Item gefilterd op datum: december 2012

• Woede
  • 4 – 6 maanden: uitdrukkingen van woede nemen toe in frequentie en intensiteit. Oudere kinderen reageren kwaad in meerdere situaties
  • Hoe komt het dat er een toename is met leeftijd?

- Cognitieve en motorische ontwikkeling neemt toe (zie Piaget: intentioneel gedrag)

• Ze willen hun eigen acties controleren
• Hoe ouder ze worden hoe beter ze kunnen identificeren wie hen pijn heeft gedaan of wie hun speelgoed heeft afgenomen

- Is adaptief (verdediging, obstakel overwinnen, ...)

- Ouders zijn gemotiveerd om onbehagen te verminderen

• Droefheid
  • Gevoelens van droefheid komen minder frequent voor dat woede
  • (Soms) reactie op pijn of afscheiding
  • Vaker valt dit voor wanneer de communicatie met de verzorger ernstig verstoord is zoals bv. depressie bij de verzorger

• Wordt eerst uitgedrukt in een gelukzalige glimlach en later door uitbundig gelach
• Wanneer kinderen nieuwe vaardigheden onder de knie krijgen, lachen ze wat wijst op het feit dat ze verheugd zijn dat ze het motorische en cognitieve meester zijn.
• Verbindt ouders en baby met elkaar en bevordert de competentie van het kind
• Evolutie:
  • Glimlach
    • Eerste weken: wanneer ze voldaan zijn (‘buikje vol’)
    • 6 – 10 weken: eerste sociale glimlach uitgelokt door menselijk gelaat
    • Hangt samen met toenemende gevoeligheid voor visuele patronen
  • Lach
    • 3 – 4 maanden: als reactie op actieve stimuli (spel zoals “Ik ga je pakken”)
    • 10 – 12 maanden: verschillende vormen afhankelijk naargelang de context

Basisemoties zijn universeel en hebben een lange geschiedenis in evolutie (bevorderen van overleving), en kunnen rechtstreeks afgeleid worden uit gelaatsuitdrukkingen
 geluk, belangstelling, verrassing, angst, woede, droefheid en afkeer

De eerste emotionele vertoningen bij baby’s bestaan uit 2 globale toestanden van opwinding:

- Aantrekking tot aangename stimulatie

- Terugtrekken van onaangename stimulatie

Dus nog maar weinig differentiatie ! Geleidelijk aan worden emoties duidelijke, goedgeorganiseerde signalen door “spiegelen” van ouders. (zie samenvattingtabel op einde van hoofdstuk)

- Gelaatsuitdrukkingen zijn de meest betrouwbare aanwijzingen van emoties.

- Emoties spelen een belangrijke rol in ontwikkelingen die Erikson belangrijk vond.
Bv. relaties met verzorgers, verkennen omgeving, ontdekking van het zelf

Volgens Erikson is autonomie tegenover schaamte en twijfel het basisconflict van de peuterleeftijd.
(bij Freud: anale fase, d.w.z. instinctieve energieën (driften) gericht op anaalstreek)

Positieve oplossing als ouders de gepaste begeleiding geven en redelijke keuzes aanbieden
Bv. Wanneer je wil vertrekken wil het kind zijn jas zelf aandoen door te zeggen “ikke doen”. Ouders moeten hem dan niet bekritiseren wanneer hij hierin faalt. Het is dan ook belangrijk dat ze geduldig zijn en begrijpend.
Wanneer ouders te veel of te weinig verwachten van hun kind doen schaamte en twijfel ontstaan, omdat het kind dit nog niet kan.

Erikson aanvaardde de benadrukking van Freud op het belang van de ouder – kindrelatie tijdens het voeden, maar hij breidde deze kijk uit: goede verloop van ontwikkeling hangt af van de kwaliteit van het gedrag van de moeder tijdens het voeden en niet het aantal eten

Volgens Erikson is het basisvertrouwen t.o.v. het wantrouwen het basisconflict in het eerste levensjaar.
(bij Freud: orale fase, d.w.z. behoefte aan voeding en orale stimulatie is cruciaal)
 Kind met vertrouwen:
Verwacht dat de wereld goed en bevredigend is, zodoende voelt hij/zij zich zeker voor de wereld te
gaan ontdekken
 Kind met wantrouwen:
Hij/zij kan niet rekenen op de vriendelijkheid en compassie van anderen en beschermt zichzelf daarom
door zich terug te trekken van mensen en dingen om hem/haar heen.

ð Dilemma is opgelost als de eindbalans verzorging welwillend en liefdevol is. Tijdens het voeden ontstaat er een band tussen moeder en kind. Wanneer dit goed verloopt ontstaat er vertrouwen.

De belangrijke bijdrage van psycho-analytische theorie van Freud is het vatten van de essentie van de ontwikkeling van de persoonlijkheid in elke fase van het leven.

De belangrijkste neo-Freudiaanse theorie is die van Erikson (basisvertrouwen t.o.v. wantrouwen)

Taal gericht naar het kind (‘Child Directed Speech’: CDS)
= vorm van communicatie met korte zinnen, hoge stem, overdreven expressiviteit, duidelijke uitspraak, duidelijk afgescheiden apuzes tussen (zins)onderdelen, en herhalen van nieuwe woorden in nieuwe contexten.

Moeders die niet goed kunnen horen vertonen in hun gebarentaal met baby’s een gelijkaardige stijl van communiceren.

> Kinderen vertonen ook een voorkeur voor ‘child-directed speech’ (CDS) vanaf hun geboorte.

> De mate waarin ouders hun CDS bijsturen in functie van de behoften van hun kind, stimuleert begrijpen van taal.

> Om beurten praten in conversatie voorspelt taalontwikkeling en (latere) schoolprestaties

> CDS en om beurten praten creëren een Zone van de Naaste Ontwikkeling waarin taal gaat uitbreiden

• Geslacht:

Meisjes lopen (licht) vooruit op jongens inzake vroege ontwikkeling van de woordenschat

• Persoonlijkheid

Gereserveerde (= teruggetrokken) kinderen beginnen later te praten

• Omgeving

Hoe meer woorden ouders gebruiken in het bijzijn van het kind, hoe meer hun kinderen leren

> Geslacht: ouders praten meer met meisjes dan met jongens (peuterleeftijd)

> Persoonlijkheid: ouders praten minder met verlegen dan met sociale kinderen

• Lage SES

Minder verbale stimulering thuis (vooral voorlezen uit (kinder)boeken), waardoor grote taalachterstand (woordenschat maar ¼ van hoge SES kinderen)

Jonge kinderen hebben een unieke stijl van praten:

> Referentiële stijl
= Vroege woordenschat die vooral bestaat uit woorden die verwijzen naar voorwerpen

• Snellere toename van woordenschat (gewoonweg omdat er meer object labels zijn dan sociale zinnen)
• Visie op taal = woorden dienen om naar voorwerpen te verwijzen
• Verkennen actief voorwerpen (en ouders steunen dat)

> Expressieve stijl
= Veel meer gebruik maken van voornaamwoorden (bv. “ik”) en sociale uitdrukkingen of zegswijzen
(bv. “dank u”)

• Visie op taal = woorden dienen om over de gevoelens en behoeften van mensen te praten
• Zijn meer sociaal (en ouders steunen dat)
• Ook invloed cultuur
  • bv. Engelse – Chinese taal:
  • Engelse taal: object woorden (naamwoorden) worden hier meer gebruikt
  • Chinese taal: actiewoorden (werkwoorden) worden hier meer gebruikt

Wanneer moeten ouders zich zorgen gaan maken voor taalachterstand?

Wanneer het kind opvallend sterk achterloopt op taalnormen:

Bijvoorbeeld laat brabbelen kan wijzen op trage ontwikkeling van de taal (interventie is dan nodig)
Of op 2 jaar nog geen richtlijnen kunnen volgen of gedachten moeilijk onder woorden brengen: mogelijk probleem met gehoor of taalstoornis (behandeling is dan ook nodig)

De meeste kinderen vertonen een geleidelijke, continue stijging in het aantal woorden die ze leren.
 Hoe? : in hun tweede levensjaar verbeteren ze hun vermogen om ervaringen te categoriseren, en begrijpen ze de intenties van andere mensen om zo te achterhalen waar anderen over praten.

Vanaf peuters ongeveer 200 woorden kennen starten ze met 2 woorden te combineren. Dit noemt men de telegram-stijl: gebruik van slechts 2 woorden, zoals in een telegram, waar de minder belangrijke woorden worden uit gelaten. Dit vaak in eenvoudige vormen zoals “Willen + X” of “Meer + X”

Ze maken zelden grammaticale fouten zoals “stoel mijn” i.p.v. “mijn stoel”. Maar hun woordcombinaties zijn gewoonlijk een kopie van paren van woorden die volwassenen gebruiken, zoals “wat denk je van nog meer sandwich?”