• Grote, allesomvattende vragen. Er werd niet gezocht naar feitenkennis, maar naar een logos, een rationeel principe dat een verklaring bood voor de bestaande wereld.
• Deze φ kon pas ontstaan nadat de meest acute problemen van het dagelijkse bestaan op gelost waren ( economische bedrijvigheid in welvarende Ionische steden).
• Kennis om de kennis: de vraag naar het waarom. De Grieken waren de eersten om vormen te aanschouwen, los van de materiële lichamen die deze vormen bezitten (= concept, het abstracte).
• Presocratici (overgang mythisch naar wetenschappelijk denken): “physis” en “kosmos”, ze zochten naar een universeel beginsel achter de verschijnselen. (↔ Socrates: niet de uitwendige wereld centraal, maar de mens als handelend wezen)

Plato (4^de eeuw v.C.): absolute zijnden (tijdloze realiteiten), vorm van een mythe (demiurg). De ziel is in staat tot ‘kennen’

1. a. Mythos en logos

Mythos: gesproken woord, vertelling. Het denken in termen van beelden en verhalen. De geschiedenis van het heelal was een genealogie van de goden en het epos van hun heldendaden.

Logos (6^de eeuw v.C.): “gesproken woord”  “”geschreven woord”  gedachte, redenering. Het denken volgens de rede. De wereld werd toegeschreven aan eenvoudige en algemene beginselen, volgens welbepaalde, rationele principes.

2. Kosmogonische mythen

b.i. Hesiodos

Chaos (de afwezigheid van vorm en volheid), Gaia (oerstof, de bodem waarop alles steunt en de vruchtbaarheid zelf) en Eros (de primordiale drang tot bestaan)  voortdurende strijd om de macht over het heelal.

b.ii. Babylonische beschaving

Enuma Elish (18^de eeuw v.C.)

b.iii. Egyptische beschaving

b.iv. Oud-Indische cultuur

b.v. Hebreeuwse cultuur

Genesis I: de mens krijgt de opdracht te heersen over de schepping van God

Genesis II: God schiep de mens om te genieten van het paradijs  diepe existentiële ervaring: de consequenties van het bezit van kennis worden door de mens als een straf ervaren.

Aard en methode van de wetenschap

• Universele orde
• De menselijke rede is in staat die orde te doorgronden:
  • Regels van de logica (deductie en inductie)
  • Mathematica
• Principes van objectiviteit (de interpretatie hangt niet af van de subjectieve overtuigingen of gevoelens van de waarnemer) en universaliteit (absolute en algemene geldigheid)
• Afgeleid uit de zintuiglijke waarneming van de fysische werkelijkheid

Model 1: dieptestructuur van de 3 fundamentele wereldbeelden (basisparadigmata)

Model 2: de onderliggende universele (paradigmatavrije) dieptestructuur

Paradigma: een bepaalde kijk op de wereld, die men onbewust in de eigen cultuur opdoet. (Het steunt op uitgangspunten die men niet kritisch bevraagt en die men dus vanzelfsprekend vindt.