‘niet-arm’ (uitgezonderd in de Grootsteden)
o Plattelandsbevolking: regio’s met extreme armoede, vooral vanaf 2e e.n.C.
(Egypte, Gallia, …)
o Stedelijke elites zorgen dat stadsbevolking niet te zeer verarmd, maar ten koste
van platteland.
· Graantuitdeling
· Tussenkomsten graanbevoorrading.
· De stedelijke elites moesten namelijk verkozen worden in de stad, wat
er met het platteland gebeurde maakte voor hen dus niets uit.
· Op het Platteland.
© Waren er veel keizerlijke domeinen.
© Dit was een goede zaak want tegen een ‘pachter van de keizer’
kon men namelijk niets doen.

‘macht van de beste burger’.
Bij een rurale economie bestaat de elite vnl. Uit grootgrondbezitters.
MAAR : De Grieks-Romeinse aristocratie was een stedelijke elite:
o Men woonde verplicht in de stad.
o Een persoon zijn status kwam overeen met diens positie in de stedelijke instellingen en
rijksinstellingen.
o Alle belangrijke monumenten zijn dan ook terug te vinden in de kernstad.
o Als raadslid hoorde je een residentie te hebben in de kernstad.
o ‘status expenditure’ vnl. in steden : je bent wat je uitgeeft.
o Politieke functies: enkel voor de hoogste census-klassen.
verplichte ‘vrijgevigheid’ voor rijken, raadsleden en magistraten (liturgieën / ‘munera’).
o Bv. Herstel theater.
o Bv. Spelen.
Keizertijd: erkenning de iure:
o ‘honestiores’ senatoren, ridders, stadsraadsleden (‘ordo decurionum’) en hun familie,
veteranen.
· Nooit lijfstraffen.
· Verbannen in plaats van de doodstraf.
o ‘humiliores’: de rest.
Sociale stratificatie aristocratie:
o Relatief open :
 enige formele vereisten: burgerrecht + vrijgeboren
 Vermogen (je kunt rijker worden)
 Enkel mannen mogen openbare functies bekleden, MAAR ook vrouwen kunnen
statuspositie bekleden.
· Door vrouw van/moeder van te zijn.
· Door het priesterschap.
· Door schenkingen te doen.
o Informele criteria :
 Opleiding (vnl. retoriek en letteren)
 Afkomst (aanzien ~ familie)
 Talent (noodzakelijk voor verkiezingen)
 …
Ideaalbeeld aristocraat: scoort hoog op alle criteria (rijk, van goede familie, gecultiveerd,
talentrijk, lid van stadsraad, …)
In de praktijk : veel ‘status dissonance’ (hoge score op één of enkele criteria, lage score op
andere criteria)
o Bv. rijke vrijgelatenen, keizerlijke slaven (familia caesaris), …

Indeling burgerbevolking komt overeen met het vermogen zowel in Athene als in Rome. Aan dat
vermogen zijn er specifieke rechten en plichten verbonden.
Athene (Solon): op basis van opbrengst in graan
Rome : op basis van vermogen uitgedrukt in geld (maar alles wordt meegeteld)
o Vijf classes
o + twee ordines
o eerste ‘classis’: min. 100.000 sestertiën
o proletarii (‘capite censi’): de ‘bezitslozen’ : hebben niks
o ridderorde (ordo equester): min. 400.000 sestertiën (2de e.v.C. ?)
o Ordo senatorius (senatoren): min. 1.000.000 sestertiën (sinds Augustus)
o Voor de ridderorde en de ordo senatorius volstond het niet om gewoon het geld te
hebben, je moest ook ‘fatsoenlijk’ zijn (oftewel : zo benoemd door de keizer).
Relevantie?
o Hierbij moet men rekening houden met de context en ook in welke periode men zit !
o Deze indeling van de bevolking had invloed op :
· De samenstelling van het leger.
· Uitzonderlijke belastingen.
· Stem- en kiesrecht. Bv. Comitia Curiata.
· Bekleding politieke functies voorbehouden aan hoogste vermogensklassen.

Als we ons afvragen hoe sterk de rol van de economie is kunnen we ons hierbij twee vragen stellen.
Namelijk ‘hoe bepaalde de ‘economie’ de indeling van de bevolking?’ of ‘hoe bepaalde de indeling van
de bevolking de economie?’