Item gefilterd op datum: januari 2014

Empirisch onderzoek

Het belangrijkste uitgangspunt van het S.I. volgt uit zijn maatschappijmodel. De SL is opgebouwd uit processen van betekenisgeving door de handelende personen.

Het doel van de onderzoeker is de sociale wereld te reconstrueren. Hij moet dit niet op basis van objectieve feiten doen, want die bestaan niet. Hij moet zich inleven in de wijze waarop de handelenden de werkelijkheid intrepreteren en ervaren.

=> kijken vanuit standpunt onderzochte individu

Het S.I. heeft de voorkeur gebruik te maken van de participerende observatie. Hier komt nl de persoonlijke visie van de onderzochten het duidelijkste te uiting.

Men keert zich dus af tegen de objectiverende onderzoeksmethodes.

WRM?

- onderbrengen van de onderzochten in categorieën die de onderzoeker op de sociale werkelijkheid projecteert

- belemmering van de toegang tot de eigen belevingswereld van de onderzochten.

- mechanisch beeld van het menselijk gedrag opleveren: ze zoeken nl nr oorzakelijke of statistische verbanden, waardoor het proces van betekenisvorming en de constructieve kracht van het handelenden veronachtzaamd wordt.

De theorieopbouw

Het theoretisch kader bij de aanvang van het onderzoek zo minimaal mogelijk. Het is nl de bedoeling dat de onderzochte personen zelf hun theorie te laten uitspreken. Later zal de S.I. socioloog de visie van de betrokkenen reconstrueren.

Sensitizing concept: zie later

Kritiek en reacties op Blumer (vanuit latere S.I. stromingen)

De wereld is een sociale constructie.

WRM?

De interagerende indidividuen geven zelf de betekenis aan de dingen. We construeren dus zelf onze wereld.

Deze wereld is een sociaal product omdat betekenissen gevormd worden in het sociale interactieproces. Daardoor zullen verschillende groepen verschillende wereld ontwikkelen: en deze werelden veranderen als de voorwerpen waaruit die wereld is samengesteld van betekenis veranderen. De wereld bestaat namelijk uit dingen die met een betekenis geladen zijn. Geen betekenis => geen deel van de wereld.

Bv: De Azteken offeren hun kinderen aan de Zonnegod. Dit wordt aanzien als een eer. Maar als buitenstaander vergt dit veel interpretatie. Je moet dit leren aanvaarden.

In de verschillende culturen definieert men de wereld anders. Samenlevingen brengen slechts een relationele waarheid aan het licht.

De structurele opvatting van de SL:

SL is een star geheel van sociale posities die tot op zekere hoogte een eigen bestaan leidt los van de individuen die de posities bekleden.

- de individuen = rolvervullers

Ze pasen hun gedrag aan, aan hun positie en aan de daarbij horende normen en rolverwachtingen.

Symbolische interactionisme met het procesmodel zet zich tegen deze opvatting af.

1) Ze beziet de SL als een sociaal proces waarin mensen samen zoekend en tastend het hoofd bieden aan hun levensomstandigheden.

 sociale handeling: een constructie van het handelen.

 sociale structuur (het bestaan van stratificatie, klassen, posities, rollen en rolverwachtingen): de handelenden over een lange tijd bepaalde definities steeds opnieuw reproduceren.

2) Ze schenkt wel aandacht aan het constructieve aspect van het handelen: ofwel aanpassen aan normen ofwel afwijken.

Bijvoorbeeld taal is een sociale constructie

De vocabulaire en grammaire bestaan al eeuwen en deze hebben we niet zelf gemaakt. Doorheen de jaren verandert de structuur wel een beetje. Maar dit is een zeer langzaam proces.

 het voeren van een conflict

 het verrichten van een ruil

 deelhebben van gemeenschappelijke waarden

=> De handelenden geven steeds samen betekenis en interpreteren.

De andere paradigmata herleiden sociaal handelen tot één van deze vormen, wat eenzijdig is. Blumer is echter van mening dat zijn interactieprocesbegrip recht doet aan het veelzijdige sociale leven. Of het nu om een conflict, een ruil of het delen van waarden gaat, de handelenden zullen telkens samen betekenissen geven en interpreteren.

De handelenden zijn bezig met het vastleggen van gemeenschappelijke definities, die als richtsnoer dienen voor het eigen handelen. Deze definities zijn nooit star, maar bieden voldoende regulatieve kracht om de sociale orde te waarborgen.

 geen garantie: iedere handeling moet door de betrokkenen opnieuw geconstrueerd worden

 geen zekerheid: eigen aan opbouw van gezamenlijke handelingen

■ typische onzekerheden:

- gezamenlijke handelingen moeten begonnen worden, het is niet zeker dat dit gebeurt

- kans op verstoring, afschaffing of verandering

voordoen van nieuwe omstandigheden waardoor er een nieuwe vorm van

= het op elkaar afstemmen van de handelingen van de betrokkenen.

Wie aan een handeling wil deelnemen maakt deze handeling voor zichzelf en voor anderen duidelijk door:

1) rekening met houden bij uitstippelen en verklaren van hun eigen handelingen

2) aanvullingen, opmerkingen en kritieken op te geven zodat de handeling kan worden bijgestuurd.

Dit proces gaat zo verder; Men reageert opnieuw met nieuwe beschrijvingen, verklaringen,.. .

=> een nooit eindigend sociaal proces van wederzijdse verklaring en beschrijving.

Opmerkingen:

Het kan enerzijds gaan om het uitstippelen van één handeling, maar anderzijds ook om ganse kluwen van handeling dat samen de SL uitmaakt.

Een sociologische analyse die vertrekt van het begrip samenhandeling moet volgens Blumer rekening houden met de volgende zaken:

1) onderzoeker niet afzonderlijke gedrag van individuen bestuderen, maar gezamelijke handelingen waarin individuen betrokken zijn en waarop ze hun gedrag op afstemmen.

(Blumer meer voorkeur voor samenhandeling dan sociaal handelen. Hij wil nl onderstrepen dat mensen niet met hun handelingen op elkaar inwerken, maar samenwerken om vorm in een gemeenschappelijke ruimte.)

2) Samenleving bestaat uit samenhandelingen die door de betrokkenen zonder ophouden worden geïnterpreteerd, geherinterpreteerd en bijgestuurd. Het wezen van de SL ligt in een voortdurend proces van handelingen en niet in een vastgelegd patroon van handelingen.

3) Het proces van samenhandeling kent geen willekeurig verloop. Maar een ontwikkeling waarvan de toekomst bepaald wordt door de betrokkenen.

=> Symbolische interactionisme aanziet de samenleving als:

1) een bont sociaal proces

2) mensen een self hebben

3) mensen sluiten zich aaneen in gezamenlijke handelingen

4) door gezamenlijk handelen: omstandigheden naar hun hand zetten

1. Het zelf

De mens is een betekenisgevend wezen, dit wil zeggen een wezen met een zelf.

=> een object voor zichzelf

WRM? De mens kan zichzelf waarnemen, opvattingen over zichzelf hebben, met zichzelf spreken en tov zichzelf handelen. Hij kan dus met zichzelf handelen.

Gevolgen voor het menselijk gedrag

De mens kan in plaats van louter te reageren op de inwerkende prikkels, kan hij ook overleggen. Hierdoor wordt de mens een wezen dat zijn omstandigheden te lijf gaat. (= zelfsamenhandeling)

Met als gevolg dat de dingen die de mens omringen geen simpele prikkels meer zijn, maar een betekenis krijgen door het proces van zelfsamenhandeling.

De mens staat ten opzichte van de wereld, in plaats van erin. Hij gaat de wereld tegemoet door middel van een verklarend proces, in plaats van er uitsluitend op te reageren. Zijn handeling wordt iets dat hij zelf heeft gemaakt.

2. Gezamenlijke handelingen of interactieproces

Mensen kunnen ook op elkaars gebaren of gedragingen reageren zonder het intermediërend proces van betekenisgeving. Maar zonder dit proces van gezamenlijke handelingen kan er geen samenleving bestaan.

Er zijn 3 vooronderstellingen:

- menselijk handelen is gebaseerd op de betekenissen die het subject geeft aan de objecten.

a) Hoe object aanduiden, beschrijven en interpreteren: betekenis nt in object zelf

Maar de betekenis wordt aan object toegekend.

b) Betekenistoekenning is niet terugbrengbaar tot interne of externe oorzakelijke factoren.

MAAR autonoom en ongedetermineerd.

=> De mens handelt niet ten gevolge van een passieve reactie op oorzakelijke factoren, maar handelt uit zichzelf.

Bv: De stoel = iets waarop je zit.

Vele culturen die kennen geen stoelen, dus als zij een stoel zien zullen ze hier een andere betekenis aan geven.

Onze cultuur daarentegen, kent wel de stoel. We hebben dit aangeleerd via onze cultuur. De betekenis van een stoel hebben we aangeleerd via interactie met anderen. We hebben het geleerd. Naarmate de leer- en interactieprocessen veranderen, verandert de betekenis.

Bv: Er bestaan vele soorten stoelen. Hierbij is er een groep van stoelen waar je niet op mag gaan zitten, zoals bijvoorbeeld de troon van een koning. Je moet maw leren op welke stoelen je mag zitten en op dewelke niet.

Hoe komt men nu aan de betekenis?

- betekenis van dingen ontstaan aan de sociale samenhandeling die de mens met de medemens.

Bv. de stoel zijnde een voorwerp om op te zitten is niet een betekenis die je er op een bepaalde dag hebt aangegeven. Men heeft deze betekenis gegeven via interactie met anderen individuen.

Als je een stoel aangeboden krijgt en uit de aanwijzingen die de andere geeft, kan je opmaken dat je er mag op gaan zitten. Omdat ik op de uitnodiging inga, geef ik te kennen dat ik dezelfde manier interpreteer en gebruik. Hierdoor ontstaat er een gemeenschappelijke betekenis.

Stel dat je nooit geleerd hebt om op een stoel te zitten, maar steeds in kleermakerszit moet zitten omdat ik dan in contact sta met de grond, dan ga ik de stoel maar iets gevaarlijks vinden.

=> Een ding krijgt maar betekenis in het interactieproces!

Betekenissen liggen niet vast

1) geen vaste betekenis, maar voortdurend interpreteren en wijzigen

2) Een persoon interpreteert de betekenissen

=> interpretatieproces = soort interactieproces

De handelende die de betekenis van dingen interpreteert, duidt deze betekenissen aan voor zichzelf. Hij richt zich tot zichzelf en voert dus een verinnerlijkt sociaal proces. Het zelf van de handelende is een interpretatieproces, dat alleen van een 'gewoon' interpretatieproces verschilt door het feit dat de interactiepartners samenvallen in één persoon. Derhalve bezit het self, als verinnerlijkte sociale samenhandeling, de capaciteit om betekenissen te wijzigen. Iedere interpretatie door een zelf is de stichting van een betekenis.

Welk analytisch model van de menselijke samenleving en het menselijk gedrag komt men als deze basisvooronderstellingen consequent worden uitgewerkt?

Blumers is sterk beïnvloed door het intellectuele klimaat aan de universiteit van Chicago. Hij behoort tot de 3de generatie.

De karakteristieken van deze beoefening:

• nadruk op empirisch onderzoek

- Tegen wilde speculaties en normatieve sociale filosofie

- veel vormen van materiaal om beeld te krijgen van de sociale werkelijkheid

bv: statistieken, enquêtes, bevolkingsregisters, sociaalgeografische kaarten, dagboeken, interviews,...

• uitwerking van het onderzoeksinstrumentarium

- voorkeur participerende observatie

bv: een paar dagen als zwerver leven om zo een beeld van het zwervers bestaan te krijgen.

• dynamisch en procesmatig maatschappijbeeld

- sociale werkelijkheid

- NIET vaste structuur

- WEL ononderbroken vloeiende interactieprocessen, die je niet van tevoren kan bepalen

=> 'De sociale wereld wordt in iedere interactie opnieuw gemaakt'

Men merkt sterk de invloed van het pragmatisme en Mead.

Biografische en bibliografische inleiding

1900: geboren in Amerika

1900-1947: verbonden aan de Chicago school

- ontstaan in 1892: 3de generatie

artikels en onderzoeksrapporten

- 1933 “ Movies and Conduct”: aan de hand van biografisch materiaal laat hij de invloed van de film zien op het leven van de Amerikaanse jongeren.

- 1969 “Symbolic Interactionism, Perspective and Method”

 verspreiding symbolische interactionisme

 nadruk eigen methodologie van het symbolische interactionisme

 basisbegrippen, uitgangspunten