Item gefilterd op datum: mei 2014

Centraal kenmerk van arbeid = ze kan niet gekocht/verkocht worden los van de persoon die ze levert. De gezagsrelatie over een persoon is dus steeds impliciet aanwezig.

Vanuit het standpunt van de werkgever: deze kan de maximale inspanningen van de WN niet afdwingen, maar kan wel strategieën zoeken om de omstandigheden te creëren die op 1 of andere manier het beoogde effect doen ontstaan. Deze prikkels zijn afhankelijk van de aard van de job die de werkgever aanbiedt. Zie ook p. 144 voor uitleg schema van beroepen.

Goldthorpe gaat ervan uit dat de marktsituatie, en meer de bepaald de positie op de arbeidsmarkt, het doorslaggevende criterium is voor de klassenpositie van personen.

Verschil met Marx waar de relatie tot en het bezit van productiemiddelen doorslaggevend is. Hier is geen onderscheid tussen arbeiders & bedienden, wat nochtans nodig is.

Goldthorpe gebruikt de werksituatie om een indeling in klassen te maken, door o.a. rekening te houden met inkomen, werkzekerheid, mobiliteit, opleiding, aantal jobs, …

-> 36 categorieën tot 7 klassen, met verder verfijning. Dit wordt nog steeds gebruikt.

2 kritieken van Weber op Marx:
- er bestaan veel meer vormen van ongelijkheid (economisch politiek, cultureel relationeel
- meerdere criteria dan enkel werknemer/werkgever. (verwervingsklassen)

Zelizer: hoe veranderde waarden een impact hebben op opvattingen over winst, risico’s & ondernemen?

Start studie: vaststelling dat de levensverzekeringen in VS maar traag op gang gekomen zijn in de helft van de 19e eeuw. Dit komt door het gebrek aan vertrouwen en kennis in het product. Onderzoeksvragen: Welke belemmeringen verhinderden een succesvolle doorbraak voor 1840?? Wat is de verklaring voor de snelle verspreiding & economische Succes erna?

De economische groei een belangrijke factor. De verstedelijking is ook een belangrijke factor, aangezien hierdoor de sterke primaire relaties en solidariteitsnetwerken zwakker werden. Een mogelijke voorwaarde voor de doorbraak van de levensverzekering was de steun van de overheid die hiervoor nodig is. -> geen duidelijke factoren voor de doorbraak van levensverzekering.

Culturele en ideologische factoren: het afkeuren was initieel gebaseerd op het oordeel dat de verzekering een soort van gokken was op het leven, maar deze blik veranderden later. Cruciale factor in dit veranderingsproces is de strijd tussen fundamentalistische en liberale protestanten in de loop van 19e eeuw. Voor de eersten was dit een ontheiligend middel dat de plaats innam van God en Kerk. De 2e groep waren ervan overtuigd dat de levensverzekering een theologisch verdedigbaar instrument om mensen te helpen zorg te dragen om voor hun nabestaanden.

Belangrijker -> evolutie in het economische ethos: ‘de ideologie van risico en speculatie’. De levensverzekering werd beschouwd als een speculatief instrument: men gokte op het leven.

Voornaamste dragers van hindoeïsme = brahmanen: een priesterlijke statusgroep die onderscheiden was van de politieke en wereldlijke gezagsdragers.

Kastensysteem: systeem van sociale rangordening op religieuze criteria. Deze vielen grotendeels samen met de verschillende beroepen.

4 grote groepen worden bepaald door geboorte:

• priesters (brahmanen)
• politieke & militaire gezagsvoerders (ksatrya’s)
• handelaars & ambachtslieden (vaishya’s)
• arbeiders (shoedra’s)

-> vergelijken met Westen: de gilden zijn ook ingedeeld per beroepen (niet de geboorte) minder radicale sociale scheiding ; gemeenschappelijke economische belangen.

2 belangrijke standpunten: Karma & Reïncarnatie

de sansaraleer of de leer van de zielsverhuizing houdt in dat de dood van alle wezens (dier, mens, geest, god) niet meer betekent dat de onsterfelijke ziel verhuist van het ene lichaam naar het andere. -> eeuwigdurend fenomeen.

deze reïncarnatie is verbonden met de leer van Karma: de vorm/positie waarin een ziel opnieuw geboren wordt volstrekt afhankelijk van de goede en slechte daden die een persoon tijdens zijn (vorige) leven heeft verricht.

Weber: deze beginselen leiden tot de meest consistente en consequente theodicee die de wereld ooit voortbracht -> sterk psychologische premie.

• De enige grens aan deze erg religieuze rationalisatie van de bestaande wereld, lag bij de brahmanen zelf. Belangrijkste scholen:
• Sankhya-school: systematische scholing leidt tot bevrijdende kennis. Op die wijze kon de ziel tot een soort van eeuwige droomloze slaap komen (nirwana)

Vedanta-school: benadrukte dat de bestaande wereld niet meer was dan een schijnwereld. Bevrijding is mogelijk door op mystieke wijze één te worden met het goddelijke Al-Ene.

-> gemeenschappelijk: doel kon bereikt worden door het ontvluchten van de wereld, via meditatie (Vedanta) en ascese (Sankhya). Het hindoeïsme had zo een buitenwerelds gericht religieus ethos.

Weber heeft onderzoek gedaan naar de economische effecten van de wereldgodsdiensten, vnl. naar de effecten op de economische ethiek van de gelovigen.

Theodicee refereert naar de religieuze verklaring voor lijden, de dood en sociale & kosmische werkelijkheid.

2 klassieke studies:

• Weber: studie van de economische ethiek van de wereldgodsdiensten
• welke culturele en religieuze drempels dienden overwonnen te worden, vooraleer de levensverzekering een ‘normaal’ economisch product kon worden.

Netwerk = een geheel van actoren die door relaties met elkaar verbonden zijn. Interactie hetgeen wat een netwerk bindt.

Netwerktheorie: maakt gebruik van mathematische & statistische analyses om empirische studies van netwerken te maken. Daarbij zijn de knopen in de netwerken doorgaans individuen, maar dat is niet strikt noodzakelijk.

-> centraal: relationele benadering, waardoor het individu & het institutionele kader dimensies zijn die onmogelijk in een hiërarchische verhouding kunnen staan.

-> de netwerktheorie is NIET methodologisch individualistisch NIET methodologisch holistisch.

Een individu kan geen sociale handelingen stellen in een sociale leegte. Sociaal kapitaal refereert aan een stabiel & geïnstitutionaliseerd netwerk van relaties die mobiliseerbaar zijn i.f.v. de eigen doelstellingen.

= een ongrijpbare en immateriële kapitaalsvorm neemt een relationele vorm aan -> netwerk behoort tot de kern van sociaal kapitaal.

2 eigenschappen van sociaal kapitaal:

1. = in geringe mate vatbaar voor instrumentele opbouw
2. De grootte van het soc.kap. is niet enkel afhankelijk van de grootte of de hechtheid van een netwerk, maar ook van de structuur ervan.

Dominantie van een marktgeoriënteerde economie is niet zozeer een universeel maatschappelijk verschijnsel is, maar wel een historisch lokaliseerbare vorm van sociale constructie. Markten zijn een typische vorm van organisatie om in de menselijke behoeften te voorzien, maar niet de enige !! Markten worden gemaakt door de samenleving; moderne vorm van sociale constructie van markten.

Centrale vraag: hoe kan de genese of het ontstaan van moderne markten verklaard worden?

Antwoord: zoeken door te kijken naar het aantal processen & gebeurtenissen van politieke, relationele familiale aard. -> markten zijn globaal gezien geconstrueerd door mensen.

Studie rond de klokverkoop op de fruitveiling - aardbeienverkoop, dicht bij het idee van volmaakte mededinging.

Centrale punt in de studie: deze mededinging is niet vanzelf gekomen, maar mogelijk gemaakt door een coalitie die het bestaande marktevenwicht deed verschuiven.

Examenvraag Januari 2009

Ontstaan van de vrije aardbeienmarkt (Sologne):

Voorheen: +/- volledig in handen van de opkopers die optraden als tussenhandelaars tussen boeren & groothandelaars. De tussenhandelaars hebben een machtige positie. Invoering vrije marktsysteem -> op fruitveiling.

• de VK gebeurt op 1 locatie
• de VK gebeurt volledig anoniem: de kopers zitten in een aparte zaal en beschikken over een klein paneeltje. De prijzen per lot verschijnen op een centrale klok.

De invoering van een systeem komt niet vanzelf. Dit hebben moderngezinde boeren ontwikkeld samen een adviseur.

-> gevolgen: - kwaliteitsverbetering door onderlinge concurrentie. producten worden homogener

-> Technologieën, technieken & organisatie van de producten waren meer op elkaar afgestemd.

Conclusie: een markt is een constructie die op een bepaald moment in de tijd ontstaat (kan zo ook ophouden). Bovendien bestaan er talloze bedreigingen voor het functioneren van een sociaal geconstrueerde markt.

2 belangrijke invalshoeken:

1. markten zijn sociale constructie
2. sociale relaties tussen actoren op de markt en met hun omstaanders zijn significant voor het functioneren & veranderen van de markten en hun actoren.

Een derde eigenschap (eerder impliciet): het karakter van markten kan een vergaande invloed hebben op het functioneren, de aard en de eigenschappen van sommige bijzondere markten.