Item gefilterd op datum: januari 2014

Definitief celibaat (10-15 %)
Hajnal: W-EMP : West-European Marriage Patern
Lijn van St-Petersburg tot in Italië:
West-Europa: hoge huwelijksleeftijd, hoog % celibaat
Oost-Europa: lage huwelijksleeftijd, universeel huwelijkspatroon: weinig mensen die niet huwen
Patroon jaren ‘60
Oorzaken? Erfenisrecht. Economische omstandigheden moeten goed zijn: genoeg geld hebben.
Neolocaliteit: dicht bij (schoon)ouders wonen.
Malthus: Preventive Check: rem op de bevolkingsgroei, later huwen
Grafiek Wrigley en Schofield
Samenlopend verband tussen huwelijkscijfer en reële lonen. Als het economisch slecht gaat, daalt het
aantal huwelijken een tijdje later.

Indicatoren:
Huwelijksleeftijd (V 26-28 jr; M 28-30 jr)

In de vroegmoderne tijd 2-3% van de geboorten
Maar hoge prenuptialiteit (20 tot 30%): kinderen die voor het huwelijk verwekt zijn, geboren na de
huwelijksdatum, binnen 9 maanden na huwelijk. 1/5 tot 1/3 van de eerstgeboren kinderen

Ig (leunt aan bij 1): vergelijking met Huttenieten (Mormonen): huwen op jonge leeftijd , 14-15 jaar, +
natuurlijke vruchtbaarheid: gemiddeld 10-12 kinderen
AR: natuurlijke vruchtbaarheid, huwen op late leeftijd: vrouw: 26-28 jaar, man 30 jaar, 5-6 kinderen
Vandaag vrouw 27 jaar, man 29 jaar
Borstvoedingsgewoonten: tijdelijke steriliteit, van een half jaar tot een jaar. 9 maanden zwangerschap +
6-12 maanden: interval van anderhalf jaar
Misvatting: grote gezinnen
Type-gezin AR: kerngezin: 2-3 kinderen

Indicatoren:
BGC (30-50 ‰) Bruto GeboorteCijfer
TVC (5-6 kinderen per vrouw) Totaal VruchtbaarheidsCijfer: gemiddeld aantal kinderen per vrouw
maar hoge zuigelingen- en kindersterfte, slechts ½ kinderen bereikt de volwassen leeftijd
Economisch voordeel: sociale zekerheid, soort gezinsinkomen
Compensatie-effect

(Inter)Regionale Migratie:
-Stad/Platteland (arbeidsperspectieven, armenzorg)
uitz.18de eeuwse ruralisatieproces
-Seizoensmigratie (arbeidsgebonden)
-> Gewijzigde bevolkingsconcentratie
Internationale migratie:
-Internationale migratie (pol.strubbelingen, vb. Godsdienstoorlogen)
-Overzeese migratie (eco.motieven, kapitaal en kennis van de Zuidelijke naar de Noordelijke
Nederlanden)
-> Demografische repercussies beperkt
Kaart Overzeese migratie (J. Lucassen)

Stad: meer dan 10000 inwonders
1800: 350 steden : 10% van de Europese bevolking woonde in een stad
In het Ancien Régime nog slechts 5%
Nederland, België en Italië werden uitgekozen, omdat dit de meeste verstedelijkte gebieden zijn
Minder aantrekkingskracht van de steden in de 18de eeuw door de industriële ontwikkeling, ontstaan van
de plattelandnijverheid. In Vlaanderen linnennijverheid. Proto-industrie: op export gerichte
plattelandsnijverheid
Conclusie:
Verdubbeling van het bevolkingscijfer
Verschuiving van het zwaartepunt van de bevolkingsconcentratie
Urbanisatieproces (uitz.18de eeuw)

De Vries: vooral economische geschiedenis, Universiteit Berkeley, Nederlander, 1984 ‘European
Urbanisation’, ‘Economische groei in Nederland’ (met Ad van der Woude)
Frankrijk meest aantal inwoners in de vroegmoderne tijd
Zuidelijke Nederlanden: 1500: 1,25 miljoen, 1800: 3 miljoen
Stijging vooral in de 18de eeuw

Demografie
= discipline die zich bezighoudt met het bestuderen van de omvang, de samenstelling en de
ruimtelijke verdeling van de bevolking
Historische demografie = (veranderingen van) die fenomenen in de tijd
Externe demografie
o Reconstrueren en natellen van de bevolkingsevolutie
o Statistische bronnen, weergave op 1 bepaald moment bv. Volkstellingen
Interne demografie
o Studie van de eigenlijke gedragspatronen van een bevolking (geboorte, huwelijk, sterfte
en migratie)
o Dynamische bronnen bv. Parochieregisters, registers burgerlijke stand
Begrippen
o Componenten
o geboorte  vruchtbaarheid
o huwelijk  nuptialiteit
o sterfte  mortaliteit
o migratie
o Resultanten
o natuurlijke groei: geboortecijfer – sterftecijfer
o reële groei: natuurlijke groei - migratiesaldo
Bevolkingsevolutie Europa
o er is een verdubbeling van de bevolking tot aan de vroegmoderne tijd; 1000-1500
o verdubbeling tot aan de nieuwste tijd: 1500-1800
o verviervoudiging in de laatste 200 jaar: bevolkingsexplosie
o 1348: zwarte dood
o 1500-1550: terug niveau van voor de epidemie
o 16de eeuw: stijging
o 17de eeuw: stagnatie
o 18de eeuw: stijgende lijn
o Daarna hele scherpe stijging

Qua aantallen zeker niet
Voor grote delen van het rijk zeker niet.
Qua organisatie misschien wel:
o grote en middelgrote ondernemingen in alle sectoren gebruiken slaven in sleutelposities
(zowel in verantwoordelijke als in (delicate) executieve posities)
o Groot aantal vrijgelatenen.
=> versterkt positie eigenaar / zaakvoerder