Nood aan gezag
de heilige teksten kunnen op verschillende manieren geïnterpreteerd worden >> er is nood aan gezag om de gelovigen op het juiste pad te houden:
- besluiten en verslagen van de oecumenische concilies worden al vroeg als gezaghebbend ervaren
- uitspraken van de paus krijgen na verloop van tijd ook meer invloed, maar t.o.v. algemene regelgeving spelen de oecumenische concilies veel meer mee
- sommige kerkleiders hebben een bijzonder goede naam als het op bijbelverklaring aankomt, de geschriften van 4 van hen (de ‘grote kerkvaders’) zullen later als bron van geloofsleer aangewend worden.
1) Ambrosius van Milaan (ca. 400)
2) Augustinus (ca. 400)
- meest diepgaande invloed op de intellectuele cultuur van de ME gehad
- beroemde werken:‘Confessiones’ (verslag van zijn zoektocht naar de ene, ware God) en ‘De civitate Dei’ (deel 1: theologisch bewijs van de superioriteit van het christendom; deel 2: het verhaal van de christelijke heilsgeschiedenis >> beeld van de twee steden)
3) Hiëronymus (ca. 400)
schrijft een Latijnse vertaling van de Bijbel die de standaardtekst van de B. wordt tijdens de ME (= ‘Vulgaat’)
4) Gregorius I de Grote (ca. 600) (een paus)
Late Oudheid en Vroege ME
inhoud van de leer wordt bediscussieerd- ontstaan ketterijen, zeker in het Oosten (invloed van de Griekse traditie van rationele filosofie)
Drie – eenheid
over de natuur van God: één God, maar drie verschijningsvormen! >>> Wat met Jezus?
- Nestorianen: Christus heeft een menselijke natuur
- Monofysieten: Christus heeft een goddelijke natuur
- Monotheleten: Christus bezit beide naturen
- Arianisme: Christus bezit een goddelijke en een menselijke natuur, maar is door deze laatste ondergeschikt aan de 2 andere godsfiguren
Concilie van Chalcedon (451): ‘één God, drie verschijningsvormen die allen gelijk zijn, maar één ervan (Jezus) heeft twee naturen.
Zuiverheid en spirituele elite?
- Pelagianisme:
* ‘De ware Kerk is slechts een spirituele elite’
* ‘door Gods genade is de mens vrij om te kiezen’
= elitaire kerk van zondelozen: het is mogelijk zonder zonden te leven, omdat de mens een vrije wil bezit
- Donatisme:
* zuiverheid staat centraal
* zuiverheid moest aanwezig zijn bij dienaars van God (=priester)-REDEN: onzuivere dienaar die rituelen uitvoert, maakt rituelen waardeloos
>>> Augustinus:
- ‘Kerk ontleent heiligheid aan de sacramenten, niet aan de motivatie van de leden’
- ‘Goddelijke genade is de bevrijding uit de boeien van de zondigheid, niet de gift van vrije wil’
Aan wie verleent God genade?
- Goddelijke predestinatie en menselijke wil bestaan naast elkaar
- iemands levenswandel speelt dus ook mee bij Gods’ Laatste Oordeel
>>> ketterijen blijven een lange tijd doorspelen door:
- het openlijk sympathiseren ermee door enkele leiders vb. Constantinus II (arianisme)
- de invloed van Anatolische en Syrische christelijke gemeenschappen en de Islam die tegen de verering van iconen ageren ( = iconoclasme):
* Byzantijnse Rijk is het iconoclasme gedurende twee langere periodes orthodox geweest
* in het Westen is het nooit aangeslagen, een icoon wordt er opgevat als didactisch materiaal
- verbinding van bepaalde heterodoxieën met regionaal separatisme vb. monofytisme in Syrië en Egypte ( Koptische Kerk)
