Menu

The Insight Learning Experiments of Wolfgang Köhler (1887-1967) (p 224)

Köhler ging naar de kanarie eilanden om intelligentie in chimpansees te bestuderen. Toendertijd was Thorndike’s idee aantoongevend: trial-and-error. Köhler introduceerde insight learning waarbij een dier de hele probleemsituatie kreeg voorgelegd en zelf tot een doordachte oplossing dient te komen. Zijn fameuse detour-probleem (een glazen muur met een hoek en daarachter een beloning) was één van zijn experimenten voor insight learning. Kinderen en honden bleken dit goed te kunnen, een haan niet. Met chimpanzees deed hij moeilijkere experimenten. Deze gingen zo ver dat zij twee stokken zonder uitleg wisten te combineren tot 1 lange en hiermee een tros bananen wisten te bemachtigen. Zijn testen gebeurden in de normale kooien van de apen en vaak in groepen; dit was het meest natuurlijk voor hen aldus Köhler. Omdat hij zo lang op Tenerife bleef begonnen de Britten te vermoeden dat hij spioneerde voor de Duitsers.

Insight learning bestaat uit: 1) perceptuele herstructurering van het probleem, 2) het hangt niet af van beloningen, en 3) gekarakteriseerd door abstracties of grote applicatie van kennis van één probleem naar een ander.

Köhler demonstreerde de transposition van stimulus bij kippen. Eerst wordt een kip geleerd uit twee vlakken op de donkere te gaan staan. Hierna wordt het lichte vlak vervangen door een nóg donkerder vlak (bijv. helemaal zwart). Volgens stimulus-response moet de kip op het minder donkere vlak gaan staan, dezelfde als waar hij de hele tijd de beloning kreeg. Volgens Gestalt moet de kip naar het zwarte vlak verplaatsen. De kip begeeft zich inderdaad naar het zwarte vlak.

Ook liet Köhler zien dat emoties niet aangeleerd zijn; hij bracht een eng masker de kooien in en de apen vluchtte. De apen hadden geen reden om bang te zijn voor het masker, het ziet er alleen eng uit.

Tegenwoordig zijn de verschillen tussen insight learning en trial-and-error niet zo zwart-wit als Köhler dat zag, Köhler zag ook in zijn eigen experimenten dat apen soms trial-and-error gedrag vertoonden voordat zij een bepaald gedrag uitoefenden.

Lees meer...

Max Wertheimer (1880-1943) and the Beginning of Gestalt Psychology (p 208)

Max Wertheimer vroeg zichzelf af toen hij in de trein richting een vakantiebestemming ging wat beweging precies is? In zijn poging deze vraag op te lossen ging hij aan de slag met Kofka en Köhler, de triumvirate of Gestalt Psychology (WKK).

Hij deed een experiment waarbij lampjes in serie aan en uit gingen. Met intervallen van 50 tot 60 milliseconden leken deze lampjes een continue beweging te vormen. Dit noemde hij het phi phenomenon. Dit fenomeen kon niet worden opgebroken in zijn elementen. Hierin kom gelijk de 4 elementen van Gestalt Psychologie naar voren:

1) Holistisch denken (het geheel is meer dan de som der delen)
2) Phenomenological basis (fenomenen zijn het onderzoeksgebied)
3) Methodologie is gebaseerd op realistische (werkelijke) experimenten met weinig proefpersonen
4) Isomorfisch, psychologische processen zijn gerelateerd met biologische (brein) processen.

Georg von Bekesy plaatste twee vibrerende apparaten op de knieën van een geblindoekt persoon. Op een bepaald moment voelde het alsof de stimulatie spring van de één naar de andere knie, een tactile phi phenomenon.

Vooral beweging was voor de Gestalt psychologen belangrijk: Experimentelle Studien über das Sehen von Bewegung, geschreven door Wertheimer is het formele begin van de Gestalt. Gestalt was een reactie op Wundt’s en Titchener’s werk.

Zie Edgar Rubin’s werk op p 211. Dergelijke figuren geven aan dat we over een actieve geest beschikken en niet slechts over een passieve sensor. Kofka, Wertheimer en Köhler beschreven de drie Gestalt principes: 1) Gelijkheid: gelijke of gelijksoortige elementen vormgen groepen, 2) Nabijheid: hoe dichter bij elkaar hoe eerder we ze als groepen vormen, 3) Afsluiting en goede Gestalten: onze brein vult vanzelf missende onderdelen in. Een figuur dat ons dit makkelijk laat doen noemen ze een Good Gestalt.

Bluma Vul’Fovna Zeigarnik is het meest bekend om wat nu het zeigernak effect is gaan heten. Het viel hem op dat obers een rekening heel lang konden onthouden maar zodra er betaald was deze het bedrag niet meer konden noemen. Ofwel: closure. Hij reproduceerde dit door mensen taken uit te laten voeren en de helft van die taken te onderbreken. Hierna werden zij gevraagd om de gemaakte taken op te noemen, de onafgemaakte werden 90% beter herinnerd dan de afgemaakte.

Paul Schiller liet een aap die onafgemaakte figuren bekrassen. De aap deed dit het meest op de locaties waar het weggelaten stuk zich hoorde te bevinden.

In de periode voor de Nazi’s bevond Gestalt psych. zich op een hoogtepunt, met name aan de Berlijnse universiteit. Door ingrijpen van de Nazi’s en het uit functie zetten van Joden werd de wetenschappelijke wereld verminkt. Veel belangrijke Duitse wetenschappers vluchtte naar Amerika.

Köhler schreef het laatste anti-nazi artikel in 1933. Hiervoor werd hij niet opgepakt door zijn status maar het leven werd hem wel moeilijk gemaakt. Uiteindelijk vluchtte ook hij naar Amerika.

In zijn laatste 7 jaren in Amerika onderzocht hij educatie en creatief denken. Zo demonstreerde hij dat een parallellogram het best opgesplitst kan worden in deelproblemen (2 driehoeken en 1 rechthoek). Wanneer deze abstractie geleerd wordt kunnen leerlingen het probleem beter in andere contexten oplossen. De latere wiskundige Carl Friedrich Gauss wist op 6-jarige leeftijd al snel de som 1+2+…+9+10 op te lossen door het in het bekende 1+10, 2+9, etc = 5*11 uit te rekenen. Dit is eveneens een voorbeeld van Gestalt denken en kon volgens Wertheimer ook in normale kinderen worden geleerd. Uiteindelijk heeft dit onderzoek niet heel veel invneuhloed gehad op het onderwijs.

Lees meer...

The Conceptual Foundations of Gestalt Psychology (p 207)

Gestalt psychologie komt voort uit de ideeën van Ernst Mach en de experimenten van Christian von Ehrenfels. Hij beschreef de elementen van werkelijkheden en geluiden. Hij noteerde dat ondanks dat sommige van de waarnemingen kunnen veranderen, een tafel altijd dezelfde tafel zal blijven -> het resultaat is meer dan de som der delen.

Ehrenfels was het met Mach eens dat een melodie meer is dan alleen de tonen, ze hebben form qualities. Hoger of lager gespeeld de melodie blijft herkenbaar.

Lees meer...

Oswald Külpe (1862-1915) (p 199)

Oswald Külpe ging aan de slag met Ebbinghaus’s nonsense syllables en had als kritiek dat Ebbinghaus vooral zelf de proefpersoon was. Hij bracht “demand characteristics” onder de aandacht: de proefpersoon handelt naar de verwachte resultaten van de onderzoeker. Külpe was onderwezen door Wundt maar toen Wundt Külpe vroeg om een eenvoudigere versie van zijn Physiologische Psychologie te schrijven was Wündt niet tevreden: Külpe’s conceptie van de Psychologie begon af te wijken van die van Wundt. Külpe zag Psychologie die ook hogere mentale functies zou onderzoeken zoals denken, inschatten, onthouden en twijfelen.

Karl Marbe liet met een experiment de Würzburg aanpak van Külpe zien: hij liet mensen twee gewichten voelen en ze moesten raden welke het zwaarst was. Hierbij kwamen inderdaad veel beelden en waarnemingen voor zoals Wundt voorspelt had. Echter ook twijfelen en zoeken, iets wat Marbe conscious attitudes noemt. Deze vormen de achtergrond waarop oordelen worden gebaseerd. De beschrijving van Wundt’s sensaties, beelden en emoties als bouwstenen van bewustzijn kloppen niet met dit experiment.

Külpe en Bryan beschreven apprehension wat een actief mentaal proces is dat een abstractie maakt van een element. Bijv: vertel iemand dat deze de letters van een willekeurige reeks van 6 letters en 6 cijfers moet onthouden. Hierna kan de persoon eenvoudig de letters benoemen. Wanneer gevraagd wordt de cijfers op te noemen dan zullen dit er maar 1 of 2 zijn.

H.J. Watts beargumenteerde dat reactietijd opgedeeld moet zijn in 4 fasen: 1) instellingstijd, 2) stimulus, 3) streven naar een reactie en 4) de daadwerkelijke reactie. De instellingstijd is gedaan wanneer de instructies voor de opdracht gegeven worden, wat er moet gebeuren wordt ‘ingesteld’ waardoor een snelle reactie kan volgen. Bijv: geef een subordinate en superordinate van een woord. Vraag: vogel, subordinate: mus, superordinate: animal. Deze reacties verlopen snel en (1) is bij de instructie al voltooid.

Karl Bühler deed zeer interessante onderzoeken bij de Würzburger school en onderzocht gedachteprocessen in complexe situaties d.m.v. ingewikkelde vragen of gedachtepuzzels. Hij achterhaalde hoe de proefpersonen tot hun antwoorden komen en dit ging meestal niet gepaard met beelden of sensaties, ze waren ‘imageless’.

Thomas Verner Moore concludeerde uit zijn experimenten bij Würzburg dat er minstens 4 elementen zijn in het bewustzijn: sensaties, beelden, gevoel en betekenis.

Er was veel kritiek op de Würzburger school, vooral van Wundt en Titchener. Met de dood van Külpe in 1915 kwam een einde aan de Würzburger school.

Lees meer...
Abonneren op deze RSS feed

Advies nodig?

Vraag dan nu een gratis en vrijblijvende scan aan voor uw website.
Wij voeren een uitgebreide scan en stellen een SEO-rapport op met aanbevelingen
voor het verbeteren van de vindbaarheid en de conversie van uw website.

Scan aanvragen