De Vries: vooral economische geschiedenis, Universiteit Berkeley, Nederlander, 1984 ‘European
Urbanisation’, ‘Economische groei in Nederland’ (met Ad van der Woude)
Frankrijk meest aantal inwoners in de vroegmoderne tijd
Zuidelijke Nederlanden: 1500: 1,25 miljoen, 1800: 3 miljoen
Stijging vooral in de 18de eeuw
Demografie
= discipline die zich bezighoudt met het bestuderen van de omvang, de samenstelling en de
ruimtelijke verdeling van de bevolking
Historische demografie = (veranderingen van) die fenomenen in de tijd
Externe demografie
o Reconstrueren en natellen van de bevolkingsevolutie
o Statistische bronnen, weergave op 1 bepaald moment bv. Volkstellingen
Interne demografie
o Studie van de eigenlijke gedragspatronen van een bevolking (geboorte, huwelijk, sterfte
en migratie)
o Dynamische bronnen bv. Parochieregisters, registers burgerlijke stand
Begrippen
o Componenten
o geboorte vruchtbaarheid
o huwelijk nuptialiteit
o sterfte mortaliteit
o migratie
o Resultanten
o natuurlijke groei: geboortecijfer – sterftecijfer
o reële groei: natuurlijke groei - migratiesaldo
Bevolkingsevolutie Europa
o er is een verdubbeling van de bevolking tot aan de vroegmoderne tijd; 1000-1500
o verdubbeling tot aan de nieuwste tijd: 1500-1800
o verviervoudiging in de laatste 200 jaar: bevolkingsexplosie
o 1348: zwarte dood
o 1500-1550: terug niveau van voor de epidemie
o 16de eeuw: stijging
o 17de eeuw: stagnatie
o 18de eeuw: stijgende lijn
o Daarna hele scherpe stijging
Qua aantallen zeker niet
Voor grote delen van het rijk zeker niet.
Qua organisatie misschien wel:
o grote en middelgrote ondernemingen in alle sectoren gebruiken slaven in sleutelposities
(zowel in verantwoordelijke als in (delicate) executieve posities)
o Groot aantal vrijgelatenen.
=> versterkt positie eigenaar / zaakvoerder
In alle mogelijke sectoren/ beroepen:
o ongeschoolde arbeidskrachten (vaak verhuurd door hun meester), dienstpersoneel,
ambachtslieden, handelaars, winkeliers, leraars …
o Mijnen:
· Zeer zwaar werk, gevaarlijk, ongezond
· Slavernij is de regel (vaak veroordeelden)
· Uitgestelde doodstraf.
In alle mogelijke verhoudingen
o geketend, als hulpje van de meester, als assistent van de meester, als
vertegenwoordiger, als gerant van een winkel, …
o Opmerkelijk: veel vrijgelatenen lijken hun meester op te volgen => vrijgelatenen van
vrijgelatenen
