De mate waarin de gevraagde en de aangeboden hoeveelheden reageren op prijsveranderingen is van groot praktisch belang.
Dit wordt gemeten door het vergelijken van relatieve prijs- en hoeveelheidsveranderingen.
Het concept dat de relatieve verandering in de gevraagde of aangeboden hoeveelheid relateert aan de relatieve prijsstijging, is de prijselasticiteit.
Bij de meeste prijzen is de gevraagde hoeveelheid niet gelijk aan de aangeboden hoeveelheid.
Bij vrije prijsvorming zal die prijs dan ook de neiging hebben om te veranderen.
Bij een vraagoverschot zal de prijs stijgen.
Bij een aanbodoverschot zal de prijs dalen.
Als de vraag gelijk is aan het aanbod is er evenwicht.
Zeer vaak wordt de evenwichtsprijs niet gerealiseerd.
Dit kan komen doordat de gevraagde of aangeboden hoeveelheden niet snel en vrij kunnen variëren.
Ook het veelvuldig verschuiven van de vraag- en aanbodsfuncties, of de terughoudendheid van de verkopers om hun prijs vaak en drastisch te wijzigen, kunnen ervoor zorgen dat de evenwichtsprijs niet tot stand komt.
Er zijn 3 manieren waarop de evenwichtsprijs kan worden berekend:
- Trial and error: dit heeft veel weg van de praktijk van de veilingmeester die een willekeurige prijs afkondigt, vaststelt of er een vraag- dan we aanbodoverschot is, en dan de prijs aanpast in de gewenste richting.
dit komt voor als de vraag- en aanbodsrelaties niet gekend zijn.
- Grafisch komt het evenwicht overeen met het snijpunt van de vraag- en aanbodrechte.
- Algebraïsch qV = qA
de evenwichtsprijs is die prijs waarbij de gevraagde en de aangeboden hoeveelheid, die beide afhangen van de prijs, aan elkaar gelijk worden.
Algemene aanbodsfunctie:
Pk en Pl = de prijs van de inputs om het goed te produceren
T = belasting
Partiële aanbodsfunctie:
Grafiek:
p
- Inverse aanbodsfunctie
q
algebraïsche weergave: zie boek p 73!!!
Als we een verband leggen tussen de gekochte hoeveelheid van een goed en alle factoren die het koopgedrag beïnvloeden spreken we van de algemene vraagfunctie.
= de gevraagde hoeveelheid van consument i
P = prijs van het gevraagde goed
Pa = prijs van concurrerend goed
Y = inkomen
Ceteris paribus: we veronderstellen dat er 1 factor verandert terwijl de andere constant blijven.
Als we de ceteris paribus stelling volgen en ons dus alleen concentreren op de verandering van 1 factor spreken we van een partiële vraagfunctie.
Alle factoren worden constant gehouden behalve de factor voor “;”.
De constante factoren worden hier niet meer vermeld.
De grafiek:
p
q
Er is een negatief verband tussen prijs en gevraagde hoeveelheid.
Algebraïsche weergave: zie boek p 69!!!
A + B + C + D + E = marktvraag
A = individuele vraag
De marktvraag beschrijft hoe de gevraagde hoeveelheden van een goed variëren wanneer factoren die het koopgedrag beïnvloeden, veranderen.
Volmaakte mededinging = perfecte concurrentie = volmaakte concurrentie = perfecte mededinging
Voorwaarden voor VM:
- Zeer veel kopers en verkopers
- Perfecte informatie voor alle kopers en verkopers
- Homogeen goed
- Vrije toe- en uittreding
Dit is niet realistisch, maar biedt een duidelijk referentiekader voor de studie van de werking van de markt.
Er is meestal geen vrije toetreding.
Er is meestal ook geen vrije uittreding.
Het streven naar productdifferentiatie is een bewuste strategie van de producenten.
De graad van productdifferentiatie is afhankelijk van de mate waarin het goed als gelijkwaardig wordt ervaren door de kopers.
Graad van productdifferentiatie mate van gelijkwaardigheid
Er is een invers verband.
De concurrentie stijgt als de homogeniteit stijgt.
Dit is een heroïsche veronderstelling want in veel gevallen is het bijna onmogelijk om alle juiste informatie te bekomen.
Aantal aanbieders | 1 | Monopolie |
Enkele | Oligopolie | |
veel | Volmaakte mededinging |
In praktijk is er altijd veel vraag.
Hoe groter het aantal vragers en aanbieders op de markt, hoe beperkter de macht van 1 van die partijen.
Bij een beperkt aantal bestaat de kans dat 1 van de ruilende partijen een sterke marktpositie inneemt en dus het ruilvoordeel naar zich toe trekt.
De prijs vormt een belangrijk element in de marktwerking.
Vbn.
Monopolie: NMBS
Oligopolie: Belgische banken
Volmaakte mededinging: groenteveiling
Als op de arbeidsmarkt de werkgevers en werknemers onderhandelen over de lonen
Bij monopolie is de ene aanbieder de prijszetter.
De markt wordt opgedeeld in een aantal types op basis van de volgende kenmerken:
- Aantal vragers en aanbieders
- Graad van informatie voor alle kopers en verkopers
- Graad van productdifferentiatie
- Toetredingsmogelijkheden tot de markt
De essentie van het vrije marktgebeuren is een ruiltransactie tussen koper en verkoper.
De kopers proberen een zo laag mogelijke prijs te betalen.
De verkopers proberen een zo hoog mogelijke prijs te halen.
De beide partijen streven eigenbelang na en beslissen op vrijwillige basis om tot ruiltransactie over te gaan.
Er zijn 2 ruilende partijen:
- Vragers, kopers
- Aanbieders, verkopers
Uit de interactie tussen deze 2 partijen vloeit een marktprijs voort.
deze prijs is een signaalfunctie om te bepalen waar de productiefactoren moeten worden ingezet en voor wie.
In bepaalde omstandigheden zorgt de vrije prijsvorming ervoor dat een welvaartsoptimum tot stand komt.
Positieve uitspraken
Vb. als de werkloosheidsuitkering omhoog gaat zullen er meer werklozen zijn en is de stimulans om te werken kleiner.
Normatieve uitspraken
Vb. de werkloosheidsuitkering zou moeten dalen.
De formalisering van de economische wetenschap wordt de laatste jaren meer en meer ondersteund dmv wiskundige modellen en technieken.
Er wordt gebruik gemaakt van functies en variabelen.
Voorraadvariabelen: worden gemeten op 1 punt in de tijd. 1 bepaald tijdstip
Vb. de aardappel vraag op een bepaald tijdstip
Stroomvariabelen: worden gemeten over een tijdsinterval.
Vb. inflatie
Deductieve redenering: vertrekt vanuit een theoretisch model en gaat dat empirisch toetsen.
Vb. reis
Eerst: alleen rijke mensen gaan op reis (theorie)
Dan: in zaventem gaan kijken op de luchthaven (waarneming)
Inductieve redenering: vertrekt vanuit een waarneming en leidt daaruit theoretische uitspraken af.
Vb. eerst: veel rijke mensen zien in zaventem (waarneming)
Dan: staven dmv theorie
De basisveronderstelling van de economische wetenschap is dat de economische agenten rationeel zijn.
Iemand zal zijn keuze veranderen als hij hierdoor zijn situatie kan verbeteren.
Bij een rationele situatie is er evenwicht.
Dit is een toestand waarin de economische agenten zich niet kunnen verbeteren.
Vb. wachtrijen aan kassa’s in een grootwarenhuis.
De economische agenten streven een doel na.
Het doel is maximalisatie van de winst en daarbij moeten ze rekening houden met een aantal beperkingen.
Vb. de wachttijd aan de kassa minimaliseren
De economische agent zal evenwicht bereiken als hij zijn winst niet kan doen toenemen, noch door meer of minder te produceren.
Opbrengst van de productie van een bijkomende eenheid > kost
Opbrengt van de productie van een bijkomende eenheid < kost
Opbrengst van de productie van een bijkomende eenheid = kost
De kost van het produceren van 1 extra eenheid = marginale kost
De opbrengst van het produceren van 1 extra eenheid = marginale opbrengst
Zie figuur in samenvatting p3 achterkant!!!
