De dierlijke instincten naar de bevrediging van de basisbehoeften en drang tot voortplanting. Geen onderscheid tussen goed en kwaad, geen enkele vorm van medeleven.

• Basisgedachten: waarderelativisme en medeleven

Cultuur was een complex geheel van een ongelofelijke rijkdom en diepgang, soms als overweldigend en verwarrend ervaren. Het was slechts toegankelijk voor de toplaag van de maatschappij, veel sociale uitbuiting en politieke onrust  welbespraaktheid in vraag stellen

Medeleven: vriendelijkheid, betrokkenheid  positief beoordeeld, als richtingaanwijzer.

Wijsheid: in het eigen hart schouwen, innerlijke persoonlijke zoektocht als enige mogelijke beginpunt.

• Lagen van de geest = de halt houdende geest: een beweging voorlopig stopzetten, rusten of zelfs wonen  De zelfloosheid: de geest is zoals een herberg, een halteplaats. Er is geen eigen, vaste natuur. (de etiquette van een goede reiziger).

1) Inleiding: De Japanse levensbeschouwelijke tradities

• Japan: autochtone levensbeschouwelijke traditie  shintoïsme

Shintoïsme: nabijheid van de natuur  beroering bij de mens: dankbaarheid voor haar zegenende activiteit. Vruchtbaarheid en Vitaliteit, Rituele Zuiverheid (zuiver is alles wat de vruchtbaarheid en vitaliteit van mens en natuur bevordert).

• Natuur overstijgt de nietige mens.  Yamato-staat: hegemonie werd op mythologische wijze gewettigd  sacerdotaal gedrag van de leider, de natie als geheel door haar eigen goden beschermd.
• Verschillende levensbeschouwingen: vruchtbare interactie  grote vorm aan diversiteit

2) Modellen van veellagigheid: Kukai en het Shingon-boeddhisme

Japanse monnik Kukai (774-835n.C.): stichter van de Shingon-school; erkend en vereerd als cultureel en spiritueel icoon van de Japanse geest

3) De theorie van de ‘Tien lagen van de geest’

2 belangrijke werken van Kukai:

• Hizohoyaku HZHY: ‘De sleutel tot de geheime schatkamer’, een zoektocht naar de meest essentiële spirituele waarden (rangschikking van laag naar hoog)
• Jujushinron JJSR: ‘Traktaat over de tien lagen van de geest’, een andere visie op de opeenvolging van de lagen (opeenvolgende lagen nemen voorgaanden op tot de 10^de diepste laag).

1) Algemeen

Het begrip ‘boeddhisme’: de creatie van westerse filologen die de historische en inhoudelijke banden ontdekten tussen een aantal verschillende ‘boeddhistische’ teksten en tradities. Er zijn wel grote overeenkomsten.

2) Wie moeten wij geloven?

Boeddha stelt dat je niet moet voortgaan op traditie, geschriften, autoriteit of filosofie (ze bieden gaan valide argumenten voor of tegen een leer).

Wanneer je zelf ziet dat het beoefenen van een leer lijden tot gevolg heeft, verwerp hem dan. Als je ziet dat het beoefenen van een leer geluk tot gevolg heeft, aanvaard hem dan.

• Het eigen vermogen om het zelf uit te zoeken en te oordelen  “boeddhistisch handvest van het vrij onderzoek”
• Een praktijk die beoefend kan worden (↔ theorie, levensbeschouwing of geloof)
• De effecten van die praktijk, valideren die praktijk.

 een praktijk over het omgaan met lijden.

3) 4 edele waarheden

• De waarheid van het lijden

De eenvoudige vaststelling dat er leed in het leven is.

• De waarheid van de oorzaak van het lijden

Begeerte, afkeer en verwarring: buiten de korte en incidentele momenten van onmiddellijke behoeftebevrediging is er geen rust of welbehagen. De oorzaak wordt aangeduid als de dorst (onze behoeftigheid, of de manier waarop we met die behoeften omgaan).

• De waarheid van het opheffen van de dorst

Bevrijding door:

v Liefde: het verlangen dat het goed gaat

v Mededogen

v Blijheid: het vermogen om te appreciëren wat er is

v Onbevangenheid: onpartijdige aandacht

= de Boeddhanatuur, fundamentele menselijkheid.

• De waarheid van het pad naar bevrijding

Een organisch, onderling afhankelijk geheel.

v Inzicht: voldoende vertrouwen in de redelijkheid van de voorgestelde weg en de intentie om hem ten minste een kans te geven. Het besef van eigen verantwoordelijkheid.

v Deugd: beschrijvend (↔ moraliserend), besef van het dragen van eigen verantwoordelijkheid, het ondervinden van de consequenties van je eigen gedrag (= karma: de ethische regels beschrijven grenzen waar je best niet overheen gaat als je geen onheil wilt veroorzaken)

v Meditatie: enkel als het gedragen en gemotiveerd wordt door inzicht en deugd. Het vrije onderzoek

v Inzicht: eigen ervaring en eigen inzicht (↔ voor: kritisch vertrouwen in de ervaring van een ander). Inzicht in de absurditeit van onethisch gedrag.

4) Besluit

Het pad draagt zijn vruchten van in het begin: goed in het begin, goed in het midden en goed in het einde