Item gefilterd op datum: januari 2014

filosofie als wetenschap

Studie van de logica -> ontdekte een antaal syllogismen

De leer van de categorieën

- verschillende opzichten waarin men het kan hebben over iets

- metafysica, vragen die na de studie van natuur kunnen gesteld wdn

- onderscheid stof en vorm -> basis materialisme-idealisme

 zoektocht wisselwerking tss stof en vorm met hiërarchie
-> bovenaan staat God, denken van het denken, onbewogen eerste Beweger

Indeling filosofie tss theoretische vakken, praktische vakken, poëtische vakken
-> kern universiteitsprogramma’s

Mensvisie - door zijn lichaam met de planten-/dierenwereld verbonden

- door zijn verstand wordt hij echt ‘menselijk’ ; inzicht -> uitzicht, zinzicht

- goede leven: juiste manier ontwikkelen van talenten

Economie en ethiek

idee ‘inbeddingstechniek’ reeds door Socrates en Plato

- rechtvaardigheid en matigheid voorkomt dat men zich eindeloos wil verrijken

dit laatste is een dreiging (chrematistiek)

- verhaal over Midas

Realisme - niet overdrijven

- dosis gezond verstand (relativeerbaar)

- gevaarlijk: het bemoeilijkt het ongewone, creatieve -> ‘saaie boel’

‘eerste idealist’

Eerste principe = ideeënleer ; niets is zo volmaakt als het idee

- de echte ‘werkelijkheid’ is dat ideaal

- wat wij realiteit noemen is slechts een zwakke afschaduwing (cfr. allegorie van de grot)

- via begrippen tot de wereld kunnen opstijgen bewijst onsterfelijkheid ideeën

- boek ‘Pheadrus’: ziel als driespan: rede (wagenmenner) zorgt voor evenwicht bij handelen (paarden)
- ene zijde: onze wil (nobele paard) - goede ziel

- andere zijde: onze lust (weerspannige paard) - slechte lichaam

Tweede principe = kennisleer ; alleen maar kennen door wereld van ideeën te herinneren

- hoogste idee: ‘schoon-goede’, verwezenlijkt in God

- moeite die mensen id grote moeten opbrengen om zich te bevrijden

=> ‘intense nadenken over het ware’

=> vergt veel discipline (thumos) om verleidingen (epithumos) te weerstaan

- eens kunnen bevrijden, niet meer zo evident om zich bezig te houden met ‘gewone menselijke aangelegenheden’

Derde principe = deugdenleer ; orde en harmonie van de ziel te bereiken

- deugden zijn leidraad bij politieke handelen vr verwerkelijken utopische staat

- door ‘natuurlijk ongelijkheid’ verschillen per stand:

* boeren/arbeiders: bescheideniheid, gehoorzaamheid, matigheid

* soldaten/ambtenaren: dapperheid, moed

* heersers: praktische wijsheid
-> gezamenlijk: rechtvaardigheid!

- staat dus door filosofen geleid

Samengevat: - minderwaardigheid van materiële werkelijkheid

<-> wereld vd geest

 ideale maatschappij: heel hiërarchisch, ondemocratisch

- vaak gebruikt om machtsverhoudingen te verdedigen

<-> werkelijkheid niet als enige optie beschouwen, denken over andere

Filosofie = kritisch onderzoeken van het menselijke denken en handelen -> ‘afdalen’

en de vorming van de jeugd

-> Socratische methode: vragen stellen met wederzijdse interesse, naar elkaar luisteren

=> Gevolg: socratische ironie; publiek autoriteiten ‘bespotten’ mbv vragen

Basisprincipe = maieutiek of ‘geestelijke bevallingstechniek’

- waarheid zit in ons verborgen, geboren laten worden
- niet aangenaam kan hem niet verweten worden in zijn opinie

- juiste inzicht -> goede handelen (uitzicht) en het ‘schone’ (zinzicht)

Juiste inzicht? - jezelf kennen -> weten wat te doen om ‘juist’ te leven ; daimonion herkennen

- geweten leren herbeluisteren; valse behoeften ontmaskeren en verwerpen
-> minste nodig hebben

Polis (staat)? - bestuurd door filosofisch gevormde mensen
-> grootste moralist aller tijden

Nut voor filosofie? - nadruk op individu (daimonion)

- maieutiek blijft gelden voor morele,niet voor geneeskunde, fysica,...

materialistisch, realistisch

Thales van Milete - ging verder dan toegepaste wetenschap

- als eerste vraag naar oerstof

- ijs, water, wolken -> alles uiteindelijk uit water

Anaximenes - oerstof: lucht

- water vloeibaar geworden lucht, vuur verfijnde lucht

Heraclitus - oerstof: vuur is sleutel tot geheim van heelal, verandert alles substanties

- oerstof niet meer zo belangerijk, vooral principe van voortdurende verandering; ‘zijn -> worden’

- ordenende principe = logos (het woord) ; het eeuwige verstand

ontwikkelt zich doorheen alle tegenstellingen
‘alles is voortdurend in verandering’

=> telkens een conflict -> nieuwe dingen uit ontstaan

- zin-zicht: wijsheid leren inzien en zich er naar schikken -> rust -> geluk

=> begin van dialectische denken (Hegel)

Parmenides - tegenbeweging van voortdurende verandering: zoektocht blijvende, eeuwigdurende principe

- verandering is slechts schijn en bedrog (slechts een opinie)

Heraclitus: dynamiek progressief

Parmenides: ontkenning dynamiek conservatief

Zeno van Elea - trachtte schijnbare verandering te ontmaskeren

(Achilles en de schildpad-> geen rekening met snelheid)

Turkije (Thales, Heraclitus): natuurwetenschappen, inductief, empirisch, ervaring, experimenteel

Zuid-Italië (Parmenides, Zeno): mathematice, deductief, rationalistisch, verwondering, veel minder experim.

Protagoras - sofisten, sceptische revolte tegen beide stromingen
- niet overtuigd van absolute tegenstellingen, mens in middelpunt

mens is maatstaf van alle dingen

- relativisme: absolute waarheid is een illusie, mensen verschillen

- techniek van het argumenteren (sofisten waren handige redenaars)

Philein = smachten naar, beminnen

Phileo = bemin

Philos = vriend

Sofia = wijsheid

Filosofie als uitzonderlijk vak, onderscheid

in die tijd: - alle vormen van denken door filo-sofen

- antwoord op vragen, tot dan toe dr mythologie/godsdienst of opzij

-> dr priesters, -essen, dichters

pas zinvol en mogelijk: zeker niveau van materiële beschaving

=> Griekse handelssteden: kleine minderheidsgroep van bevoorrechte burgers

vs mythe: als correct aanvaarde, maar niet-gefundeerde voorstelling van zaken

=> nieuwsgierigheid + groeiende ervaring (reizen, contacten andere culturen)

=> drijfveer wetenschappelijk & filosofische denken

vs godsdienst: zelfde vragen, andere methode

=> beperking tot kritisch-rationele benadering

=> geen plaats voor bovenmenselijke openbaring

=> verwerpt niet noodzakelijk de geopenbaarde waarheden (cfr. god)

geen natuurlijk vijanden, vijandigheid is periodegebonden
=> veroordeling tot atheïsme

=> filosofie dienstmeid van theologie; verscherping

=> filosofisch dogmatisme vs godsdienstig fundamentalisme

vs ideologie: samenhangend, vaak verstard mensbeeld, door autoritaire, absoluut gezag

=> doel: traditionele zuilen in stand houden

=> uitweg? -> filosofie in actief-pluralistische context

Verschillende benaderingswijzen

Bv.: ahv beeld waarin we zijn opgegroeid (christelijk, niet-kerkelijk, joods, islam, …)

=> drie fasen om tot de filosofie komen

1. 1. geleefde/geëxisteerde mensbeeld:
   => ouders en omgeving
   => vrij onbewust
2. gesproken mensbeeld:
   => bij overgang kindertijd -> jongvolwassen
   => ‘kiezen’ voor geleefde mensbeeld, nog niet zo bewust als voorgesteld
   => wél eerste keer dat openlijk gekozen wordt
   => veel mensen niet verder dan deze fase
3. besproken mensbeeld:
   => kritisch verwerpen of opnieuw kiezen
   => vereist een dieper inzicht en moed
   => gaat vaak zware offers (vroegere groepssteun, geborgenheid)

Daarom; ontwikkeling van filosofische denken volgen ahv reeks vooraanstaande filsofen
Wij beperken ons tot westen, niet omdat superieur (oorlogen, kolonialisme), maar daarin opgegroeid

Indeling - Beschrijvend: het zijn en de mens

- Normatief: inzicht, uitzicht, zinzicht

Kenmerken - gevaarlijk: je overschrijdt het bestaande, botsing met machthebbers of orde

- nutteloos op praktisch niveau; hindert onlogisch of onethisch te handelen

- noodzakelijk: zonder menselijke vrijheid onmogelijk, evolutie,in vraag stellen

De eigenaar van het gebouw is aansprakelijk. In dit geval is de vereniging van mede-eigenaars niet de eigenaar van de gemeenschappelijke delen, waardoor ze alleen aansprakelijk gesteld kan worden voor het bestuur en de bewaking. Het slachtoffer moet dus alle eigenaars afzonderlijk dagvaarden.

De aansprakelijkheid van de aansteller is onweerlegbaar, indien er een band is tussen de werknemer en de werkplek. De daden moeten dus gesteld zijn “in de bediening”. De werknemer blijft aansprakelijk (eigen fout werknemer), maar is minder kapitaalkrachtig en wordt daarom minder snel aangesproken. Regres op de werknemer is mogelijk, maar enkel als het gaat om:

• Een opzettelijke fout
• Een zware fout
• Een veelvoorkomende lichte fout

Eigen fout benadeelde: als er sprake is van naïviteit (bijvoorbeeld bij heel hoge intresten die gegarandeerd werden), is de benadeelde zelf aansprakelijk, omdat hij onzorgvuldig is geweest.

Aansprakelijkheid van de ouders: deze kunnen hun aansprakelijkheid weerleggen:

• Als ze stellen dat het ongeval een gevolg is van een gebrek aan toezicht op de speelplaats
• Als ze kunnen bewijzen dat ze hun kind wel goed opvoeden.

-> Hun aansprakelijkheid weerleggen wordt moeilijk in dit geval.

Aansprakelijkheid van de leerkracht: deze is ook weerlegbaar, indien de leerkracht kan aantonen dat er wel degelijk voldoende toezicht werd gehouden.

-> Deze weerlegbaarheid heeft meer kans om aanvaard te worden.

De aansprakelijkheid kan eventueel ook verdeeld worden over beide partijen.

De directeur kan een recht van antwoord eisen. De krant kan ik dat geval gedwongen worden om dit in dezelfde grootte op dezelfde plaats te publiceren. Een recht van antwoord is zeer efficiënt, maar enkel indien er direct gereageerd wordt.

Er kan ook schadevergoeding geëist worden, men kan de journalist aansprakelijk stellen. Dit is ook zeer efficiënt, maar dan moet de schade wel bewezen worden (bijvoorbeeld: een gedaalde bezettingsgraad).

De algemene voorwaarden van schadebeding zijn hier van kracht. Het zou ook verstandig zijn om de handelaar factoring aan te raden, zodat hij zich zelf niets meer hoeft aan te trekken van zijn debiteuren.