Naar een afwezige overheid: laissez faire laisser passer
o nachtwakerstaat
o Max 10% BNP herverdeeld via overheid.
o Zeer weinig belastingen.
o Zeer weinig belastingen op vennootschappen.
o Wel invoerrechten op technologische innovaties.
o Accijnzen op ongezonde dingen.
· Nu: roken.
· Toen: jenever (zo dronken ze hun loon niet op).
o Investeren in spoorwegen:
· Naar achtergestelde gebieden.
Ideologie van de vrije markt
Ongelijke bescherming arbeid-kapitaal
De-collectivisering arbeidsrelaties.
o Arbeid wordt verhuurd op werkplaats.
Loskoppeling plaats consumptie/productie.
o Geen band meer tussen product en werknemer.
Hoge arbeidsparticipatie, lage bescherming.
o Arbeidsboekje.
o Controlemiddel bij uitstek.
Flexibel en goedkoop arbeidsaanbod.
Uitputtend, extensief arbeidsmodel.
o Geen rustige, zekere omstandigheden.
Model van 1ste IR
· 19e eeuw: metaal, spoorwegrevolutie.
· Model gaat veranderen.
Breekt pas door na laatste crisis van de oude rurale maatschappij: jaren 1840
· Aardappeloogst mislukt, jaar later mislukt ook de roggeoost: aardappelcrisis.
· Huisnijverheid valt weg.
© Niet meer mogelijk om in extra inkomen te voorzien.
© Platteland verlaten.
Wortels in 2de helft/late 18de eeuw
Hoogtepunt 3de kwart 19de eeuw
Begin neergang crisis 1875-1895
Definitief einde crisis jaren 1930
Overlapt met oude en nieuwe cyclus
- golf van de eerste IR
- deregulering maatschappelijk model, arbeidsverhoudingen, gezinsvorming
- de-collectivisering/privatisering/lage bescherming
- economische liberalisering en sociale disciplinering
start: transformatiefase
= versnelde verandering in kapitaalsaccumulatie, arbeidsorganisatie, gezinsvorming en
normatieve regulering
legt ‘model’ vast voor de volgende ‘lange eeuw’
drie periodes sinds 1750
o Einde 18de/begin 19de eeuw
o Einde 19de/begin 20ste eeuw
o Begin 21ste eeuw?
Op welke manier typeert de samenleving zich?
o 19e eeuw: liberale eeuw.
· Liberaal vrije marktsysteem.
· Laisser faire, laisser passer.
· Overlevingsmodel: gezin.
· Arbeidssiuatie.
© Zeer lage bescherming
© Zeer hoge participatie.
© Bijzonder weinig regulatie.
o 20ste eeuw.
· Sociaal gecorrigeerd vrijemarktsysteem.
· Traditionele welvaartstaat.
· Overlevingsmodel: kostwinnersmodel.
· Arbeidssituatie.
© Hoge bescherming.
© Lage participatie.
© Hoge regulatie: overheid reguleert en interveneert.
o 21ste eeuw.
· Democratisch marktsysteem?
· Moderne actieve welvaartstaat?
· Combinatiemodel?
· Arbeidssituatie:
© Hoge bescherming.
© Hoge participatie.
© Matige regulatie.
Lange eeuwen (accumulatiecycli)
o 15de – begin 17de eeuw: Noord-Italië, Brugge.
o Late 16de – late 18de eeuw: Holland
o 2de helft 18de – begin 20ste eeuw: Groot-Brittanië
o Einde 19de eeuw - ? : Verenigde Staten.
Per ‘lange eeuw’ (cyclus)
o GW: materiële expansie / stabilisatie
o WG’: financiële expansie / systeemchaos
Financiële macht wordt uitgebouwd van de grootmacht.
Toppositie wordt langzaamaan bedreigd.
Overlappen elkaar.
o Bv. Amerikaanse en Britse cyclus.
· Britse cyclus
© (GW) materiële expansie: 1740-1875
© (WG’) financiële expansie: 1875-1930
o (S) signaalcrisis: jaren 1875-1895
o (t) terminale crisis: jaren 1930
· Amerikaanse cyclus
© (GW) materiële expansie: 1875-1975
© (WG’) financiële expansie: 1975 - ?
o (S) signaalcrisis: 1975-1985
o (t) terminale crisis: ?
o Kenmerken twee systeemcycli
© wortels in de neergaande (financiële) fase voorgaande cyclus
© concurrentie in de kern: wereldoorlogen
© herstructurering internationale orde: kern en periferie
o Pax Brittanica
· Zowel militair als economisch.
· Opleggen aan de rest van de wereld.
· Vrijhandel opleggen op hun voorwaarden.
· Kabels leggen door de oceaan: telegraferen.
o Pax Amerikana
· Geen koloniaal rijk.
Nieuwe cyclus 21ste eeuw?
Systeemveranderingen
Herstructurering historisch kapitalisme
o met strijdende hegemonieën
· Strijd tussen kern en periferie.
o wijzigende maatschappelijke organisatie
· Evolutie bevolking.
· Organisatie van arbeid.
· Structuur maatschappij.
o wijzigende mondiale verhoudingen
A. Conjunctuurcycli.
Zeven tot elf jaar.
Expansie: overproductie.
Afzwakking: uitzuivering van het systeem.
Overheid probeert om controle te krijgen over het systeem!
B. De lange golven.
Vijftig tot zestig jaar.
Blauw: de ideale golven.
Overzicht:
o 1790/95- 1815- 1845/55
1ste IR, textiel, stoommachine, mijnbouw
o 1845/55- 1873/75- 1890/95
1ste IR, metaal, spoorwegen
o 1890/95- 1914/18- 1930/40
2de IR, chemie, auto, electriciteit
o 1945- 1970/75- (1990/95)
2de IR, massaproductie, petrochemie, nieuwe energiebronnen (electriciteit)
o (1990/95)- ?
3de IR: digitale revolutie, biotechnologie
Waarom duurt het zo lang tussen de ontwikkeling van de innovatie en de invloed ervan komt op
de maatschappij.
1. Innovatie.
2. Technologische toepassing.
3. Optimaliseren innovatie (toepassing in bedrijven).
4. Integreren in hoe je je bedrijf organiseert.
C. Lange golven (structurele crisissen).
Overgang lange golven:
o jaren 1790
o jaren 1840
· Rurale gaat teloor.
© aardappelcrisis
· Eerste keer geconfronteerd met succes eigen formule.
· Te weinig consumenten (arbeiders niet in staat tot)
· Nationaal Sociaal Overleg (in België)
© Blauwdruk vastleggen voor de maatschappij na de crisis.
© 1830.
© Basis voor het model na WOII.
o jaren 1875-1895
o jaren 1930
· Ergste crisis.
· Deflatoire spiraal.
· Minder consumeren.
o jaren 1975-1985
· ‘No Future’. Men is depressief na de ‘golden sixties’.
· Oliecrisis.
o ?
Kenmerken
o Daling economische parameters
o Internationaal
o Overgang van een oud naar een nieuw productiemodel (producten,
productieprocessen, arbeidsverhoudingen, sociaal-economische organisatie,
internationale verhoudingen)
Politieke hervormingen zeer belangrijk in deze periodes.
o Bv. de Franse Revolutie.
o Nu: versplintering van het politieke landschap.
In crisis moet men.
o Nieuwe producten zoeken.
o Nieuwe productieprocessen zoeken.
o Op zoek gaan naar Nichemarkten.
