Item gefilterd op datum: december 2012

geluksfactor? Eerste handelaars waren avonturiers die rijkdom maakten (sommige van die avonturen beschreven in zgn ‘Heiligenlevens’

Intern

langzame verhoging agrarische productiviteit: overschotten konden worden verhandeld (meestal ging het om gespecialiseerde producten => ontstaan specialisatie)

Extern

omkering krachtsverhouding W-Europa- omliggende culturen:

• handel in periferie W-Eur met economisch ontwikkeldere gebieden zorgde voor dynamiek
• zuivering van Tyrheense Zee door Genua en Pisa van zeerovers => handel mogelijk

- demografische groei

- groeiende pol stabiliteit (lokaal)

- stilvallen externe veroveringen

(~Industriële Revolutie):

- Handel neemt prominentere plaats in samenleving

- ingrijpende vernieuwingen: * transport

* handelstechnieken

* producten

* organisatie (boekhouding, kredieten, verzekeringen)

- Italië speelt rol Engeland tijdens IR

Het Europese wonder: de toegenomen autonomie der steden zorgde voor de ontwikkeling van een eigen samenlevingspatroon. Deel van dat patroon was het streven naar rijkdom dmv Handel. Gevolg: Europa komt weg uit achtergestelde positie.

- grote steden oefenden specialistische functies uit (groot verzorgingsgebied) à afhankelijkheid bepaald door hiërarchie van markten à grote steden – kleine steden – platteland à tot 3 à 5 niveaus

- geografen spreken i.v.m. bovenstaand punt over ‘concentrische modellen’, omdat de verzorgingsgebieden van steden op de kaart een reeks tegen elkaar aanliggende cirkels toont (met daarin kleinere cirkels à kleine steden)

- deze hiërarchie is het sterkst uitgebouwd in Noord-Italië: grote mate van autonomie à grote steden bevoordelen zich sociaal-economisch en politiek ten opzichte van kleine steden en het platteland – elders was er meer druk van de monarchale staten en ontwikkelden de machtsverhoudingen zich minder in het voordeel van de steden

DUS: Steden ontwikkelden eigen politiek-sociale constructies om gezamenlijke vitale belangen te behartigen à leidde soms tot marktsystemen met koloniale dimensies

à uitbreiding van macht territoriale vorstendommen à competentieconflicten; ook samenwerking

steden waren ook afhankelijk van het platteland: voedsel à veel burgers belegden hun kapitaal buiten de stad à marktgerichte teelt en inkomsten in de vorm van natura à steden oefenden macht uit over omliggende platteland

vooral de veiligheid van wegen vormde een aanhoudende zorg: tollen kunnen vrij vertaald worden als ‘protectiegeld’; op hun doortocht kwamen handelaars door vele verschillende heerlijkheden met soms willekeurige heren

vb. Rijnverkeer

- eerste verbond van Rijnsteden (1254)

- de volgende namen taken op zich die eigenlijk aan de koning waren voorbehouden: handhaving van vrede en recht (indien nodig door geweld: beperkte successen)

prioriteiten van steden waren vaak tegengesteld aan die van koning en adel: afspraken maken i.v.m. handelsverkeer, beschermen van handelaars à onderling afspraken maken

vb. Barcelona ontplooide in de 13^de eeuw een ruim netwerk (in de westelijke MZ)

- behalve voor de handelsfunctie waren sommige steden ontstaan rond een kathedraal of bestuurlijk centrum (dienstverlening)

- grootste handelspolen genoten een ruime mate van autonomie tot in de 18^de eeuw indien hun ontwikkeling vooraf ging aan de consolidatie van de vorstelijke macht