Item gefilterd op datum: januari 2014

De koloniale ervaring en de onafhankelijkheidstrijden

- Terug in de tijd: Spaanse en Portugese kolonies  incorporeren van autochtone bevolking

 stimulans om zich te vestigen in de kolonies

- Rijkdom van de economie  naar moederland

- Creolen worden zelfbewust  onafhankelijkheidsstrijd (Bolivar en San Martin)

 Spanje + Portugal: hadden het moeilijk  ten tijde van Napoleon

- Onafhankelijke staten: nog onstabiel  grensconflicten  meer stabliseren

 geen grote oplossingen op sociaal gebied  Creolen: rijkdom combineren met politieke macht

 vorming van een militaire kaste

De gigant van het Noorden

- Economische openstellen  profiteren door VSA en GB

 VSA: speelt politiek een belangrijke rol  Monroe = antwoord op Congres van Wenen

 Metternich doctrine = elkaar steunen tegen volksopstanden

- VSA: blijft aanwezig in Latijns-Amerika

 gaat na WOII nog een aantal keer tussenkomen: in de sfeer van de koude oorlog

 economische motieven  willen stabiliseren van Latijns-Amerikaanse markt  afzetmarkt

Economische groei en zijn problemen

- Na WOII: economie  rekenen op verhoogde landbouwproductie + buitenlands investering

 een grote alliantie vormen voor vooruitgang

- Industrie: onder controle van de regering  inflatie

 financieel gaan ze leningen aan  inflatie

 toename van buitenlandse schuld  grote financiële crisis: hyperinflatie

 verbetering tegen eind jaren ‘80

- Instabiliteit wordt versterkt door Amerikaanse interventie

 vermijden van linkse regimes

Politieke systemen en conflicten in Latijns-Amerikaanse maatschappij

- 20^e E: onzekere regimes + repressieve militaire dictaturen, burgeroorlog en sociale revoluties; …

 intenser door de context van koude oorlog

- Cuba: grootste poging tot sociale revolutie

 Baptista als president  staatsgreep door Castro

 doorvoeren van landhervormingen

 wil einde aan economische afhankelijkheid  nationaliseren Amerikaanse

Bedrijven.

 Economische steun verkrijgen van SU  verlies steun: val van SU

- Castro = vaandel drager van anti-imperialistische linkse strijd

 Latijns Amerika: neoliberalisme en een aantal linkse bewegingen

 Naar voorbeeld van het Westen

De unie van Birma (Myanmar)

- Britse kolonie  onafhankelijk erkend na WOII

 Tijdens WOII: invasie van Japan  verzet gaat gebruik maken voor versnellen onafhankelijkheid

 na onafhankelijkheid: 1^e minister = vermoord  opgevolgd door U Nu

- U Nu = boedhist + doctrinaire socialist

- Economisch moeilijk  economisch pad naar socialisme = onmogelijk

 gepaard met etnische spanningen

- overname door militair regime  overgaan tot een politiek van isolatie en repressie

- ’91: vrije verkiezingen met democratische partijen

 ongeldig verklaard door militair regime

Maleisië

- De onafhankelijkheid van GB wordt uitgesteld

 wegens grote interne spanningen en een zeer sterke etnische verdeeldheid

 creëren van een Federatie van Maleisië

- Sterke economische groei  ontrekken van status 3^e Wereld land

Indonesië

 grootste Moslimstaat + kolonie van NL

 eilandengroep  grote verdeeldheid

- WOII: bezet door Japan  uitbuiten van de Antiwesterse stemming die er heerst

 erna: uitroepen van de onafhankelijkheid



Politionele acties  NL wordt gedwongen tot overgave

- Ontstaan van populistische dictatuur: Sukarno

- Onbewogen land  conferentie van Bandung ( nieuwe staten pleiten neutraliteit in Koude Oorlog)

- Poging tot staatsgreep van de communisten  generaal Zuharto grijpt macht

 Zuharto krijgt steun van het Westen + voeren van een repressief beleid

- Economische bloei maar grote corruptie

 onafhankelijkheid van Oost-Timor

 uitbreken van Financiële crisis  val van Zuharto

 Economie heerst maar geen democratisch bestel

Onafhankelijkheidsbeweging in Frans Indochina

- WOII: Japanse bezetting  zorgt voor grote wil naar autonomie

 Franse staat laat enige autonomie toe

 Niet genoeg: eist volledige onafhankelijkheid  onafhankelijkheidsbeweging olv Ho Chi Min

- Conferentie van Genève  toekennen van onafhankelijkheid

 Verdeling van Vietnam   Noorden: onder Ho Chi Min = communist

 Zuiden: Regime gesteund door het Westen

 Verdeling zou moeten worden opgeheven met het organiseren van Vrije verkiezingen

 Deze worden echter niet georganiseerd  Guerrillabeweging

 situeren in context van de Koude Oorlog

De Amerikanen en de Filippijnen

- Tijdens WOII bezetting door Japan  creëren van een antiwesters klimaat

- Ontstaan van Guerrillabeweging  Marcos als President = dictator

 wordt vermoord  Aquino  herstellen van de democratie en installeren van mensenrechten

 De terugtrekking van de VS

Het einde van de Britse heerschappij

- India = Brits Indië  Indië = de onafhankelijke staat

 voor WOII al een sterke onafhankelijkheidsbeweging  de congrespartij (Ghandi)

 wil onafhankelijkheid maar sociale revolutie vermijden

- Oprichting van de muslim League  willen onafhankelijkheid maar niet onder de Congresspartij

- Onafhankelijkheidsbeweging wordt versneld door WOII  onafhankelijkheid = onvermijdelijk

 na WOII = einde Britse heerschappij

- Na onafhankelijkheid  ontstaan van etnische conflicten

 burgeroorlog  volksverhuizing (Moslims vnl in Oost en West Pakistan)

- Ontstaan van 2 nieuwe landen: Pakistan en Indië  spanning blijft bestaan: grensconflicten

 3 grote oorlog + beide beschikken over kernwapens

- Indië ook grensconflicten met China

- Binnenland: congrespartij  sociale vooruitstreven + religieuze en etnische verdraagzaamheid

 Ghandi wordt vermoord (door Moslim)  opvolger = Nehru als 1^e premier

- Nehru: gematigd sociaal beleid , neutraal land in de Koude Oorlog

Nehru’s opvolger

- Zijn directe opvolger stierf vroeg  opgevolgd door dochter: Indira Ghandi

 beleid gekenmerkt door corruptie

- Indira wordt vermoord door een radicale Shiks

 wordt opgevolgd door haar zijn  weinig effectief beleid

 verlies meerderheid van Congresspartij

- Winnen van Volkspartij  anti-Moslim

 opdrijven van de spanningen met de moslimgemeenschap

- Congresspartij: moet in coalitie  houdt stand tot vandaag

De islamitische republiek van Pakistan

- Afsplitsing van het Oosten = Bangladesh ( burgeroorlog)

 ≠ regimes wisselen elkaar af + GW vervangen door wetten Koran

 militaire coup

 vrije verkiezingen: wordt kandidaat vermoord

 beide zijn zeer arme landen

 tot vandaag steeds gewikkeld in moslim extremisme

- Van dekolonisatie naar ontwikkelingslanden

 landen uit koloniaal imperium van de Europese mogendheden

 koloniaal imperium maakt plaats voor nieuwe naties

- Dekolonisatieproces: verrassend snel maar niet geweldloos

 GB: gaat vreedzaam kunnen realiseren

- Globaal: alle nieuwe staten waren vnl multinationale staten  sterke interne tegenstellingen

 gevolg van koloniale grenzen  bepaald door koloniale mogendheden

 eco: afhankelijk van het moederland  geven van grondstoffen

 vaak proces van verarming met eventueel oorlog  betwisting territoria: etnische, religieuse,..

- Landen zijn in zijn geheel ontwikkelingslanden  moeten nog eigen economie ontwikkelen

 economisch nog steeds grote afhankelijkheid

 Bij sommige gelukt: Vnl. Aziatische landen

 sommige kennen echter negatieve groei: geen ‘ontwikkeling’

- De term 3^e wereld  1^e = kapitalistische; 2^e = communistisch blok

 misleidend: heel wat laten behoren tot één van de andere blokken

 beweging van ongebonden landen: vb. India, Joegoslavië

 gaat synoniem worden voor ontwikkelingslanden; vaak gewezen kolonies  niet altijd

Burgeroorlog

- Reeds strijd Communisten vs Guomindang (nationalisten) vanaf 1927

- 1937: Oorlog tegen Japan verenigt Chinese krachten (Communisten en Guomindang)

- Maar burgeroorlog laait terug op na WOII (nederlaag Japan)

- VSA steunt nationalisten / SU steunt communisten

- 1946 – 1949: burgeroorlog

• ^§ Guomindang verliest veel grond
• ^§ Trekt zich terug in Taiwan
• ^§ 1949: Mao Zedong roept de Volksrepubliek China uit.

Regime van Mao (1949 – 1976)

- Controle op elk beleidsniveau (cf. Stalin – SU)

- Uitschakelen van oppositie (cf. Stalin – SU)

- Verklaart de oorlog aan rijke boeren (cf. Stalin – SU)

• ^§ Chinese platteland wordt manu militari genationaliseerd

- Wil modernisering en industrialiseren (cf. Stalin – SU)

• ^§ 1953: “5-jarenplan”
• ^§ Nadruk op zware industrie

- “De grote sprong voorwaarts”

• ^§ 1957
• ^§ Industrie en landbouw snel transformeren
• ^§ ° “Industriële” landbouwcollectieven

 landbouw mechaniseren

 rurale industrie oprichten

• ^§ Men moest graan en rijst planten

 maakt niet uit waar, vruchtbare gronden of niet, quantiteit

• ^§ Rampzalige gevolgen

 protest van boeren, misoogsten

 gigantische hongersnood: 30 miljoen doden

• ^§ Land bleef gecollectiviseerd, maar andere aspecten van het plan afgeschaft

- Industriële sector Ý

• ^§ Grote bloei

- Sociale maatregelen

• ^§ Gezondheidszorg Ý
• ^§ Alfabetisme Ý
• ^§ Rechten voor vrouwen Ý

- Dus: forceren van een snelle, grote modernisering ten koste van vele levens (cf. Stalin – SU)

- 1966: “Culturele Revolutie”

• ^§ Uitgeroepen door Mao
• ^§ Alle oppositoire ideeën worden verbannen
• ^§ “Zuivering” van partijleden, intellectuelen , leerkrachten, studenten, …
• ^§ Economie en educatie crashen
• ^§ Fanatieke bendes VS Mao-regime
• ^§ Sterke repressie door het leger

- 1971: Mao trekt zich relatief terug

• ^§ Marjonet, premier Zhou Enlai krijgt de facto de macht

- Beiden sterven in 1976

- Machtsstrijd

• ^§ Deng Xiaoping komt aan de macht

Buitenlandse politiek van Mao

- SU steunt Mao tijdens de burgeroorlog (1946 – 1949)

- SU steunt communistisch regime in 1950’s

• ^§ Militair, financieel, technologisch

- Koreaanse oorlog brengt SU en China dichter bij elkaar

• ^§ Voedt Westerse perceptie van een wereldwijde communistische beweging

- 1950: China bezet Tibet

• ^§ Dalai Lama wordt afgezet

- 1962: China in conflict met India

• ^§ Ivm grenzen

- Grensconflicten met de SU

- 1960’s: SU en China strijden om ideologische leiding

- Band met de VSA

• ^§ Waren in oorlog geweest @ Koreaanse oorlog (VN-troepen waren vooral VSA-troepen)
• ^§ VSA weigert de Volksrepubliek China op te nemen in de VN

 de Guomindang in Taiwan zetelde in de plaats

• ^§ 1971: VSA stelt zijn houding bij

 ontmoeting Nixon – Mao

 Volksrepubliek China krijgt de zetel in de VN (ipv Guomindang)

Herhaling

- Veel deportaties naar Siberië na WOII

- Baltische staten geannexeerd tijdens WOII

- Alles is goed om de terreur te legitimeren

Stalinisme na WOII

- Etnische “zuiveringen”

• ^§ Massale deportaties naar Siberië

- Macht van het Volkscommissariaat voor Interne Zaken Ý (NKVD , later KGB)

• ^§ Geheime politieke politie

- Alles wat afweek van Stalin’s visie werd verworpen

- Antisemitisme (officieel antizionisme)

Khrushchev: poging tot reformatie

- Na  Stalin komt er een machtsstrijd

• ^§ De communistische partij wil niet dat 1 persoon nog alle macht heeft
• ^§ Toch komt Khrushchev als leider naar voren

- Hervormingen

• ^§ Culturele en intellectuele vrijheid Ý
• ^§ Macht NKVD Þ
• ^§ Destalinisering

 hernoemen van steden die naar hem genoemd waren (oa Stalingrad -> Volgograd)

 standbeeld van Stalin wordt verwijderd

• ^§ Economische decentralisatie

 ° regionale economische raden

• ^§ Extensivering van de landbouw

 MISLUKT!

 onvruchtbare gronden

- Buitenlandse politiek

• ^§ Probeert banden met het westen te verbeteren
• ^§ Lukt niet door Cuba-crisis (cf. infra)

- DUS fail door:

• ^§ Mislukken extensivering landbouw
• ^§ Roekeloosheid
• ^§ Terugtrekking uit de Cuba-crisis
• ^§ Pogingen tot interne hervorming van de communistische partij

- Brezhnev volgt hem op

Ondertussen

- SU bezit kernwapen

- 1958: SU lanceert Spoetnik 1 (satelliet)

- Economie was in bloei

• ^§ Focus op militaire en zware industrie

Oost-Europa

- Baltische staten (Estland, Letland, Litouwen)

• ^§ In 1940 door SU geïncorporeerd als Sovjets

- Polen, Hongarije, Roemenië, Bulgarije en Tsjecho-slowakije

• ^§ Blijven formeel onafhankelijk, maar de facto vazalstaten
• ^§ Op het einde van de oorlog onder invloedssfeer van de SU gekomen

- DDR (Oost-Duitsland)

• ^§ Communistische satellietstaat van de SU

- Joegoslavië en Albanië

• ^§ Communistisch, maar los van de SU

- Finland = uitzondering

• ^§ Neutrale staat

- Oostenrijk

• ^§ Onafhankelijk in 1955
• ^§ Neutrale staat
• ^§ Bezet door de 4 geallieerden in 4 invloedszones

Consolidatie van het communisme

- Elke vorm van tegenstand werd als (neo-)nazistisch en collaboratie gezien

- Nationalisatie van de economie

• ^§ Definitieve doodsteek voor de grootgrondbezitters

- Extensivering van de landbouw

- Collectivisering van de landbouw (niet overal)

- Industrie Ý

• ^§ Sterke focus op de zware industrie
• ^§ Sterk in het voordeel van de SU

- Militair akkoord: Warshaupact

• ^§ Tegenhanger van de NAVO
• ^§ Bondgenootschap: SU, Polen, Hongarije, Roemenië, Bulgarije & Tsjecho-slowakije

- Joegoslavië bleef onafhankelijk van de SU!

• ^§ Olv Marshal Tito

Repressie in Oost-Duitsland, Polen en Hongarije (1953 – 1956)

-  Stalin in 1953

• ^§ Satellietstaten hopen op meer vrijheid
• ^§ Khrushchev komt aan de macht in de SU

- Khrushchev beweert meer “richting socialisme” te gaan

• ^§ Poging om Tito (Joegoslavië) voor zich te winnen

- Vele Oost-Europese landen dachten dat er meer vrijheid zou komen

- DDR: opstand in Oost-Berlijn snel neergeslagen

- Polen

• ^§ 1956: opstand geleid door communistische leiders zelf
• ^§ Tegen de SU
• ^§ Voor onafhankelijkheid en meer vrijheid
• ^§ Olv Wladyslaw Gomulka
• ^§ Politieke controle Þ
• ^§ Economische controle Þ
• ^§ Collectivisering Þ
• ^§ Relaties met de kerk hersteld
• ^§ Band met Moskou Þ
• ^§ Gomulka-regime blijft tot 1970 aan de macht in Polen

 steeds meer repressie

- Hongarije

• ^§ 1956: Opstand tegen de SU
• ^§ Olv Imre Nagy
• ^§ Pro reformaties
• ^§ Vrijlating politieke gevangenen
• ^§ SU reageert hard: repressie

 Nagy wordt vervangen door SU-minded Jánós Kádar

 manu militari herstelling van de macht van de SU

 vele doden en migraties

• ^§ Het Westen heeft hier niet ingegrepen!
• ^§ Toont aan dat men elkaars invloedszones respecteerde

Bretton Woods (1944)

- Doel:

• ^§ Vrijhandel verzekeren
• ^§ Stabiliteit van munten verzekeren

- 1948: GATT-akkoord

• ^§ Basis voor de naoorlogse globale economie
• ^§ Barrières Þ
• ^§ Later World Trade Organisation (WTO)

- Wereldeconomie

• ^§ Centrum: VSA, W-Europa, Japan
• ^§ Geïntegreerd: Latijns-Amerika, Azië, Midden-Oosten, Australië, Afrika
• ^§ Niet: SU, Oost-Europa

Goud-Dollar standaard

- Goudstandaard (gelinkt met Pound Sterling) was afgeschaft tijdens het interbellum

- 1958: °Goud-Dollar standaard

• ^§ Moeilijke totstandkoming
• ^§ Bepaalde hoeveelheid goud wordt gelijkgesteld aan de dollar
• ^§ Zorgt voor muntstabiliteit
• ^§  1971 (door onstabiliteit van de dollar tijdens de Vietnam oorlog)

 vervangen door een systeem van wisselkoersen

- 1945: ° Internationaal Monetair Fonds (IMF)

• ^§ Korte termijn: leningen aan overheden om muntdevaluaties te voorkomen

- 1945: ° Wereldbank

• ^§ Lange termijn: leningen voor economische ontwikkeling

Van een Europese markt naar een Europese Gemeenschap

- 1949: ° Raad van Europa

• ^§ Oorspronkelijk doel: wetgevend orgaan voor Europa
• ^§ Later doel: Vrede garanderen
• ^§ Werd nooit een belangrijk politiek lichaam
• ^§ ° Verdrag van de rechten van de mens

 leidt tot ° Europese Hof voor de Bescherming van de Mensenrechten

- 1948: °Benelux

• ^§ Douane-unie

- 1952: ° Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)

• ^§ Frankrijk, Bondsrepubliek Duitsland, Italië, België, Nederland, Luxemburg
• ^§ Supranationaal orgaan voor kolen- en staalindustrie
• ^§ Opgericht door Monnet (Frankrijk)

- 1957: Verdrag van Rome

• ^§ Frankrijk, Bondsrepubliek Duitsland, Italië, België, Nederland, Luxemburg
• ^§ ° Europese Economische Gemeenschap (EEG)

 economische unie, vrijhandel zonder handelsgrenzen

• ^§ ° Euratom

 non-militair nucleair onderzoek gebundeld

- 1967: ° Europese Gemeenschap (evolutie van EEG)

• ^§ ° Europese Commissie en Europees Parlement
• ^§ Leden per politieke fractie (niet per land)
• ^§ Maar finale beslissingen blijven bij de raad van ministers (vetorecht)

- GB wil in 1963 toetreden

• ^§ De Gaulle gebruikt zijn veto
• ^§ 1969: nu pas kan GB toetreden (na aftreden De Gaulle)

Vervolg:

- 1992: Verdrag van Maastricht

• ^§ ° Europese Unie
• ^§ EEG, Euratom, EGKS vormen nu Europese Unie

- 1999: Invoering Euro

- Geografische uitbreiding na het vallen van het Ijzeren Gordijn

- Vandaag:

• ^§ 27 landen
• ^§ Belangrijkste economie in de wereld

- Heel West-Europa herstelt en verruimt parlementaire democratieën

• ^§ Uitgezonderd Spanje en Portugal

GB

- Winston Churchill wordt niet herverkozen

- Labour komt aan de macht (premier: Clement Attlee)

- Nationalisering van delen van de economie

• ^§ Banksector, mijnen, …
• ^§ Vrij markt blijft wel bestaan! (mixed economy)

- Consolidatie van de welvaartsstaat (verzekeringen, …)

- 1951: conservatives terug aan de macht

- Voeren een privatisering door (vs nationalisering)

• ^§ Maar geen afschaffing van de welvaartsstaat

- De Britse economie groeit trager dan de andere West-Europese economieën

• ^§ Arbeiders zijn misnoegd

 climax na de oliecrisis

- Ierland

• ^§ Katholieke minderheid in Noord-Ierland wil annexatie door Ierse Republiek
• ^§ Burgeroorlog in 1969

Frankrijk (4^e en 5^e republiek)

- Charles De Gaulle komt wordt president na WOII

• ^§ Was het symbool van verzet tegen het Vichy-regime

- ° 4^e Franse Republiek

• ^§ Nieuwe grondwet
• ^§ Verschilde niet veel van de 3^e
• ^§ Sterke wetgevende macht (parlement)
• ^§ Zwakke uitvoerende macht (president)

- De Gaulle was hier niet blij mee

• ^§ Trekt zich terug in december 1946

- De regering is instabiel van 1946 – 1958

- Nationalisering van delen van de economie (cf. GB)

• ^§ Ook een mixed economy (privaat + staat)

- Sterke economische groei

- Dekolonisatiebewegingen

• ^§ 1946 – 1954: oorlog @ Indochina

 Frankrijk verliest

• ^§ 1956 – 1962: oorlog @ Algerije

 brengt Frankrijk op de rand van een burgeroorlog

 kosten Ý, politieke moraal Þ, nationaal geloof Þ

• ^§ Frankrijk komt op de rand van een burgeroorlog

- De Gaulle als deus ex machina

• ^§ Wordt in 1958 verkozen tot premier
• ^§ Speciale bevoegdheden

 hij moet een nieuwe grondwet opstellen

- ° 5^e Franse Republiek

• ^§ De grondwet van De Gaulle geeft de president veel meer macht
• ^§ Hoogste macht in de republiek

- De politieke stabiliteit werd zo hersteld

- De Gaulle laat alle kolonies onafhankelijk worden

- Frankrijk wordt een industriële grootmacht

- Tegenwind tegen De Gaulle’s autoritaire bewind

• ^§ Mei ’68: opstanden van studenten en stakingen van arbeiders
• ^§ Maar hij wordt electoraal sterk herverkozen (door campagne vs SU)

- Er was wel een nood aan hervormingen

• ^§ 1969: De Gaulle laat een referendum opstellen voor zichzelf en zijn hervormingsideeën
• ^§ Verliest nipt
• ^§ Trekt zich terug uit de politiek

De Bondsrepubliek Duitsland (Westen)

- De 4 geallieerden organiseren na WOII de Neurenberg-processen

• ^§ Veroordelen van nazi’s, nazi-organisaties
• ^§ “Denazificatie” wordt doorgevoerd

- Centraal onderdeel van de Koude Oorlog

- Bondsrepubliek Duitsland

• ^§ Bloeiende parlementaire democratie
• ^§ Pro kapitalistische, competitieve economie
• ^§ Decentralisatie

 De president heeft een ceremoniële functie

• ^§ Bundestag (parlement) heeft de macht in handen

 met een Kanselier aan het hoofd

- CDU (Christendemocraten) heeft de macht van 1949 – 1969

• ^§ Konrad Adenauer (partijleider)
• ^§ 1949: Adenauer wordt kanselier

- Hij integreert de Bondsrepubliek in de Westerse structuren

• ^§ Politiek, economisch en militair
• ^§ Economische heropleving & lidmaatschap NAVO

- 1965: Coalitieregering CDU + Sociaaldemocraten + liberalen

• ^§ Willy Brandt als minister van Buitenlandse Zaken
• ^§ Voert een “ontspanningspolitiek”

 = “detente” = beteren van de contacten tussen oost en west

- 1969: Brandt wordt kanselier

• ^§ Officiële erkenning DDR

Italië

- 1943: val van Mussolini

• ^§ Vanaf dan herstellen de partijen zich

- Na WOII: ° Italiaanse Republiek

• ^§ Ceremoniële president, sterk parlement

- Christendemocraten hebben de macht vanaf 1946

• ^§ Alcide De Gasperi (leider, premier)

- Sterke economische heropleving

• ^§ Maar zuiden blijft (tot vandaag) arm

- Communisten worden uitgesloten uit de regering

• ^§ Door opstanden door hen georganiseerd in 1947
• ^§ Door VSA die de Christendemocraten steunt

- 1960’s: communisme wint aanhangers

• ^§ ° “Eurocommunisme”: een communisme dat anders is dan de SU
• ^§ Vele grote steden worden door communisten bestuurd
• ^§ Nooit nationale macht door tegenwerking van de Christendemocraten

- Niet echt politiek stabiel

• ^§ Transformismo (politici die veranderen van overtuiging)
• ^§ Maffia

DUS EUROPA

- Snel economisch herstel

- ° Welvaartssamenlevingen

Het Marshallplan en Europees economische herstel

- VSA als grootste economische macht

• ^§ Was dat al, maar sterk versterkt @ WOII
• ^§ 2/3 van de mondiale industriële productie in handen

- Belang herstel Europa in context van de Koude Oorlog

• ^§ Bvb: economische malaise zal communisme aantrekken en bevorderen

- 1947: Marshallplan

• ^§ Door George Marshall (Amerikaanse minister van buitenlandse zaken)
• ^§ Herstelprogramma voor Europa
• ^§ Voorgesteld als “humanitair” en niet “politiek”

 ook de SU en Oost-Europa wordt het aangeboden

 SU weigert en dwingt Oost-Europa te weigeren

• ^§ Werkt enorm snel en efficiënt

 West-Europa wordt snel heropgebouwd

- Goed voor VSA

• ^§ Economisch (wereldmarkt hersteld)
• ^§ Humanitaire drang bevredigd
• ^§ Communistische neigingen in West-Europa de kop ingedrukt

Economische groei in West-Europa

- Enorme economische boom

• ^§ Spectaculaire groeivoeten
• ^§ Silver 50’s & golden 60’s
• ^§ Kapitalistische, competitieve vrije markt

- Nood aan organisatie

• ^§ Overheden voeren Keynesiaanse politiek

- Blijvende economische groei zorgt voor arbeiderstekort

• ^§ Massale immigratie van “gastarbeiders”

 zorgt voor spanningen vanaf dat het economisch iets minder gaat

- Opkomst/consolidatie van de welvaartsstaat

• ^§ Overheden zetten zich in voor de sociale welvaart

Wetenschap

- Had getoond heel destructief te kunnen zijn (Hiroshima)

- Angst voor een allesverwoestende atoombom

• ^§ Cesuur in de geschiedenis
• ^§ Mogelijkheid de gehele planeet te vernietigen

Verschillen in organisatie

- SU: communisme (nadeel: geen politieke of economische vrijheid)

- VS: kapitalisme (nadeel: economische crises en hun effecten op de arbeiders)

VN

- 1945° Verenigde Naties

- Doel:

• ^§ Vrede bewaren
• ^§ Veiligheid garanderen

- Verdeeld in 2 organen:

• ^§ Algemene Vergadering

 “alle” landen, ook de as-mogendheden (!) (verschil met de volkenbond na WOI)

• ^§ Veiligheidsraad

 5 grootmachten (VSA, GB, Frankrijk, SU, nationalistisch China) PERMANENT + VETO

 10 wisselende landen

- Slaagt er echter niet in VSA en SU te verzoenen

- 1948: aanvaarding “Universele verklaring van de rechten van de mens”

De Koude Oorlog: Oorzaken en Aard

- Na WOII

• ^§ VSA: sterker dan ooit
• ^§ SU: heel sterk leger (rode leger)

- Perceptie-probleem (!)

• ^§ VSA (president Truman):

 denkt dat SU uit is op een globale communistische expansie

DUS:

 °containment policy (om dit te voorkomen)

• ^§ SU

 voelt zich ingesloten door “kapitalistische vijanden”

DUS:

 hervormt Oost-Europa (bevrijd door het Rode Leger) tot communistische buffer

 ° Ijzeren Gordijn (buffer) (splitst Europa in West en Oost)

- De perceptie-problemen worden gevoed door aanwezigheid van nucleaire wapens

- De VSA stelt voor een internationaal orgaan op te richten dat toeziet op gebruik van nucleaire energie (“Atoomagentschap”)

• ^§ Deze organisatie zou overal ter wereld kunnen controleren en maatregelen treffen

 los van het veto-recht in de VN Veiligheidsraad

• ^§ SU wil echter geen buitenlandse inmenging
• ^§ Gebruikt hun veto-recht om de plannen af te blazen

- ° Nucleaire wedrace

• ^§ Veel spionage

 ° CIA (Central Intelligence Agency)

 ° Cominform (vernieuwde Derde Internationale)

- Truman Doctrine

• ^§ VSA helpt alle staten die manu militari door communistische rebellen of de SU worden bedreigd

- Tegen 1948 heerste er een gevoel van permanente bedreiging aan beide kanten

Duitsland: Berlijnse blokkade en de luchtbrug (1948 – 1949)

- Yalta en Potsdam

• ^§ Duitsland werd opgedeeld in 4 invloedszones (VSA, GB, Frankrijk, SU)
• ^§ Tijdelijk

- Er kwam echter geen akkoord over de opheffing van de bezettingszones

• ^§ VSA en GB wilden snelle opheffing

 pro economische heropleving van Duitsland (als hefboom voor Europa)

 want bang voor communistisch succes bij economische malaise

• ^§ SU wilde de invloedszone behouden

 herstelbetalingen afdwingen

- 1947: VSA, GB & Frankrijk voegen hun invloedszones samen

• ^§ Doelen op een federale republiek
• ^§ Voeren Duitse Mark in

 inflatie tegengaan + economische heropleving

- SU ziet dit als een schending van de vredesverdragen en dus een casus belli

• ^§ Blokkeert alle wegen van het Westen naar Berlijn

- Westelijke zone opent een luchtbrug

• ^§ Alles werd ingevoerd via luchtvaart (voedsel, materiaal, …)

- 1949: SU heft de blokkade op

- Aan beide zijden van Duitsland wordt een bewind gesticht

• ^§ Bondsrepubliek Duitsland (Westen)
• ^§ Duitse Democratische Republiek (Oosten)

- Dit betekende de effectieve scheiding van Duitsland

Deportaties:

WOII

- Duitsers annexeren westen van Polen

• ^§ Polen uit Duitsland naar west-Polen

- Russen annexeren oosten van Polen en Baltische staten

• ^§ 2 miljoen polen uit Oost-Polen naar Siberië gedeporteerd
• ^§ Vervangen door Russen en Oekraïners

- Vele Duitsers uit Baltische staten terug naar Duitsland

Na WOII:

- Polen verschuift na Yalta en Potsdam 200km westwaarts

- Duitsers uit Oost-Europa trekken naar Duitsland

- Polen trekken naar het nieuwe “poolse” deel in het Westen

- Polen uit Oekraïne trekken naar Polen

- Oekraïners en andere niet-Russische minderheden gedeporteerd naar Siberië

- DUS:

• ^§ Duitsers van Oost-Europa naar Duitsland
• ^§ Polen en Russen trekken westwaarts

Het Atlantische bondgenootschap

- 1949: °NAVO (Noord-Atlantische Vredesorganisatie)

• ^§ Militaire regelingen voor VSA en West-Europa
• ^§ Een aanval op een land betekent een aanval op alle landen
• ^§ Westers schild tegen de SU

- Truman Doctrine, Marshall-plan (cf. infra) en NAVO

• ^§ Westerse reactie tegen een potentiële Sovjet-expansie

- Werd door de SU als “aanvallend” beschouwd

- SU reageert

• ^§ 1949: ° Comecon (Raad voor wederkerige economische hulp) (tegenhanger Marshall-plan)
• ^§ 1955: ° Warschaupact (tegenhanger NAVO)

- Tegen 1950: rust @ Europa

• ^§ SU had afgezien van hun claim op Turkije
• ^§ Joegoslavië had zich gescheiden van de SU (uit de Cominform)
• ^§ Griekenland was gestabiliseerd (royalisten/nationalisten waren “gewonnen”)
• ^§ De blokkade van Berlijn was opgehoffen

- Europa was wel verder verdeeld in Oost en West

• ^§ Europa (O en W)
• ^§ Duitsland (O en W)
• ^§ Berlijn (O en W)

Herstel van Japan

- Japan wordt bezet door de VSA (1945 – 1952) (olv generaal MacArthur)

- Politiek

• ^§ Keizer blijft maar krijgt enkel ceremoniële functie
• ^§ Nieuwe grondwet
• ^§ Parlementaire regering

- Militair

• ^§ Beperkt
• ^§ Geld dat vroeger voor het leger werd gebruikt -> nu in industriële investeringen

- Economisch

• ^§ Moet herstelbetalingen betalen aan Aziatische staten die geleden hadden onder Japanse aanvallen
• ^§ Snel herstel

 hulp van VSA

• ^§ Weinig arbeiders

 daardoor snelle en grootschalige mechanisering

 pionier in geavanceerde technologie

• ^§ 1950: zo goed als hersteld, grote economische kracht

- SU ziet de bezetting door de VSA als een bedreiging (perceptie)

Insluiting in Azië: de Koreaanse oorlog

- Korea zou onafhankelijk worden na WOII (afspraak VSA en SU)

• ^§ Sinds 1910 onder Japanse macht

- Maar in 1945: regeling

• ^§ SU mag tijdelijk het noorden bezetten
• ^§ VSA tijdelijk het zuiden

- Noord-Korea

• ^§ Satellietstaat van de SU
• ^§ Communistisch leider: Kim Il Sung
• ^§ Sterke militaire macht wordt uitgebouwd

- Zuid-Korea

• ^§ Financiële en militaire steun van de VSA (invloedssfeer VSA)

- 1947: verkiezingen in Zuid-Korea

• ^§ Anticommunistisch regime (olv president Syngman Rhee)

 Autocraat! (anticommunisme is niet per se democratie)

• ^§ Troepen van de VSA gaan weg
• ^§ Economische en militaire steun blijft

- SU trekt weg uit Noord-Korea

• ^§ Laat een communistische staat achter met een sterk leger

- Situatie in Azië in 1950

• ^§ Japan hersteld en aan de kant van VSA
• ^§ China in 1949: Communistisch! (Chinese Volksrepubliek olv Mao Zedong)

 1950: sluit akkoord met SU (defensieve doeleinden)

 SU ijvert om de Volksrepubliek in de VN op te nemen ipv Nationalistisch China

 Lukt niet

 SU boycot de Veiligheidsraad hierom

- Juni 1950: Noord-Korea valt Zuid-Korea binnen

• ^§ Onverwacht door zowel VSA als SU

 SU wist niets, dus de CIA die er spioneerde ook niet

• ^§ Noord-Korea was tegen de verwestering van Zuid-Korea
• ^§ VN Veiligheidsraad veroordeelt de inval + militaire tussenkomst

 de SU boycotte de raad, dus kon veto niet gebruiken (cf. supra)

• ^§ De SU steunt Noord-Korea militair

- De VSA dacht dat de inval van Noord-Korea door de SU was opgezet (perceptie)

• ^§ SU moest worden tegengehouden
• ^§ De “VN” intervenieert (vooral VSA) (olv MacArthur)

- Eerste fase (tot Chinese tussenkomst)

• ^§ VN-troepen verliezen veel gebied, tot bijna het uiterste zuiden
• ^§ September 1950: MacArthur valt Korea binnen via het westen
• ^§ Wint terrein tot over 38^e breedtegraad en zelfs tot aan grens van China

- Tweede fase (tot terugroeping vrede in 1951)

• ^§ Mao reageert en stuurt een “vrijwilligersleger”
• ^§ Drijven de VN-troepen terug tot onder de 38^e breedtegraad

- De strijdlijn blijft heen een weer schommelen

- MacArthur dwingt Chinese en Noord-Koreaanse troepen zich terug te trekken

- Vredesonderhandelingen en staakt-het-vuren vanaf 1951

- 1953: wapenstilstand

- Noord-Korea

• ^§ Communistische dictatuur

- Zuid-Korea

• ^§ Kapitalistische economie

- Gevolgen van de Koreaanse oorlog

• ^§ 3 à 4 miljoen doden (vooral Koreanen)
• ^§ VSA dringt aan op herbewapening van Duitsland

 1955: Bondsrepubliek Duitsland (Westen) komt bij de NAVO

• ^§ Containment politek van Truman blijkt te werken
• ^§ Versnelde vrede met Japan (1951), niet door SU getekend

- Dus de twee grote verliezers van WOII (Duitsland en Japan) waren opnieuw machtig!