Het conflictmodel beschrijft een dialectische ontwikkelingslogica van klasse en conflict die als volgt kunnen worden samengevat. Machtsverhoudingen brengen objectief aan elkaar tegengestelde belangen voort. De theoretische sterkte van dit model ligt in het verband dat gelegd wordt tussen machtsrelatie, klasse en conflict.
Conflictregulatie: conflictpartijen vechten het conflict uit met behulp van afgebakende, beperkte middelen binnen een kader van formele regels. Drie voorwaarden:
1. Beide partijen moeten inzien dat er een conflictsituatie bestaat en onontkoombaar is
2. Georganiseerde belangengroepen vormen
3. Via welke formele regels wordt het conflict gevoerd.
Onder welke voorwaarden quasigroepen kunnen uitgroeien tot conflictgroepen. Hangt af van:
1. technische vwd’en (leidinggevend kader, omlijnde ideeën)
2.politieke vwd’en (verenigen)
3. sociale vwd’en (communiceren, rekruteren).
Welke voorwaarden de intensiteit en gewelddadigheid v/h conflict bepalen
Intensiteit neemt toe naarmate: organisatorische vwd’en voldaan, verdeling macht samenvalt met andere voordelen, sociale mobiliteit geringer is. Gewelddadigheid neemt toe naarmate organisatorische vwd’en minder voldaan, deprivatie relatiever, minder reguleringen treffen.
Welke voorwaarden de snelheid en diepgang v/h conflict bepalen. Omvang neemt toe naarmate het conflict intenser is, de snelheid naarmate het gewelddadiger is.
Herrschaft is de kans dat een bevel met een welbepaalde inhoud gehoorzaamd zal worden door en gegeven groep van mensen (imperatively coordinated association). Er bestaat een grote variëteit aan machtsverhouden, maar wel enkele gemeenschappelijke kenmerken:
1. Machtsverhouding is een dichotome relatie
2. Aan de twee polen v machtsverhoudingen zijn tegengestelde belangen verbonden; belangenconflict.
3. Verbonden aan bepaalde sociaalstructurele posities; quasi-groep, conflictgroep
Je kan maar macht uitoefenen indien je weet dat je de machthebber bent.
Klassen centraal, gebaseerd op al dan niet bezitten van macht. Kritiek op Marx:
1) Onvoldoende oog voor scheiding eigendom productiemiddelen – beheer
2) geen radicale polarisering van 2 duidelijke sociaaleconomische klassen
3) sociale mobiliteit is toegenomen en barrières tussen klassen zijn verkleind
4) verwachting klasseloze maatschappij is utopisch.
5) Hij keek slechts naar één tijdsperiode, is te beperkt
6) Hij was te economisch. De economie is belangrijk, maar macht is het belangrijkst.
Economische tegenstelling kunnen overwonnen worden, dus zijn niet de fundamentele grondslag van klassen(conflicten).
Dahrendorfs conflicttheorie is een machttheorie.
Dahrendorfs klassenbegrip is algemener, gebaseerd op al dan niet wettige macht (Herrschaft). Macht is immers eigen aan alle vormen van sociale organisatie en houdt een onoverbrugbare tegenstelling is tussen machthebbers en ondergeschikten.
1. Biografische situering
1929, Hamburg, zoon van democratisch politicus. WOII: verzet, belang vrijheid. Wetenschappelijke + politieke loopbaan. Zowel in Engeland als in Duitsland gezaghebbend en publiek figuur.
2. intellectuele situering
Kritiek op Parsons, gedeeltelijk gesteund op Marx. Zijn maatschappijbeeld heeft kenmerken van een utopie: een geïsoleerde samenleving buiten tijd en ruimte, zonder verandering of geschiedenis, verlopend volgens strikte regels en patronen, waar geen conflicten en tegenstellingen bestaan. Utopieën zijn volgens hem levensgevaarlijk want tasten de vrijheid v mensen aanà mensen zijn niet vrij want in een utopie handel je zoals voorspeld. Vb. Nazi- Duitsland.
Niet alleen integratietheorie nodig maar ook een conflicttheorie v/d maatschappij.
Verklaringswijze nodig die als uitgangspunt sociale verandering neemt, verandering is alomtegenwoordige en normale en toestand itt tot Parsons.
Factoren die sociale verandering stuwen en richting geven, ontbreken ervan is abnormaal. Term zeer ruim maar gemeenschappelijk: 2 groepen met verschillende belangen die tegenover elkaar staan. Positieve bijklank: maken vrijheid mogelijk, model v/d open maatschappij.
Analyse sociale conflicten: beschrijving conflicttypes, verbanden met verschillende vormen van sociale organisatie, hoe ze onderdrukt, gereguleerd, gekanaliseerd en gecontroleerd kunnen worden.
Houdt maatschappijen samen. Dwang is de drijvende kracht achter conflicten.
Dwang kan zowel sociale orde als sociale verandering verklaren.
Waardensysteem maatschappij door heersende klasse opgelegd.
Socioloog en filosoof. Nam een poging om de sociologie te grondvesten. Zijn werken zijn meestal van esthetische aard en hij was veel met kunst bezig. Hij was een levensfilosoof: stelt het begrip v/h leven centraal. Het leven heeft een ziel (animus: kun je niet stoppen, zoals t hart) en een geest(creëert normen buiten zichzelf). Wij construeren vormen v/d buitenwereld en als deze niet meer past, wordt het afgegooid en opnieuw gebouwd, zoals een slakkenhuis. Vb. middeleeuwse binnenstad: niet gebouwd voor gebruik van nu, dus gesloopt en opnieuw gebouwd.
Tragedie v/d cultuur: na verloop v tijd zijn onze eigen schepsels niet meer aangepast en herkennen we onszelf er niet meer in. Ze worden bestempeld als saai, doods.. We hebben altijd een andere cultuur nodig dan diegene waarmee we worden geconfronteerd.
Maatschappij ~ elkaar bestrijdende klassen, hoe kan zij voortbestaan?
Marx: primaat van de economie, fundeert sociale orde + basis klassentegenstellingen.
Simmel: onderscheid associërende – dissociërende aspecten conflict. Gevaar voor sociale orde niet conflict zelf maar de oorzaken. Conflict zelf is manier van hereniging, associatie, eenheid, problemen oplossen, vermindering van spanning. Voor er een conflict kan zijn, moet er affectie zijn.
Mens a priori oppositie-instinct : impuls tot verandering, verhindert dat sociale verhoudingen verstarren. Je accepteert niet zomaar wat er is, maar gaat er tegenin. Conflict is functioneel en fundamenteel want zorgt ervoor dat sociale verhoudingen niet verstarren, en dan er plaats is voor nieuwe.
sociale verhoudingen vormen geheel van associatieve en dissociatieve processen
processen: instinctieve oppositiedrift + bepaald door vormen waarin ze sociale gestalte vinden
conflicten noodzakelijk kenmerk sociale systemen
vaak bijdrage tot voortbestaan sociale systeem en/of onderdelen.
Materiële behoeften, pas in 2e, afgeleide instantie ideële behoeften. Verhouding economische infrastructuur (onderbouw) – politieke en culturele suprastructuur (bovenbouw) maatschappij.
Keerzijde behoeften = belangen. Belangen van groepen / individuen kunnen aan elkaar tegengesteld zijn, eigen belangen niet ondergeschikt aan belang geheel mogelijk.
Een belang is een behoefte die je alleen kan bevredigen ten koste van een ander. Vb. bij voedseltekort. Behoeften kun je individueel hebben, belangen kun je niet los zien v/d sociale groep. Belangen horen bij de conflicttheorie, behoeften meer bij het functionalisme.
Klassen = sociale groepen die verschillende posities innemen in de economie. 2 posities / 2 echte klassen, onderlinge tegenstelling door dynamiek van het kapitalisme. De ’ Verelendung’ lokt een onontkoombare klassenstrijd uit. Leidt tot dialectische omkering: dictatuur van het proletariaat.
Ideeën weerspelen de werkelijke motieven mensen en groepen: belangen. Ideeën zijn altijd gemasceerde belangen en zijn in het voordeel of nadeel van een ander.
Vals klassebewustzijn: mensen die ideeën hebben die ingaan tegen hun eigen belangen. Hoeft niet altijd om klassen te gaan. Vb. gedachten v vrouwen over zichzelf 100 jaar geleden.
Ideeën kunnen de werkelijke historische processen soms wat verzwakken of aansterken, maar nooit bepalen.
sociale verhoudingen gekenmerkt door belangentegenstellingen
conflict onvermijdelijk en fundamenteel kenmerk v samenleven
conflict doen zich voor in de vorm van bipolaire belangentegenstellingen
conflict belangrijkste bron sociale verandering in maatschappij.
Inhoud v conflict betrekking op verdeling v schaarse goederen en macht.
Conflictparadigma = ideaaltype geopponeerd aan het functionalistische ideaaltype van de samenleving. Houdt zich bezig met strijd, crisis, verandering, dissensus en ziet de samenleving als het toneel waarop groepen of klassen met tegengestelde belangen elkaar bevechten. Conflict is niet nieuws, het is er altijd geweest. Heeft oude wortels, maar is ook een tegenreactie op het functionalisme.
2 groepen:
1. De kritische benadering: socioloog moet zijn wetenschap gebruiken om de maatschappij in zijn geheel en in het bijzonder de heersende klasse, de power elite, het establishment aan een kritiek te onderwerpen. Een verzoenende maatschappij is wenselijk en mogelijk. Utopische verwachtingen. Als er ergens orde heerst, noemen ze dit een toegedekt conflict, zoals in Duitsland. Orde ontstaat door onderdrukking, dwang die een conflict beslecht en sommige mensen bevoordeelt en andere benadeelt. Overal heerst conflict.
2. Conflict is onvermijdelijk aspect v/h sociale leven. Socioloog moet zich enkel bezighouden met het beschrijven en verklaren van feiten, geen waardeoordelen vellen.
1) Voorbeeld van een elementaire toepassing
Zie syllabus.
1. Zijn model is een ideaaltype van een stabiel sociaal systeem in evenwicht, maar waarom moet de maatschappij herleid worden tot dit éne ideaaltype?
2. Zijn benadering is overanalytisch
3. Cultureel determinisme :hij meent dat waarden en normen een zelfstandig bestaan leiden en a.h.w. van buitenaf aan het sociale handelen worden opgelegd. In feite worden ze niet zomaar opgelegd, maar ontstaan zij in het handelen en blijven daarmee nauw verweven.
4. Hij meent dat een sociaal systeem maar kan blijven bestaan als daar gemeenschappelijke waarden en normen aan ten grondslag liggen. Maar de vraag is echter:hoeveel en welke waarden gemeenschappelijk moeten zijn.
