Sigmund Freud (1856-1939) (p 276)

Freud deed 3 jaar langer over zijn studies dan zijn leeftijdgenoten vanwege diverse –voornamelijk wetenschappelijke- taken. Uiteindelijk belande hij bij Theodor Meynert die een grote indruk maakte op Freud en bij hem zag hij de eerste hysterische patiënten. Nog belangrijker was de case van Josef Breuer.

Anna O, wiens echte naam Bertha Pappenheim was, ontwikkelde een aanhoudende hoest gevolgd door een hele reeks symptomen als verlamming, visuele problemen, niet goed meer kunnen praten en ze wisselde tussen twee persoonlijkheden welke één ze omschreef als ‘vergeten tijd’.

Breuer behandelde haar 18 maanden. De gesprekken over hoe de symptomen zich ontwikkelden waren zeer emotisch, na deze gesprekken voelde zij zich vaak beter. Het loslaten van die emoties noemde Breuer catharsis. Deze case vertelde Breuer aan Frued en noemde Pappenheim Anna O., Freud’s interesse was gewekt.

Freud experimenteerde in zijn beginjaren met cocaïne en begon steeds grotere doses te nemen, hij had het geluk nooit verslaafd te zijn geraakt. Velen, ook bekenden van hem, overleden aan de gevolgen van cocaïne. Uiteindelijk stopte hij met het gebruik ervan. Wat hij echter zijn hele leven niet wist te stoppen was zijn nicotine verslaving. Diverse serieuze pogingen tot het stoppen van sigaren faalden.

Freud kon dankzij een beurs 5 maanden naar Parijs en hoorde hier de colleges en demonstraties van Jean-Martin Charcot, toentertijd één van de belangrijkste neurologen. Hij beschreef mannelijke hysterie en Freud vertaalde delen van Charcot’s werk en ging terug naar Wenen. De Vienna Society of Physicians wees mannelijke hysteria af, en daagden hem uit een geval hiervan te vinden. Een maand later deed Freud dit.

In 1886 begon Frued een privé kliniek in Wenen. Hij probeerde traditionele technieken, toen deze niet werken gebruikte hij hypnose en kwam hij erachter dat gebeurtenissen in de jeugd bij patiënten vaak te maken hadden met klachten. Effectief waren de behandelingen m.b.v. hypnose niet en ook deze techniek liet hij voor wat het was.

Freud ging terug naar Breuer’s aanpak van catharsis wat hij eerst ‘Breuer’s method’, daarna ‘psychical analysis’ en uiteindelijk ‘psychoanalysis’ noemde. Samen schreven zij hier een artikel over: Studien über Hysterie.

Later noemde Freud het overbrengen van beelden en gevoelens naar de therapeut transference en de therapeut’s reactie countertransference. De relatie tussen Freud en Breuer brak vanwege meningsverschillen over Freud’s analyse van Herr K.

Seduction theory

Freud begon een lange briefwisseling met de physician Wilhelm Fliess met wie hij zijn onderzoek besprak. Hij kwam met hem uiteindelijk tot zijn seduction theory: hysteria komt voort uit presexuele (dus nog niet sexueel actieve) sexuele schok. In slechts 4 maanden wist Frued 18 patiënten te vinden waarin deze sexual shock een oorzaak zou zijn voor hun hysterische klachten. Deze korte tijd werd gewantrouwd. Uiteindelijk zouden vooral vaders de oorzaak zijn van deze sexual shock bij dochters.

Er waren legitieme kritieken op zijn stellingen, 1) zo zou hij patiënten beïnvloeden in hun antwoorden, toentertijd gebruikte hij een quasihypnotische pressure techniek om zijn antwoorden te verkrijgen. 2) Ook was sexueel misbruik bij kinderen in die tijd geen taboe, er waren al veel gevallen beschreven. Pas in 1905 kwam hij terug van zijn seduction theory in zijn Three Essays on the Theory of Sexuality. De bekentenissen van deze sexuele misbruiken werden door Freud als fantasieën weggezet. Andere kritieken waren dat 3) hij zijn theorieën gebruikte in het opstellen van zijn klinische rapporten; 4) de patiënt reacties waren niet spontaan maar opgeroepen door zijn pressure techniek; 5) toen Freud 3 bevestigingen van ouders kreeg van sexueel misbruik wekte dit argwaan en het kon niet onafhankelijk bevestigd worden.

Dreams and slips of the tongue

Frued dacht dat dromen toegang bieden tot het onderbewustzijn. Hij schreef hierover het boek The Interpretation of Dreams dat vaak tot zijn belangrijkste bijdrage wordt gerekend. Een andere weg naar het onderbewustzijn waren de dagelijkse versprekingen, triviale fouten en tijdelijke fouten in het geheugen. Dromen en slips of the tongue zijn vaak uitingen van onderdrukte wensen en verlangen.

In dezelfde periode beschreef Frued zijn psycho-sexuele theorie van persoonlijkheids ontwikkeling. Het opgroeien bestaat uit 5 fasen (oraal, anaal, fallisch, latent en genitale). Elk van deze fase brengt bepaalde instinctieve ontwikkelingen met zich mee en wanneer deze teveel of te weinig worden bevredigd kan het kind niet goed naar de volgende fase.

Het controversiële Oedipus complex zei dat gedurende de fallische fase een jongen sexueel aangetrokken zal zijn tot de moeder en aggresief naar de vader. Deze fase zou voorbij zijn wanneer de jongen beseft dat hij gecastreerd kan worden door de vader. Bij meisjes treedt het castration complex op waarbij de teleurstelling over het ‘al gecastreerd zijn’ optreedt. –NEE, GEEN GRAPJE, P290!—

De mind zoals Frued omschreef bestaat uit de id, ego, en superego. De id is volledig bewust en de basis voor impulsen en drive (de biologische ondergrond). De ego haalt zijn energie uit de id en is het instrument van redenatie. De superego bestaat uit absolute standaarden van moraliteit en ethiek.

Freud legde vergeleek de id en ego met een wagenmenner en zijn paarden. De paarden zorgen voor energie en drive (id), en de wagenmenner de sturing (ego).

Freud and his followers

Toen Freud’s psychoanalytische aanpak populairder werd ontstond er een club die de Wednesday Psychoanalytic Society is gaan heten. Alfred Adler splitste op een bepaald moment met Freud om meer nadruk te leggen op sociale factoren, gezonheid en harmonieus gedraag. Hij naam 9 leden van de Society mee. Ook Carl Jung werd na een periode van 7 jaar, één van veel correspondentie, verstoten door Freud. Freud was autoritair, paternalistisch en dogmatisch.

Freud’s dochter Anna Freud was de belangrijkste vrouwelijke aanhanger van Frued’s orthodoxe psychoanalyse. Heel Anna’s leven stond in het teken van Freud, zelf trouwde ze nooit. De belangrijkste bijdrage van Anna was het uitbreiden van psychoanalyse naar kinderen.

Karen Horney bekritiseerde Freud en zei dat vrouwen niet jaloers zijn op de mannelijke anatomie maar op de kansen en status die mannen verwerven.

Freud verdiende zijn geld als therapeut maar hij heeft dit werk nooit leuk gevonden. Hij analyseerde mensen vooral om zijn eigen theorieën te toetsen, het helpen van hen interesseerde hem niet. Ook had hij een hekel aan Amerikanen. Een interessante vraag die hij laat in zijn leven stelde was: “Wat wil een vrouw?” -> iets wat hij nooit heeft kunnen ontdekken.

Freud onderschatte het gevaar van de nazis en bleef lang in Wenen. De psychoanalytische aanpak werd verbannen in Duitsland en veel boeken hierover werden vernietigd. In ’38 vertrok hij uiteindelijk toch naar Engeland. Een jaar later stierf hij.