In Marxistische termen staat het arbeidersbewustzijn op een heel laag pitje. Ieder beschouwt zich meer als individu dan als lid van een bepaalde groep. Klasse-intrinsiek, subjectief groepsbewustzijn is dus ook bijna verdwenen.

In de huidige dienstenmaatschappij zijn ze een minderheid geworden. Daarenboven zijn de levensomstandigheden erg verbeterd, hun sociale zekerheid gegarandeerd en hun inkomen sterk gestegen.

Desondanks dit alles is er nog steeds een (afnemend) betekenisvol verschil tussen de waardebeleving en de levensstijl van de arbeiders en die van de middenklassers.

• Arbeiders nemen een meer instrumentele houding aan t.o.v. hun werk (inkomen) i.p.v. er een intrinsieke waarde in te zien.
• Arbeiders hebben een realistische habitus; een zure-druiven-logica.
• Andere vrijetijdsbeleving bv. boksen <-> judo => hoe abstracter en ritueler een gevecht, hoe meer geësthetiseerd, hoe meer de sport aanleunt bij de levensomstandigheden van de intellectuele beroepen (i.p.v. lichaamskracht, energie en snelheid).

Burgerlijke visie: cultuurloosheid van de arbeiders. Het is hooguit een gedegenereerde bestaansvorm die ten spoedigste uit de wereld geholpen moet worden of in ieder geval onderdrukt worden. Fabrieksarbeiders vormen een nieuwe sociale categorie en werden niet geacht een “traditie” te hebben zoals de boeren.

Maar verpaupering en armoede is nog geen synoniem voor cultuurloosheid. Fabrieksproletariaat had veel culturele praktijken en gewoonten ontleend aan de boerencultuur van het platteland, o.a. vrijpostige lichamelijkheid en feestcultuur. Toch bouwden ze ook een eigen culturele traditie op. Dit gebeurde heel bewust met politieke doeleinden binnen de arbeidersbeweging.

Christelijke arbeidersbeweging ~> beschaven van de arbeiders

Socialistische en communistische arbeidersbeweging door manifesten en vlugschriften: strijdcultuur (in theorie anti-burgerlijk maar in werkelijkheid in grote mate een imitatie van de burgerlijke cultuur).