Item gefilterd op datum: december 2012

• Fysieke toestand
• Aandacht en concentratie  aandacht selectief richten op wat je moet opslaan in je geheugen
• Stoorzenders  sommige ervaringen zijn stoorzenders
• Belangrijke gebeurtenissen en emoties: flitslichtherinnering
• Techniek van het inoefenen  aantal keren en de manier waarop we herhalen speelt een grote rol

Inzicht = plots vatten van een nieuw verband tussen de dingen en zo problemen oplossen

• Experiment van Köhler
  • Proeven met mensapen
  • Stuk fruit buiten handbereik  aap ging een stok gebruiken om het fruit te nemen
• Kenmerken
  • Inzicht treedt plots op (aha-Erlebnis)
  • Inzicht kan gebruikt worden in gelijkaardige situaties  overgebracht naar gelijkaardige probleemsituaties
  • Geheel van de situatie gebruiken

= nieuw gedrag leren door op een bewuste wijze gedrag van sommige personen in onze omgeving over te nemen

Experiment van Bandura

• Kinderen uit de kleuterklas een film laten zien met in de hoofdrollen een volwassen vrouw en een opblaaspop Bobo
• Vrouw heel agressief tegen Bobo
• 3 condities
  • Vrouw als echte kampioen en krijgt frisdrank (1)
  • Vrouw als slechterik (2)
  • Noch goed noch slecht (3)
• Beloning of straf die een ander krijgt is voldoende om dat gedrag van de ander over te nemen
  • Kinderen gingen bijzonder agressief te keer tegen de opblaaspop (1)
  • Minder agressief, maar ze namen toch wat agressie over (2)
  • Meeste kinderen namen het agressief gedrag over (3)

Kenmerken

• Gevolgen van dat gedrag voor anderen is heel belangrijk
• Aandachtig en bewust waarnemen
• Onthouden van het gedrag
• Gelijkenis met het model

Toepassing

• Leren van moedertaal  het is onmogelijk dat conditioneren de enige leervorm is die kan verklaren hoe een taal kan worden aangeleerd. Kinderen leren het ook door imitatie van de omgeving.
• Cultuuroverdracht  een nieuw lid zal snel de gewoonten, waarden en normen van die cultuur overnemen (belangrijk is de peergroup)
• Imitatie van tv-geweld  nog niet veel bewijs voor maar agressie op tv en in games heeft invloed op het gedrag van kinderen

• Operant gedrag = gedrag dat inwerkt op de omgeving om daar bepaalde gevolgen te veroorzaken
  • Gewenst gedrag  belonen
  • Ongewenst gedrag  bestraffen
• Experiment van Thorndike kat in puzzelbox
  • Hendel  voedsel / opengaan van de box
  • Leren wordt geleid door het effect dat een gedrag heeft = wet van effect / wet van trial & error

Handeling heeft positief gevolg  in toekomst opnieuw proberen (en omgekeerd)

• Experiment van Skinner duiven in skinnerbox
  • Hendel  voedsel
  • Voedsel = versterker
  • Versterker = alles wat het gewenste gedrag doet toenemen
• Kenmerken
  • Positieve bekrachtiger  beloning
  • Negatieve bekrachtiger  iets negatiefs wegnemen
  • Positieve straf  iets negatiefs toevoegen
  • Negatieve straf  iets positiefs wegnemen
  • Prikkeldiscriminatie
  • Prikkelveralgemening
  • Uitdoving
• Toepassingen
  • Token-economy = het aanbieden van weloverwogen, bedekte of symbolische bekrachtigers
  • Aangeleerde hulpeloosheid = het aangeleerde gedrag om bij een opduikend probleem elke inspanning op te geven
  • Tava, time-out = tijdelijk afzonderen van de cliënt
  • Dressuur van dieren
  • Bijgeloof
  • DVD: gedragstherapie

• Levende wezens bezitten een aantal aangeboren gedragingen = reflexen  hierdoor zijn ze in staat om te overleven
  • Door reflex hebben we ons aangepast aan de omgeving
• Levende wezens hebben de mogelijkheid om nieuw gedrag aan te leren
  • Geleerd om voor een aantal situaties angst te hebben  overlevingskansen verhogen
  • Afhankelijk van een aantal condities of voorwaarden
  • Conditioneren van ons gedrag = link leggen tussen een stimulus en een reactie
• Experiment van Pavlov
  • Deed onderzoek naar spijsverteringsstelsel van honden maar ontdekte per toeval de klassieke conditionering
  • Hij stelde vast dat een hond speeksel ging afscheiden (onvoorwaardelijke respons) bij het horen van een bel dat vaak gepaard ging met het krijgen van eten (onvoorwaardelijke stimulus)
  • 3 fasen: hond ging speeksel afscheiden (OR) bij het krijgen van eten (OS)  geluidstoon (NS) aangeboden en daarna een kleine hoeveelheid eten (OS) waardoor de hond speeksel ging afscheiden (OR) en dat werd enkele keren herhaald  hond scheidde speeksel (VR) af bij alleen het geluid (VS)
    • Nieuw gedrag aangeleerd

• Kenmerken
  • Uitdoving  wanneer de oorspronkelijke onvoorwaardelijke prikkel nooit meer wordt aangeboden
  • Prikkelgeneralisatie  op dezelfde manier reageren bij gelijkaardige prikkels
  • Prikkeldiscriminatie  onderscheid maken tussen verschillende prikkels
• Experiment van Watson
  • Kleine Albert kreeg een albinorat te zien en zocht toenadering tot de rat
  • 2 maanden later  Albert zocht opnieuw toenadering en als hij de rat wou aaien liet Watson hem schrikken door op een metalen staaf te kloppen
  • Kleine Albert reageert met hevige angst bij het zien van de rat

• Emoties spelen een rol  humeur heeft invloed op hoe we waarnemen
• Voorkennis speelt een rol  gevaar = we beseffen niet dat we door onze eigen waarneming worden beïnvloedt
• Vooroordelen = gevoelsmatige standpunten  gekleurde bril
• Wen-effect = we wennen aan een prikkel door hem meermaals op te merken
• Irritatie-effect = rapportering van waarneming is wat overdreven als gevolg van dit effect
• Weten dat men geobserveerd wordt zorgt voor sociale wenselijkheid

• Verhouding figuur – achtergrond/voorgrond  we kunnen zo getroffen worden door een bepaalde eigenschap, dat andere eigenschappen in een vage achtergrond verzinken
• Bewegende en stilstaande figuren  we zullen de drukdoener eerder opmerken dan stille figuren
• Camouflage  sommige objecten zijn zodanig opgeslorpt in de achtergrond dat ze niet opvallen

• Ponzo-illusie

Door de zijlijnen ontstaat een indruk van diepte  daardoor lijkt A langer dan B

• Müller-Lyer illusie

Doordat de uitlopers van het onderste lijnstuk naar buiten lopen, lijkt dit langer dan het bovenste terwijl ze eigenlijk even lang zijn

• Poggendorf-illusie

Het lijkt alsof het bovenste deel hoger licht en niet op 1 rechte lijn

• Zollner-illusie

Het lijkt alsof de lijnen schuin lopen en elkaar zullen snijden, maar ze zijn eigenlijk evenwijdig

• Maanillusie = hoe lager de maan staat, hoe groter het lijkt
• Hermann Grid rooster

Het lijkt alsof we bolletjes zien op de kruispunten terwijl er geen bolletjes zijn

• Bewegingsillusie

Als je snel van A naar B kijkt lijkt het alsof de wielen draaien terwijl dat niet zo is

• Titchener cirkels

Hier gaat het om het contrast tussen de middelste cirkels en de omringende cirkels: wanneer de cirkel omringd is door grote en kleine cirkels, lijkt de middelste cirkel groter wanneer het omringd is door kleine cirkeltjes.

Gestaltpsychologie = mensen hebben veeleer de neiging om gehelen waar te nemen dat afzonderlijke elementen
 het geheel is meer dan de som van de delen  als 1 deel verandert, verandert het geheel

• Figuur – achtergrond/voorgrond
  • Voorgrond zien we scherp, achtergrond zien we minder scherp
• Groeperingwetten
  • Nabijheid  hoe dichter prikkels bij elkaar liggen, hoe groter de neiging om ze als geheel te beschouwen
  • Gelijkheid  hoe harder prikkels op elkaar gelijken, hoe spontaner ze samen zullen worden gezien
  • Goede voortgang  gegevens die een vooruitgaande beweging suggereren, worden samen gezien
  • Geslotenheid  neiging om onvolledige waarneming aan te vullen met gegevens zodat we een bekend gegeven verkrijgen
• Perceptuele constanties
  • Grootteconstantie  voorwerpen behouden een constante grootte omdat we de juiste grootte van het voorwerp kunnen inschatten (ervaring speelt een rol)
  • Kleurconstantie  ongeacht de belichting blijft men dezelfde kleur zien (geheugen speelt belangrijke rol)
  • Oriëntatieconstantie  we blijven objecten waarnemen zoals ze zijn, ookal worden ze gedraaid
    • Bij complexe figuren moeten we elk element afzonderlijk omdraaien

Waarnemen gebeurt op 3 niveaus

• Fysische niveau (soort prikkels)
• Zintuiglijk niveau (werking van zintuigen)
• Neuropsychologische niveau (sturing via zenuwbanen en het verwerken van de prikkels zodat we er een betekenis aan kunnen geven = perceptie)