Karl Marx

Situering - linkse hegeliaan, richtte internationale arbeidervereniging op > ‘socialisme’

- geloofde dat filosofie de wereld moest interpreteren én veranderen

Kritiek op Feuerbach ; akkoord met illusie vd godsdienst, maar …

- ‘de universele mens’ = abstractie, kijken naar levende mensen door geschiedenis

= historisch materialisme

- dialectische methode nt zomaar verwerpen; net van belang om nieuwe materialistische theorie te ontwikkelen

- godsdienst = ‘opium vh volk’ -> gehoorzaamheid, volgzaamheid dr machthebbers

-> uitweg uit menselijke ellende; enig ‘zin-zicht’

-> men wint niets door de godsdienst als zin-zicht te verwerpen, tenzij tergelijkertijd

inzicht in ware oorzaken én middelen

Kritiek op burgerlijke revolutie ; relativeert idee ‘Vrijheid, Gelijkheid, Broederlijkheid’

- Vrijheid die burgerij vrijer maakte; geen effect op arbeiders

-> vrij om voor hongerloon te werken in onmenselijke voorwaaren?!

- Gelijkheid ; formele gelijkheid die feitelijke ongelijkheid verborg

-> gelijke kansen? ‘de wet verbiedt arm en rijk onder bruggen te slapen’

- Broederlijkheid ; blijft hierdoor ook niet meer veel van over

 indien ernstig nemen, ook omstandigheden scheppen waarin realiteit kan worden

De ontwikkeling van de mensheid ; # belangerijke stappen

- idee: mens pas ‘mens’: bewust en vrij gaat produceren mbv arbeid

-> plannen, ontwerpen, veranderen, ontwikkelen mbv technologie

- eerste fase: werken om leden vd stam in leven te houden; gn tijd cultuur,wetenschap

= primitieve communisme (weinig verschil dieren; geen klassen)

- dr ontwikkeling technologie -> meer dn voor direct gebruik ; meerproductie

- hierdoor beter planning en arbeidsdeling

- door ruil met andere stammen: handel

- door die handel: # vrijstellen voor studie, cultuur, wetenschap, … en filosofie

-> dit proces verloopt anders in elke stam
-> westerse klassenmaatschappij: slaven - feodalisme – kapitalistisme

Marx stelt een alternatief voor; democratische, socialistische maatschappij

- 2 pijlers: democratie (politiek én economisch) en socialistisatie

- afschaffing privébezit noodzakelijk

 dit zal de heersende klasse niet zonder meer aanvaarden; verschillende overgangsvormen

democratisch-legaal vs revolutionair

Aliënatie is voor hem: - de planning werd de meeste arbeiders ontnomen

- het product dat ze maken hoort hun niet toe

- het loon dat ze verdienen is maar een klen deel v winst (meerwaarde)

- talenten die ze bezaten, verdwijnt door fabrieksarbeid

Hiernaast staat een dubbele reïficatie (Verdinglichung)

- vroeger was een werktuig een aanhangsel vd mens nu zijn wij aanhangsels vd machine

-> ipv mensen staan dingen meer centraal

- hetzelfde geldt voor ruilmiddelen: geld leidt bijna een eigen leven en bepaalt leven,status, …

Samengevat - ideeën alleen veranderen de wereld niet

- filosofie is een theorie die inzicht verschaft omtrent concrete mensen die hun over hun reële toestand

informeert

- de bevrijding van de arbeidersklasse kan alleen het werk zijn vd arbeiderskl.

-> niet de taak vd filosofen

Kritiek - verwijten van kerk, adel en burgerij omdat hij aanviel op de bestaande orde

- traditionele filosofen odmat hij economie, sociologie en politek erbij betrok

- # progressieve denkers verweten hem zijn optimisme, waarom dat wel beter?

- anarchisten geloofden niet in rol van de partij vn Marx

- andere socialisten verwierpen dialectiek: feodale tijd (T) – kapitalisme (A) – socialisme (S)