• de erfgenaam moet in leven zijn of verwekt zijn (geldt tot 180 dagen voor de geboorte): hier bestaan wel wat moeilijke gevallen over:
  • wie sterft eerst? Als er een ongeval is en beide partners overlijden kunnen ze niet van elkaar erven. Toch is het super belangrijk om te weten wie eerst stierf (als is kan maar 5 seconden). Indien de man eerst overlijdt, erft de vrouw alles van de man en krijgen bijgevolg de erfgenamen van de vrouw alles. Als ze echt tesamen sterven (of het is onmogelijk om een duidelijk onderscheid te maken) gaat de helft naar de erfgenamen van de man en de helft naar de erfgenamen van de vrouw
• mag niet onwaardig zijn:
  • dit heeft geen betrekking tot de genegenheid (dus al heeft de zoon zijn vader 20 jaar niet meer gesproken en haatte hij hem kan hij toch erven van hem)
  • geldt voor mensen die:
    • ontzet zijn uit het ouderlijk gezag
    • moordpogingen hebben gepleegd op de overledene (of doodslag)
    • gezinsgeweld hebben gepleegd om tot de erfenis te kunnen komen

deze regel is opgesteld om gezinsdrama’s te voorkomen: men schiet vrouw dood, de 2 kinderen dood, en pleegt dan zelfmoord -> eigenlijk zouden zijn erfgenamen alles krijgen omdat hij de laatst levende is, maar dit is onaanvaardbaar, vandaar deze regel.

• een nieuwe wet
• van 10-12-12 heeft het aantal gevallen van onwaardigheid uitgebreidt waarbij ook schenkingen kunnen worden verhindert

Wanneer ze niet gehuwd zijn maar wettelijk samenwonen, is er geen reservataire erfgenaam, ongeacht welke erfgenamen er zijn blijft de langstlevende wettelijk samenwonende partner zijn vruchtgebruik behouden.

(2) Testament

• er is een grote vrijheid om af te wijken van de wettelijke regeling
• maar de normale erfgenamen kunnen nooit volledig worden onterfd (zij beschikken namelijk over een voorbehouden deel)
• tijdens het opstellen van de testament moet u van geest gezond zijn
• verwerping is nodig (evenals bij wettelijk erven)
• legaat = naam voor schenking via testament

Een testament opstellen kan op 3 wijzen, maar moet altijd geschreven zijn en kan dus nooooit op video zijn, nooit op de computer getypt zijn ook als is die ondertekend!:

• eigenhandig: handgeschreven en getekend
• notarieel: notaris stelt hem op en er zijn 2 getuigen, komt in een register terecht
• internationaal: aanwezigheid notaris en twee getuigen

Structuur

wat?

• algemene legaten: alle roerende en onroerende goederen/schulden
• legaat ten algemene titel: gedeelte of alle (on)roerende goederen
• bijzondere legaten: iemand krijgt een welbepaalde goed

! Een schenking is geen legaat: een schenking is onherroepelijk en bedoelt als gift (gebeurt om hoge successierechten te omzeilen)

Een handgift is een uitzondering op de schenking en is een materiële overdracht van een roerend goed

hoe groot is de reserve?

• afstammelingen: hangt af van het totaal aantal kinderen
  • 1 kind: ½
  • 2 kinderen: 2/3
  • 3 of meer: 3/4

vb: nalatenschap = 400 000euro schenking aan vriend=200 000 heeft 3 kinderen. De vriend zal dus nooit 200 000 euro krijgen omdat ze elk recht hebben op 100 000euro

• ascendenten: ¼ per lijn dus in totaal max ½
• LLE: is in lijn met het primair vermogenrecht en pas na meer dan 6 maanden feitelijke scheiding kan de LLE worden onterfd

bv: LLE + 2 kinderen: reserve LLE: ½ vruchtgebruik, reserve kids: 2/3= 1/3 volle eigendom + 1/3 blote eigendom (doorLLE), beschikbaar deel: 1/3= 1/6 volle eigendom+ 1/6 blote eigendom

• de wetgever bepaalt de wettelijke erfopvolging in abstracto
• het vermogen moet altijd aan iemand toekomen. In het geval dat er niemand is om naar te erven gaat de erfenis naar de staat

De erfopvolgers:

Wordt ingedeeld volgens de hiërarchie tussen bloedverwanten

• Orde: groepen door de wetgever opgesteld:
  • 1^e orde: orde van descendenten = kinderen, kleinkinderen
  • 2^e orde: orde van bevoorrechte verwanten in opgaande en zijlijn = broers&zussen (+hun afstammelingen) + ouders
  • 3^e orde: orde van ascendenten = grootouders + ouders (wanneer er geen broers&zussen (+afstammelingen)) zijn
  • 4^e orde: orde van zijverwanten tot aan de vierde graad = ooms, tantes, nichten, …
  • Graad: stappen nodig om tot gemeenschappelijke stamouder te komen
  • Lijn: ofwel in rechte lijn of in zijlijn

De verdeling gebeurt binnen deze orden MAAR:

• langstlevende echtgenoot wordt door geen enkele orde uitgesloten, ze krijgt altijd iets en het wettelijk reservoir van de erfgenaam: hierbij moeten we altijd naar het huwelijks vermogenstesel kijken = vereffening en verdeling van het vermogen
  • wettelijk stelsel: man sterft – vrouw krijgt haar eigen deel van het vermogen + ½ van het gemeenschappelijk deel (dat zoeizo van haar is!) het nalatenschap van de man is dan zijn eigen vermogen + ½ van het eigen vermogen
  • langslevende echtgenoot kan nooit uit de echt, tafel of bed gescheiden worden, dwz: ze heeft vruchtgebruik (genotsrecht) al erven de kinderen het huis! Ze heeft altijd recht op de huur van het onroerend goed
  • de rest van het erfrechtelijk aandeel is afhankelijk van de samenloop:
    • ze is alleen en er zijn dus geen erfgerechtigde bloedverwanten waarbij ze de gehele nalatenschap in volle eigendom ontvangt
    • er zijn ook afstammelingen van de overledene: kinderen krijgen de blote eigendom en de echtgenoot krijgt vruchtgebruik
• erfopvolgers in de 1^e graad ervan bij hoofde = in zoveel delen als het aantal personen
• geen erfopvolgers in 1^e graad erven bij staken= verdeling in familietakken en binnen familietakken per hoofd

Bijzonderheden:

• plaatsvervulling: erfgenaam neemt plaats in van de vooroverleden erfgerechtigde (en erft dus in diens plaats) = wanneer de erfgerechtigde vóór de erflater sterft
• kloving: zit in de 3^e orde, en komt maar uitzonderlijk voor= als overledene geen echtgenoot of afstammelingen heeft en geen broers of zussen die afstammelingen hebben=> nalatenschap wordt in 2 delen verdeeld over de vaderlijke en moederlijke kant

Op het moment van overlijden moet gelijk de akte van overlijden opgesteld worden door de ambtenaar van burgerlijke stand. Enkele belangrijke zaken:

• wanneer: vormt het uitgangspunt van regeling van schulden, onverdeeldheid en is belangrijk voor de formaliteiten
• waar: is van groot belang voor de successierechten (belastingen op de erfenis) erfenis valt altijd open in de laatste woonplaats van overledene (hou rekening met verschil verblijfplaats en woonplaats!)
• veel formaliteiten: bv het blokkeren van de rekeningen: dit is noodzakelijk omdat gelden gestart zijn vanaf het overlijden en dit is van groot belang voor de belastingen. Vroeger werd nog gezegd dat ze het geld uit de kluis moesten halen bij de bank en dan pas de aangifte van overlijden indienen, maar tegenwoordig is dit veel moeilijker dankzij de vele controles

Heel belangrijk zijn de 2 manieren waarop de nalatenschap open kan vallen: via het wettelijk systeem of via testament: