Item gefilterd op datum: december 2012

verloop

• 1700: dood Karel II
• Filips van Anjou erft voens testament alles: Anjouaans regime
  • kleinzoon van Lodewijk XIV
  • politiek onhoudbaar: Grote Alliantie (Ndl, Eng, Oostenr.) om de Spaanse gebieden op te eisen voor de Oostenrijkse pretendent
  • afschaffing
    • collaterale rzaden (1702), vervangen door 1 koninklijke raad
    • secretarie van oorlog en state
    • hoge raad voor de Nederlanden (1702)
  • samenvoeging rekenkamers van Vlaanderen en Brabant
  • rationalisering van het bestuur
• 1703: Grote Alliantie verovert hertogdom Limburg en Gelderland
• 1706: Grote Alliantie boekt successen: de slag van Ramilles: Brabant, Mechelen, Vlaanderen, later ook Henegouwen (1710)
  • Limburg onder Oostenrijkse hertog
  • Noordelijke Nedelanden door conferentie van Engeland en Republiek: Anglo-Bataafs condominium
  • Zuidelijke Nederlanden door Anjouaans regime
• institutionele veranderingen Anglo-Bataafs condominium
  • splitising van de rekenkamer
  • heroprichting van de raad van financiën onderworpen aan raad van state
  • heroprichting van de raad van state onderworpen aan de conferentie
  • oprichting conferentie van de zeemogendheden: opdracht tot hervormingen
• 1713: Vrede van Utrecht: Italië en Zuidelijke Nederlanden aan Karel IV (Oostenr.)
  • in prakijk oplosing oor barrière tegen Frankrijk (tot 1715)
  • Oostenrijkse Habsburgers: Karel IV, Marie-Theresia, Jozef II, Leopold II en Frans II

beperkingen aan de vorstelijke macht

• binnenlandse beperkingen blijven behouden
• buitenlandse beperkingen door Vrede van Munster blijven behouden
• barrièretraktaat (1715):
  • Hollandse troepen[1] worden gelegerd in 8 vestingen op kosten van de Zuidelijke Nederlanden
  • beperkte handelspolitiek (douanetollen kunnen niet veranderen voor Engeland en de republiek)
• afschaffing Oostende Compagnie (naar India, Bangladesh en China), want hadden de helf van thee-invoer van Europa in handen: concurrentie voor Engeland
• opgelegde neutraliteit door Conventie van Den Haag (1733): niet meegaan iun de oorlog van Oostenrijk in bv. Poolse successieoorlog, wel financiële bijdrage
• in praktijktijk bemoeilijkt door financiële problemen:
  • Zuidelijke Nederlanden overstelpt door schuldenberg (door Eng en Rep.)
  • Oostenrijkse willen Zuidelijke Nederlanden saneren

oostenrijkse successieoorlog (1740-1748): Frankrijk valt ons binnen

• stopzetting betaling barrieresubsidie door Maria-Theresia
• hernemen soeveriniteitsrechten inzake handelspolitiek via speldenprikpolitiek: langzaam aan kleine dingen aanpasen
• vanaf 1755-1760 economische bloei (vroeg begin industriële revolutie): ZNL wordt wingewest voor Oostenrijk

• schepenbank benoemd door de heer
• gerechtsofficier
• dorpsraad
• rentmeesters
• ondergeschikte medewerkers

• baljuw, amnam, schout, meier, ruwaard
• bevoegdheden:

- bestuurlijke taken

- politionele bevoedheden (bv. nachtrust)

- gerechtelijke opdrachten (bv. beul aannemen)

• adviserend orgaan
• controle op schepenbanken
• samenstelling

- voormalige leden van de magistraten

- vertegenwoordigers van de corporaties

- notabelen/welgestelde inwoners

• bevoegdheden

- inspraak bij burgemeester en schepenverkiezingen

- horen van de stadsrekeningen

- instemming van de beden

• Gent

- schepenbank van de Keure

- schepenbank van de Gedele (wezerij)

- colatie (controlefunctie) verplicht gehoord in financiële aangelegenheden

• Brussel

- magistraten

- wijderaa (oud-leden magistraten, dekens van de lakengilde)

- negen naties (dekens van de ambachten)

• Antwerpen

- magistraat

- oud-schepenen

• voorstelling schepenbank (aangesteld door de vorst) vs. heerlijke schepenbank (aanstelling door heer, bv. Breda, Diest onder de prinsen van Oranje)
• benoemingsrecht is beperkt:

- lijst wordt voorgedragen waaruit de vorst kiest

- schepen bleven vaker meer dan 1 jaar aan

• criteria schepenverkiezing

- rechts- enhandelingsbekwaam

- mannelijk

- katholiek

- poorter

- eerbare levenswandel (bv. geen maitresse hebben)

• pensionarissen: juristen/vorm van continuïteit
• bevoegdheden

- bestuurlijke taken ism stadsraad (zie volgend puntje)

- gerechtelijke bevoegdheden

• volledige rechtsmacht
• meer en eerder juristen dan platteland
• vrijwillige rechtspraak
• na 1750: dalend belang

• poorters: volwaardig stadsburgerschap

- speciale rechten

- vrijstelling van tollen

- zetelen in schepenrechtbank

- bepaalde plichten, bv. stedelijke belastingen, functie stadsmilitie

• buitenpoorters: wonen niet in de stad, maar hebben rechten van de poorters

- kiezen voor stadsrechtbanken met juristen ipv platteland zonder juristen

- fiscaal interessantere statuten

- invloed van steden op het platteland

Hoe verwierf je poorterschap?

• door afstamming
• door huwelijk met poorter(es)
• door aankoop (genoteerd in poortersboeken)
• door bezit van stadsgrond
• door beaalde tijd in stad te verblijven

• stad = administratief-bestuurlijk gescheiden van het omringende platteland
• platteland: heerlijkheid = basisniveau voor bestuur n rechtspraak

- grote typologische diversiteit

- hoge justitie (seigneur haut-justicier)

middelbare/middele justitie (seigneur justicier)

lage justitie (seigneur bas-justicier/seigneur foncier)

GROVE VERALGEMENING !!!

• heerlijkheid ó parochie, dorp

- parochie: laagste kerkelijke niveau

- dorp: levensgemeenschap

- één parochie is meerdere heerlijkheden of meerdere parochies vormen één heerlijkheid

• de dorpsheerlijkheid is de heerlijkheden waar de kerk ligt

• enkele kenmerken

- intermediaire instellingen

- tussen het lokaal niveau en het graafschap Vlaanderen

- plattelandsdistricten

- ingericht door de graaf in functie van de uitoefening van zijn gezag

- 14 in Vlaanderen: o.a. Land van Waas, Land van Aalst, Brugse Vrije, Kortrijk, Veurne, Land van Dendermonde

• ontstaansgeschiedenis

- vanaf circa 1000

- tot 12^e eeuw o.l.v. burggraaf

- vanaf 12^e eeuw o.l.v. baljuw

- oorspronkelijke taken

• grafelijke rechtbank
• uitvoering van grafelijke beslissingen
• indeling en bestuur

- indeling

• de keure: het grafelijk gebied
• de heerlijkheid

- bestuur: baljuw aan het hoofd van een leenhof en/of een hoofdcollege

• evolutie vanaf de 14^e eeuw

- 1305: verdrag van Athis-sur-Orge

- Gevolg: omslag van boete en vervolgens beden over het graafschap op basis van het Transport van Vlaanderen

- Kasselrijen worden ingeschakeld voor de verdeling van de bedragen en het beoordelen van geschillen in verband ermee

- Gevolg: meer bevoegdheden en uitbouw van de instellingen

• uitbreiding van het takenpakket

- bekendmaking van ordonnanties van de centrale regering

- waken over de naleving van ordonnanties van de centrale regering

- maatregelen i.v.m. welzijn en volksgezondheid

- verdeling van de militaire lasten

- recht op belastinginning

• tegelijkertijd

- groei van gemeenschapsbesef

- steeds verdere uitbouw van de kasselrij-instellingen, in het bijzonder op bestuurlijk vlak

- toenemende invloed:

• 1540: verzoekschriften indienen bij de regering
• 1614: adviesrecht in Staten van Vlaanderen
• 1754: beslissingsrecht in Staten van Vlaanderen
• concreet voorbeeld: Hoofdcollege van het Land van Waas

- ontstaan

• 843: Verdrag van Verdun: gouw in het Westfrankische Rijk
• 1241: uitvaardiging Keure door Johanna van Constantinopel

à oprichten van het Hoofdollege (zetel: Sint-Niklaas)

- taken

• aanstellen van de lokale besturen (= mindere wetten)
• rechtspraak in hoofdlasting
• rechtspraak in beroep

- grondgebied

• Keure: van Lokeren tot Moerkerke en Keure in Haasdonk
• Apanage: Temse, Ruppelmonde, Burcht en Eksaarde (juridisch onafhank.)
• Land van Beveren: speciaal staat

= samen: de generaliteit

- samenstelling

• 1 hoofdbaljuw
• 7 hoofdschepenen
• 1 pensionaris (juridisch expert)
• 1 griffier

Vergaderingen in het Landshuis te Sint-Niklaas

- financiële organisatie

• keure
  • directe belasting: rijksgeld
  • indirecte belasting: oude landaccijns (wijn, bier, graan)
  • generaliteit
    • directe belasting: ommeslagen
    • indirecte belasting: nieuwe landaccijns (wijn, bier, tabak)

- bestuurlijke taken

• goedkeuring en omslag van de beden
• toezicht op de mindere wetten
• aanstelling van de Keure-besturen
• vertegenwoordiging van de kasselrij in de staten van Vlaanderen
• verdeling van de militaire lasten
• bevorderen van landbouw, handel en nijverheid
• coördinatie van openbare werken

- gerechtelijke taken

• eerste aanleg (geschillen van beden) in de generaliteit
• rechtspraak in hoofdlasting (enkel in de keure)
• in beroep (enkel in de keur)

• Doornik en het Doornikse (le Tournesis)
• Waals-Vlaanderen (kasselrijen Lille, Douai, Orchies)
• Vlaanderen Flamingant: 14 kasselrijen (zie kaart in cursus)

• 6 hoofdmeierijen, bv. markgraafschap Antwerpen
• onderverdeeld in districten, meierijen, kwartieren, …
• fiscaal: ingedeeld in vier kwartieren: Brussel, Antwerpen, Leuven, ‘s Hertogenbosch