- Klasse= een groep van mensen die in eenzelfde verhouding staan tot de productiemiddelen

→ theorie in 5 stappen

1. Economische grondslag van sociale klasse

→ klassen gedefinieerd door de mate waarin hun leden delen in de middelen waarmee welvaart van een maatschappij wordt opgeleverd

=> pre-industriële maatschappijen: landeigenaars en landbewerkers

=> moderne industriële maatschappijen: kapitalisten en proletariaat

↓ → verkopen arbeid aan

bezitten productiemiddelen kapitalisten

2. Polarisatie (Verelendung)

• Transitionele klassen: boeren, middenstanders …= klassengroepen die nog zijn overgebleven uit een vroegere periode met een andere productiewijze
• Uitbuiting door afroming meerwaarde
• (zelf)vervreemding
• Concurrentie leidt tot oligopolievorming

3. Klasse-an-sich & Klasse-für-sich (objectieve en subjectieve klasse)

→ discrepantie tussen objectieve klassencondities en subjectieve besef dat mensen hebben van hun positie in het klassesysteem

=> vals bewustzijn: proletariaat beseft niet wat hun belangen zijn

=> zelfbewustzijn zal groeien volgens Marx en proletariaat zal zich verenigen tot georganiseerde zelfbewuste klasse

4. Klassenstrijd

→ belangentegenstelling tussen de kapitaalbezitters en de proletariërs zou volgens Marx uitlopen op een klassenstrijd

=> revolutie: proletariërs hadden immers niets te verliezen

=> leiden tot klassenloze maatschappij

5. Klassenloze maatschappij

→ revolutie-idee centraal in Marx’ maatschappijopvatting: waar het in een klassenmaatschappij om gaat is de strijd om schaarse hulpbronnen die mensen begeren of nodig hebben

=> geschiedenis is relaas van de strijd tussen deze groepen over de beschikkingsmacht

- sociale stratificatie = sociale gelaagdheid

→ meest geprivilegieerden in de bovenste laag en minst geprivilegieerden in de onderste laag

- niet alle ongelijkheden hangen samen met sociale stratificatie

→ belangrijkste en meeste problematische vormen van ongelijkheid wel

- 4 basissystemen van stratificatie

1. Slavernij

= systeem waarin individuen in persoonlijk dienstverband staan en letterlijk eigendom zijn van anderen

→ historische, juridische, godsdienstige en economische verschillen gaven aanleiding tot 3 onderscheiden slavernijsystemen

a) Britten, Amerikanen, Nederlanders en Denen: geen wetten, weinig begaan met slaven

b) Spaanse en Portugese systeem: wetten die verhouding regelen, erkenning van geestelijke behoeften van de slaaf

c) Franse systeem: geen wetgeving, wel katholieke principes van Spaanse en Portugese systeem

2. Kastensysteem

= homogene sociale eenheid, waarvan wordt aangenomen dat zij uit verwanten bestaat; erfelijk lidmaatschap; hiërarchische positionering; endogamie; restricties

→ reïncarnatie

→ buiten indische context: stratum waarin men geboren wordt en niet uitgeraakt

3. Standen

= Europees feodaal systeem: bestaat uit strata met verschillende verplichtingen en rechten, waarvan sommigen bij wet waren vastgelegd

→ hoogste: aristocratie

→ tweede: clerus

→ derde: gewone volk

=> individuele mobiliteit tussen de standen mogelijk

4. Klassen

= verschillen van de drie andere types

1. grenzen tussen sociale klassen zijn vaag en kunnen gemakkelijk worden overschreden

2. klasse wordt verworven: sociale mobiliteit groter dan bij andere types

3. gebaseerd op economische verschillen

4. sociale verhoudingen onpersoonlijk en grootschaliger

VERGELIJKING TUSSEN STRATIFICATIESYSTEMEN

- grondslag van de klassenverschillen: economisch

1. upper class: grote vermogens

2. middle class

3. lower class