Item gefilterd op datum: januari 2014

■ is iets goed OMDAT god het wil of wil god iets omdat het goed IS?

• 1^e luik = goddelijke gebodstheorie
  • Wat god beveelt is per definitie het goede
  • Arbitrair kantje WANT vb. opofferen kind zoals Abraham = slecht
  • Kierkegaard: menselijke moraal weg in licht van absolute plicht tav god
  • Mens verliest dan waardigheid als morele actor (blindelingse gehoorzaamheid)
• 2^e luik = logische onafhankelijkheidsthese
  • Moraal bestaat ‘onafhankelijk’  geen ‘godsdienstige’ moraal meer
  • God geen wetgever meer, hoogstens ‘raadgever’
  • Tegenwoordig weinig theologen die geloven in 1^e luik  god kan alleen goed genoemd worden als hij voor goede kan kiezen
  • = standaardvisie

• Moraal: in zichzelf te funderen zonder beroep op externe factoren
• Moraal afhankelijk van god  moreel handen = tegenovergestelde van moraliteit
• Moraliteit ~ rationaliteit: gehoorzaamheid aan de rede als zelfwetgever, geen blinde gehoorzaamheid aan externe instanties

• levensbeschouwingen hebben normatieve component (op ‘juiste’ pad houden)
• bestaat uit religieuze en/of morele voorschriften

• 18^e E: intellectuele elite meer en meer afstand kerkelijke leven/religieuze cultuur
• Zoeken een seculier discours waarin emoties ondergebracht kunnen worden (vroeger gecultiveerd in religie)
• vb. Deïstische natuurlijke religie  weinig christelijks  verwijst meer naar kosmische oorsprong + een hypothese
• religieuze gevoel  christelijk waarmerk kwijt

 religieuze ervaring = transreligieus

• 18^e E: verschijnen studies over esthetische categorie van ‘het sublieme’
• Meeste auteurs willen onderscheid maken tussen ‘schone’ – ‘sublieme’
  • SCHONE: liefelijk, bekoorlijk, decoratief, classicistisch, overzichtelijk

Vb. symmetrische tuin, stilleven

• SUBLIEME: angstwekkende kracht, gruwelijke pracht, onbegrensdheid

Vb. storm op zee, fonkelende sterrenhemel

• Spirituele zoektocht naar wil van god in het individuele leven
• Op spoor door eigen gemoedsbewegingen volgen / onderzoeken
• Veelvuldig gebruik 1^e pers enk
• Expressie van emotie lokt opnieuw emotie uit (toevertrouwen gevoelens aan papier)
• Duidelijk fysiologische beleving gevoelens

 evolutie naar vergeestelijkte/emotionele religieuze beleving

 uiterlijke methoden teruggedrongen tvv innerlijke methoden  laten minder diepe sporen na

 moderne spiritualiteit: complexe sequenties geestelijke oefeningen, regelmatig herhalen

om effectief te blijven

• Liefde tot god = erotische liefde
  • Emotionele en zinnelijke terminologie
  • Vertrouwelijke en intieme omgang met god
• Bernardus van Clairvaux
  • 1128: ontmoeting Bernardus & Willem van Saint-Thierry
  • Bespreken Hooglied  mystieke lezing (ziel wil christus als bruidegom)
  • Logica liefde/verliefdheid toegepast op mystieke subject
• Beeld van Christus
  • Kosmische pantocrator  reisgezel, gelijke
  • Belangstelling voor kind in de kribbe, wonden gekruisigde  ‘nabijer’
  • Versterking Maria-devotie
• Verschuiving
  • Affectieve spiritualiteit schuwt uitwendigheid ( ascetisch-rituele beleving Benedictus)
  • Innerlijke verlangens = object mystieke disciplinering
  • Bernardus & Hadewijch: Beminde = centraal  LATER losmaken liefdesobject + inkeren naar eigen gemoedsbewegingen

• Spiritualiteit omvat hele menselijke leven
• Zowel innerlijk als uiterlijk (Benedictus maakt nooit scheiding)
  • Innerlijk: gebed, contemplatie
  • Uiterlijk: liturgie, handenarbeid, naastenliefde
• 1 hoofdstuk: ‘spiritueel’ in moderne zin  trapsgewijze verwerving nederigheid

• Spiritualiteit = persoonlijke voeling krijgen/zich persoonlijk bewust worden van wat ons overstijgt
• Individueel MAAR ook groepsgebeuren kan bijdragen
• Individuele & gevoelsmatig aspect niet steeds in die mate aanwezig in geschiedenis

• Essentie van wat minimaal geloofd moet worden voor bepaalde levensbesch.
• Orthodoxie  orthopraxie
  • Uitspeken geloofdbelijdenis al voldoende  nadruk op ‘doen’
  • INTERESSANT: (uitspreken) geloofsbelijdenis zelf = deel orthopraxie
• Naast specificatie van geloofsinhoud OOK rituele functie (uitdrukken vroom toebehoren aan god)
• Niet-religieuze levensbeschouwingen
  • Kunnen ook vorm van geloofsbelijdenis hebben (al dan niet ritueel)
  • VERSCHIL met religieuze levensbeschouwingen
    • Geloofsinhoud bij religies van buitenaf (niet mens zelf)
    • Echte oorsprong = transcendent
    • Openbaringsreligies: geloofsinhoud in openbaring + traditie
      • Openbaring: manier waarop bovennatuur kenbaar maakt aan mens
      • Traditie: geacculumeerde uitlegging door mensen/instituties met respect van geloofsgemeenschap
• (niet)religieuze levensbeschouwingen vaak verwijt ‘ideologisch/dogmatische’ geloofsinhoud  dekken zich in tov elke vorm van kritiek (vb. god is liefde, maar niets kan gebeuren om gelovige anders te doen denken)