Item gefilterd op datum: januari 2014

parlement van Mechelen

• opperste gerechtshof
• waarom Mechelen:

- onbeduidend, dus geen jaloersheid onder andere steden

- zelfstandige heerlijkheid; niet Vlaanderen of Brabant

• groeiend aantal rechtzaken

- uitbreiding van het gebied door de Bourgondische hertogen

- versterking van de macht, ten koste van de stedelijke rechtspraak

• bevoegdheden

- eerste aanleg

• ratione personae: vorstelijke souvegarde, privilegum fori
• ratione materae
  • bv. casus reservati zoals valsmunterij, vorstschennis
  • bv. bevoegdheidsgeschillen tussen instellingen
  • ratione loci:
    • bv. misdrijven gepleegd binnen paleis
    • bv. misdrijven gepleegd binnen parlement van Mechelen

- hoger beroep (appelatie of reformatie, beroep omisso medio)

• niet mogelijk voor strafzaken (diefstal, doodslag)
• alleen burgerlijke zaken bv. eigendomsgeschillen
• beroep omisso medio: van lokaal niveau naar Mechelen, niet via bv. raad van Vlaanderen

- evocatie: beslissing rechtzaken zelf naar zich toe te trekken

- revisie: vorm van hoger beroep gebaseerd op vormfouten (cfr. cassatie)

• hoofdzakelijk Franstalig, maar iedereen heeft recht op zaak in eigen taal: gezien als vorstelijke inmening
• allemaal juristen: raadsheren-rekwisters
• officie-fiscaal (cfr. openbare aanklagers): verdedigen vorstelijke belangen (= fiscus)

de kamers

• kamer van beden: praktisch verloop van de jaarlijkse belastingen
• kamer van schatkist: het geheel van inkomsten en uitgaven
• centrale rekenkamer: rekenkamer van Vlaanderen en Brabant

hofraad

à algemene politieke regelgeving

de kanselier van Bourgondië (° 1385, Filips de Stoute)

• bevoegdheid niet strikt omschreven: enorme machtspositie
• hoofd van de kanselarij = centrale administratie
• bewaarder van het grootzegel = rechtskracht van de akten (hertog had zelf een klein zegel)
• belangrijkste raadgever/vertrouwenspersoon van de vorst
• verving de hertog in Bourgondië, terwijl deze in Vlaanderen (Nederlanden) zat
• juridisch geschoold, uit Frankrijk of Bourgondië
• bekendste: Nicolas Rolin (1422-1462) (geschilderd door Rogier van der Weyden)

- vrede van Atrecht (1438): vrede met Frankrijk

- uitbouw eigen staat, overheidsapparaat

- na zijn dood bleef de positie enkele jaren vacant, want de macht van de kanselier was te groot geworden

de hofraad (Grand Conseil Ducal): zie schema volgende pagina

• voor 1445: grand conseil ducal

- raasheren-rekwestmeesters

- raad, juridische zaken

• vanaf 1445: specialisatie: aparte juridische commissie binnen de GCD
• vanaf 1450: 3 verschillend commissies, geen aparte instellingen

staatsvorming

• proces van politsering
• evouties

- centralisering of machtsconcentratie: vorst trekt macht weg van steden, adel en kerk, maar is nooit absolutistisch

- bureaucratisering of uitbreiding ambtenarenapparaat: aanstelling ‘tant qu’il nous plaiser’

- juridisering of ontstaan vorstelijke wettenrecht

- uniformisering

- specialisering of ontdubbeling van instellingen, archivisering

- hogere fiscale druk voor bezoldiging leger

• veel uitzonderingen en grote tempoverschillen

Veel verschillende schriften, verschillende “handen”: veel mensen hebben aan dit stuk gewerkt, in een verschillende tijd, dingen werden toegevoegd

• Obituarium= kalender v doden
• Komt veel voor, maar wel moeilijk genre
• overlijden = geboorte in het hiernamaals
• 5 oct: heeft geschonken: drie wijngaarden in ruil vr gedurende aanbidding
• 14 oct: geboorte martelaar, visioen ve priester, A bracht soldaat om het leven en liet heilige dr het raam kieperen, in de put m stenen bedekt; na 17 dagen Asterius begraaft het ih kerkhof

• Alles alfabetisch, horizontaal lezen
• 1) poortersneeringhe: activiteiten v poorters
• 2) zelfstandig potgieten: tinnen potten en zaak opstarten  nr Brugge: voordeliger, gn productiebeperkingen
• 3) kapelaan
• 4) kersschieten: kaarsgieten
• Heer Male: Lodewijk v Male, graaf v Vla

• Eind 13^e E, begin 14^e E
• Nog in het Latijn: vrij vroege stadrekening
• Door clerici of lekenklerken die terminologie kenden
• Receptam de Hansa: ontvanger vd Hanze = Duits-Scandinavische handelssteden in onze gebieden

• Baljuw: vertegenwoordiger vd vorst, uitoefenen v recht vd vorst (spraken dus recht)
• Ambt wordt elk jaar verkocht: je kon er iets aan verdienen  zoveel mogelijk zaken naar zich toetrekken en actief op zoek gaan nr misdaden (om zo geld te verdienen)
• Baljuwrekeningen: centrale gezag wil toch dat ze rekenschap afleggen  in Vla aan de rekenkamer van Rijsel
• Inhoud: uitgaven v baljuw v Gent binnen bepaalde termijn  de kosten
• Bedrag wordt vermeld: kosten die ze dan konden aftrekken
• Taelman: ambtenaar die requisitor doet = openbaar aanklager
• Vierschaar: rechtbank, voorzitter = baljuw
• Boekhoudkundig document

• Begin Transport v Vlaanderen, 13^e E
• Hoe beden werden verdeeld onder de onderdanen
• Beeld hoe rijkdom verdeeld was in het gebied
• Prob: niet weten of het echt betaald is, of dat ze wilden dat ze dat bedrag betaalden