hellenisme, laatste klassieke filosoof

Geloof in het Oergoede of ‘het Ene en het Al’

- kan men met verstand niet leren kennen

- dmv emanatie (uitstraling, uitvloeiing) schept het de Wereldgeest of ‘Nous’, de wereld vd ideeën

-> laagste trap van emanatie = zuivere stof, het Boze, absolute tegenstelling tot Ene

Zintuiglijke wereld = bedriegelijke afschuwing (cfr. Plato)

- Wereld v ideeën kunnen we niet leren kennen omdat we met ons lichaam aan de materiële wereld verbonden zijn

- ziel is in het stof gevallen, trachten eruit op te staan -> ‘extase’ -> met geestelijke in contact

Joden en arabieren: na 3e eeuw, duizend jaar geen westerse filosofie.
antwoord = ‘dark ages’ , primitief
Hoe is filosofie vd oudheid bewaart gebleven? -> joodse en arabische cultuur

hellenisme, verrijkte multiculturele Griekse beschaving sedert Alexander de Grote

Basisprincipe - teruggaan op Socrates

- waarheid, deugd > welstand, gezondheid, leven

Verwant met cynici = overtuiging meeste mensen hypocriet, vooral hun profijt

 bewijzen goed kunnen leven zonder welstand: arm, eenvoud

Stoïcijnen gingen niet zo ver.

Natuurwetten voor altijd vast, geen toeval - aanvaarden alles een begin en een einde
- geen pessimisme, maar bescheidenheid

Centrale plaats mens

- alles bestaat voor de mens (God is zelfs een deel vd wereld, wetgever)

- elk mens stuk goddelijkheid (Socrates’ daimonion)

- mens heeft vrije wil, in harmonie met natuur of niet (keuze)

Volmaakte menselijke vrijheid

- niet door uiterlijkheden laten beïnvloeden (pijn, gevangenschap, dood)
-> kunnen menselijke waardigheid niet wegnemen

- bereiken door passies te leren beheersen

Eerste radicaaldemocratische leer -> men beschouwde echt alle mensen als gelijken

filosofie als wetenschap

Studie van de logica -> ontdekte een antaal syllogismen

De leer van de categorieën

- verschillende opzichten waarin men het kan hebben over iets

- metafysica, vragen die na de studie van natuur kunnen gesteld wdn

- onderscheid stof en vorm -> basis materialisme-idealisme

 zoektocht wisselwerking tss stof en vorm met hiërarchie
-> bovenaan staat God, denken van het denken, onbewogen eerste Beweger

Indeling filosofie tss theoretische vakken, praktische vakken, poëtische vakken
-> kern universiteitsprogramma’s

Mensvisie - door zijn lichaam met de planten-/dierenwereld verbonden

- door zijn verstand wordt hij echt ‘menselijk’ ; inzicht -> uitzicht, zinzicht

- goede leven: juiste manier ontwikkelen van talenten

Economie en ethiek

idee ‘inbeddingstechniek’ reeds door Socrates en Plato

- rechtvaardigheid en matigheid voorkomt dat men zich eindeloos wil verrijken

dit laatste is een dreiging (chrematistiek)

- verhaal over Midas

Realisme - niet overdrijven

- dosis gezond verstand (relativeerbaar)

- gevaarlijk: het bemoeilijkt het ongewone, creatieve -> ‘saaie boel’

‘eerste idealist’

Eerste principe = ideeënleer ; niets is zo volmaakt als het idee

- de echte ‘werkelijkheid’ is dat ideaal

- wat wij realiteit noemen is slechts een zwakke afschaduwing (cfr. allegorie van de grot)

- via begrippen tot de wereld kunnen opstijgen bewijst onsterfelijkheid ideeën

- boek ‘Pheadrus’: ziel als driespan: rede (wagenmenner) zorgt voor evenwicht bij handelen (paarden)
- ene zijde: onze wil (nobele paard) - goede ziel

- andere zijde: onze lust (weerspannige paard) - slechte lichaam

Tweede principe = kennisleer ; alleen maar kennen door wereld van ideeën te herinneren

- hoogste idee: ‘schoon-goede’, verwezenlijkt in God

- moeite die mensen id grote moeten opbrengen om zich te bevrijden

=> ‘intense nadenken over het ware’

=> vergt veel discipline (thumos) om verleidingen (epithumos) te weerstaan

- eens kunnen bevrijden, niet meer zo evident om zich bezig te houden met ‘gewone menselijke aangelegenheden’

Derde principe = deugdenleer ; orde en harmonie van de ziel te bereiken

- deugden zijn leidraad bij politieke handelen vr verwerkelijken utopische staat

- door ‘natuurlijk ongelijkheid’ verschillen per stand:

* boeren/arbeiders: bescheideniheid, gehoorzaamheid, matigheid

* soldaten/ambtenaren: dapperheid, moed

* heersers: praktische wijsheid
-> gezamenlijk: rechtvaardigheid!

- staat dus door filosofen geleid

Samengevat: - minderwaardigheid van materiële werkelijkheid

<-> wereld vd geest

 ideale maatschappij: heel hiërarchisch, ondemocratisch

- vaak gebruikt om machtsverhoudingen te verdedigen

<-> werkelijkheid niet als enige optie beschouwen, denken over andere