Een ander aspect van de internationalisering was de stijging van economische belangen in het buitenland Kolonies
Kolonie = Gebiedsdeel dat onder het bestuur, de soevereiniteit van een ander land staat
> Zo kon men op een goedkope manier grondstoffen verwerven en een afzetmarkt vinden voor nationale producten
Factoren die de internationalisering bevorderen
Globaliseringsvoet = De verhouding tussen de groeivoet van de wereldhandel en de groeivoet van de toegevoegde waarde in de wereld
Corn Laws = De binnenlandse markt tegen de invoer van graan via heffingen afschermen (Engeland)
> Werd afgeschaft Protectionisme en douanetarieven daalden
Latijnse Muntunie = De eerste internationale monetaire unie
> Overeenkomst waarbij de deelnemende landen een vaste wisselkoers vastleggen tussen hun respectievelijke nationale munten
Twee types handelsstromen
Captains of industry
1. Het financiekapitaal
Vooral in de zware industrie, maar ook in de chemie en andere sectoren, was de nood aan kapitaal steeds groter en vele bedrijven gingen over tot fusies. Deze fusies gingen gepaard met een groeiende participatie van banken
Groeiend aantal gemengde banken = Naast de normale activiteiten als depositobank, mag ze ook als zakenbank langlopende krediet verlenen aan de industrie
> Société Générale = ’s Werelds eerste en België’s grootste gemengde bank
Bankkrediet omzette in participaties = Via participaties in cascade of via gekruiste participaties verwierven de grote banken de controle over de belangrijkste Belgische industriële sectoren
Naamloze vennootschap = Percentage steeg enorm doorgat men met een relatief klein percentage de controle kon verwerven over een bedrijf of sector
> Zonder beroep te doen op krediet en zonder al te groot risico voor de aandeelhouders
Het kapitaal is verdeeld over een grote massa van kleine aandeelhouders die altijd hun aandelen kunnen verkopen en waarvan het risico beperkt is tot het bedrag van hun participatie
Banken verwierven grote controle over de industriële sector
Dit financiële overwicht heeft in afwezigheid van een degelijke industriële innovatiepolitiek bijgedragen tot de neergang van de Waalse traditionele industrie na de Tweede Wereldoorlog
Eerste industriële revolutie | Tweede industriële revolutie |
| > Verbod op nachtarbeid
|
De productiviteitsgroei evolueerde van een extensief naar een intensief gebruik van het productieapparaat. De productiviteit steeg nu niet meer door een toename van het vast kapitaal (per hoofd) maar dankzij een striktere aanpak van de arbeidstijd in combinatie met een doorgedreven arbeidsdeling.
Fabriek meer gesloten, strengere regels, hiërarchie op werkvloer, verandering naar “lange maandag”,…
Het Taylorisme = Tijdverlies voorkomen en productiviteit arbeider maximaliseren door opdelen tussen denken en doen
> Belangrijke principes
Illustraties Taylorisme
Groei is vooral te danken aan doorgedreven mechanisatie, zo nam de kracht en omvang stoommachines toe in alle landen.
Steenkoolproductie en stoommachine = Centrale groeifactor
Toepassing industrialisatie = Staalindustrie, mechanische industrie en chemie
België (1880) = De tweede industriële mogendheid, er werden meer industriële producten gemaakt voor de finale consumptie, maar België bleef toch een producten en uitvoerder van halfafgewerkte producten
Verticale integratie = Kenmerkend voor deze periode was toename schaal van sommige bedrijven
> Schaalvoordelen was een middel om de achterstand in te halen in de zware industrie
Horizontale hergroepering = Tijdens de crisis ging men over tot het hergroeperen in karteld om overproductie te vermeiden
> In andere sectoren hebben fusies en kartels voortal tot doel de concurrentie uit te schakelen
Duitse take-off (1850-1870) = De jonge duitse natie ontwikkelde zich tot een industriële mogenheid in de leidinggevende sectoren
> Hegemonische positie in de chemiesector, maar ook de lesser industries waren succesvol
Amerikaanse take-off = Groeiden snel in de sectoren van zware industrieën, halfafgewerkte productie en de sector van de consumptiegoederen
Belangrijke uitvindingen = Gaven nieuwe impuls aan de industrie. Dit komt door de vooruitgang in de fysica en de chemoe
> Doorbraak Elektriciteit, ontwikkeling telecommunicatie, ontstaan luchtvaart,…
Bedrijven = Worden opgericht door uitvinders en ze hebben ook hun eigen laboratorium voor O&O
Vb. Leo Baekeland, zoon van Gentse schoenmaker, uitvinder van bakeliet
Tweede industriële revolutie = Van technische aard Technische revolutie
> Ontstaan van nieuwe sectoren dankzij nieuwe uitvindingen en productieprocedés
Vb. Elektriciteitssector, chemie en farmaceutische industrie, moderne staalsector
Dit was voor vele landen het eigenlijke begin van de industriële revolutie. De VS groeide uit tot een economische grootmacht. Engeland verloor zijn plaats als eerst industriële producent in de wereld
De eerste Industriële Revolutie wordt gekenmerkt door spectaculaire groei van de productie in een aantal sectoren en een beperkt aantal landen. Deze revolutie vond plaats dankzij combinatie van aantal factoren. De overgang verliep vrij traag en ongelijkmatig. Fabrieksarbeid en proletarisering waren nog een uitzondering. De transformatie was wel diepgaand en onomkeerbaar
Engeland (18de eeuw) = De arbeidsmarkt bij wet volledig vrijgemaakt
Migratiegolf van het platteland naar de steden en de fabrieken (19de eeuw)
Brussel = Ontwikkeling bloeiende industriële sector gericht op finale consumptie
Kledingnijverheid veranderd drastisch op 50 jaar tijd
Gevolg? Kostprijs van kleren daalde aanzienlijk door de deregulering van de arbeidsmarkt
> Gildensysteem en levenslange arbeidscontracten werden afgeschaft
3. Een nieuwe productiewijze en nieuwe productieverhoudingen, het machinisme
Machinisme = De machine speelt in het productieproces van de fabriek nu een determinerende en geen complementaire rol
Gevolgen van machinisme
Er moet bespaard worden op de productiefactor arbeid
Introductie van de machine = In de textielsector verliep dit moeizaam. Arbeiders verzetten zich
Vb. Vernieten van de jennies door de arbeiders (Engeland) Revolte/Luddisme
Concurrentie tussen traditionele huisnijverheid en mechanisering in de fabrieken
> Autonomie van de arbeiders ging verloren
Proletarisering = Het proces van toenemende loonafhankelijkheid
Income pooling = Verschillende bronnen van inkomsten werden gecombineerd
> Om aan de proletarisering te ontsnappen
Arbeid aantrekkelijk maken
Maandagvieren = Er werd ’s maandags minder land gewerkt
Truckstelsel = De lonen werden in natura uitbetaald met goederen uit de winkel van de fabriek of van de ploegbaas
> Arbeiders bouwden zo schulden op en konden de fabriek niet verlaten
Invoering power loom = Het met stroom aangedreven weefgetouw dat het einde betekende van de huisarbeid voor wevers
Kinder- en vrouwenarbeid = Een noodzaak voor gezinnen en een kostenbesparing voor de werkgevers, vanwege de lagere lonen
