Item gefilterd op datum: december 2012

• Vrij veel belangrijke en waardevolle zaken = cognitief ondoordringbaar
  • Meestal te maken met ervaring van zin of zinverlies
  • Niet altijd makkelijk om die ervaringen te duiden/expliciteren
  • Er zijn wel reductionistische & naturalistische verklaringen voor die ervaringen MAAR hebben weinig betekenis voor die persoon
• Grote kunstenaars drukken best uit wat ‘onuitspreekbaar’ is
• Ook levensbeschouwingen & religies kunnen als aanvulling en existentiële verrijking van wetenschappelijk beschouwd worden

• Naast cognitieve en manipulatieve interesse
• Mens kan niet anders dan zich een bijzonder soort vragen stellen die het strikt empirisch-rationele overstijgen (Nietsche, Schopenhauer) = existentiële vragen
• Vraag naar zin
  • Geen wetenschappelijk probleem  andere orde (wittgenstein)
  • Veeleer te maken met houding en ervaring
  • Vb. ‘waarom moest mijn kind sterven’

• Geen vraag naar verklaring, maar naar troost en zin
• Ouders zoeken een houding tov gebeurde

■ Hermeneutiek

• Menswetenschappen gebruiken niet enkel methode natuurwetenschappen
• DILTHEY
  • Methodologische verschil natuurwetenschap – geesteswetenschap

£ Natuurwetenschappen  verklaren (erklären)

£ Geesteswetenschappen  begrijpen (verstehen)

• Mens = zowel onderzoeker als onderzochte
  • Vereist andere vorm objectiviteit
  • Willen niet louter afstandelijk observeren en verklaren  begrijpen
  • Naast verklaren ook interpretatie (einfühlung)
  • Object menswetenschappen niet begrijpen zonder aandacht voor betekenis die mensen in hun leefwereld ervaren (contextueel anders)

Herleiding

• wetenschap bestaat bij gratie van herleiding
  • menselijk gedrag  intenties  fysieke processen, hormonen, stimuli
  • MAAR herleiden van gevoelens tot hormonen  zegt niet alles
  • Werkelijkheid waarin mensen leven heeft eigen realiteit en betekenis
• Onze leefwereldlijke ervaring = ruimer dan de wetenschappelijke benadering kan bevatten of objectiveren

Mensen willen niet alleen verklaren en controleren!

■ Wetenschappelijke wereld – leefwereld

• Vb. regenboog
  • Wetenschappelijk

laboratoria, experimentele settings

natuurkundig verklaard

• Leefwereld

dagelijks leven/waarin we betekenissen en (on)zin ontdekken

poëtisch of romantisch aangesproken

mensen ≠ onderzoeksobjecten MAAR waarmee we omgaan + die ons affecteren

• leven in 2 ‘werelden’
  • hoeft geen tegenspraak te zijn in deze 2 perspectieven
  • mensen kunnen met verschillende perspectieven omgaan
  • soms vinden we onszelf

vrije personen

complexe biologische en gedetermineerde organismen

■ Waarde aan kennis op zich

• Naast instrumentele en morele waarde
• Mens = nieuwsgierig wezen
• Ook al heeft kennis niet meteen een praktisch nut

■ Betekenis 1: intellectuele integriteit

• Kennis heeft een morele waarde (vb. taalgebruik: leugenaar ≠ waardevrij)
• Niemand = onverschillig tov geldigheid stellingen/opvattingen die ze hebben

■ Betekenis 2: duty of enquiry (Clifford)

• Kennis en (morele) verantwoordelijkheid liggen dicht bij elkaar
• Vb. schuldig verzuim (oude boot niet laten controleren  zinken en drenkelingen)
• Keuze voor onderzoeksonderwerp = meteen moreel geladen
  • Moreel verschil tussen

£ Onderzoek naar cosmetische middeltjes

£ Onderzoek naar oplossing voor honger in de wereld

• CLIFFORD:moreel laakbaar dat mensen overtuigingen hebben die niet op onderzoek en evidentie berusten maar enkel nuttig voor die mens zelf
  • = basis voor onderscheid ‘believers’ – ‘non believers’ (vb. ufo, telepathie)
  • Volgens sommigen ook basis ‘gelovigen’ – ‘ongelovigen’
• MAAR Cliffords visie ≠ onbesproken
  • WANT mensen leven niet in laboratoria
  • Soms beslissingen nemen over zaken waarover onmogelijk voldoende rationele & empirische gronden bestaan
  • Mensen kunnen niet enkel leven van evidence-based opvattingen

• Nergens anders zo onderbouwd/precies/gecontroleerd kennis over mens/omgeving
• Mogelijkheden
  • Heel nauwkeurige voorspellingen
  • Verbetert mogelijkheden om wereld te veranderen
  • Omvattend en systematisch in manier waarop ze dingen verklaart
• Wetenschappelijke benadering = bepalend voor hedendaagse wereldbeeld
  • Sinds Verlichting  principe van vrij onderzoek
  • DAARDOOR: allemaal = ‘vrijzinnigen’ = kinderen van de Verlichting
  • Kennis = macht/oriënteert/maakt vrij/biedt vorm van veiligheid
• Meeste mensen vinden
  • Alles moet in principe onderzocht kunnen worden
  • Willen leven niet laten beïnvloeden door dingen die niet stroken met hun (voorlopige) beste inzichten

MORELE WAARDE

• terug te vinden in alle culturen
• lange tijd = belangrijkste vorm om wereld te ordenen
• 1^e aanzet ‘verwetenschappelijking’
  • 6^e E vC Klein-Azië
  • Ontstaan (natuur)filosofie
  • Stelt dramatische, mythische voorstellingen in vraag
  • MYTHE: overgang chaos naar ordening (kosmos) door ingrijpen magische & goddelijke krachten
  • FILOSOFIE: ‘verklaart’ werkelijkheid door natuurlijk proces dat zich op grond van immanente wetmatigheid ontwikkelt
• 16-17^e E
  • Succesvolle doorbraak ‘verwetenschappelijking’

£ Mathematisch denken systematisch toegepast op natuurkunde

£ Experimentele methode ingang

£ Nieuw verklaringsmodel  verwerpt verwijzing naar finale oorzaken

• Opvattingen ‘wetenschappelijk juist’ = niet zo belangrijk  ‘werken’ ze? (vb. landbouwer kan uit ervaring soms weersvoorspellingen doen zonder wetenschappelijke achtergrond weersveranderingen)
• ‘kennis’ ≠ ‘wetenschappelijke’ kennis
• Oorspronkelijke vormen van kennis
  • Taboesfeer
  • Magisch denken
  • Mythen
  • religie
• voor uitoefenen controle op werkelijkheid  magische handelingen centraal