Algemeen

- Belang stemrecht voor arbeidersklasse

• ^§ ° massapartijen

- Aandacht voor de sociale en economische problemen van de het industrialisme

De derde Franse Republiek (°1870)

- Na de Frans-Pruisische oorlog

- Door Bismarck georganiseerde verkiezingen in Frankrijk (algemeen mannelijk stemrecht)

- Weinig republikeinen verkozen (1/3^e)

- De Parijse Commune weigert het gezag van de verkozen regering te aanvaarden

• ^§ Burgeroorlog (Commune VS Assemblée Nationale)
• ^§ De Assemblée Nationale stuurt het leger naar Parijs
• ^§ Repressie (20.000 )

- De Assemblée Nationale roept opnieuw (de Parijse Commune had dit reeds eerder gedaan)

- Door verdeeldheid onder de monarchisten kon dit

• ^§ Voorstanders van een restauratie van de Bourbons
• ^§ Orleanisten

- Tweekamerstelsel (Parlement + Senaat) met de premier en zijn kabinet als sterkste uitvoerende macht

Problemen van de derde Franse Republiek

- Verdeeldheid: monarchisten VS republikeinen

- Republikeinen worden minder radicaal en winnen stemmen

De Deyfus-affaire

- Alfred Dreyfus: joodse kapitein in het Frankrijk leger

- Om anti-semitische redenen uit het leger geweerd (1894)

- De zaak werd lange tijd niet heropend door steun van anti-semieten, royalisten, militaristen.

• ^§ Gebruiken de zaak om het republikeinse regime is een slecht daglicht te plaatsen

- Uiteindelijk toch vrijgesproken na een grote pro-Dreyfus campagne (1899)

- Oorzaak voor diepe ideologische breuklijn republikeinen VS conservatieven

Voor- en nadelen van de derde Franse Republiek

- Algemeen goede levensomstandigheden (VOORDEEL)

- Vrij lage industriële ontwikkeling (NADEEL)

- Politieke versnippering -> veel kort bestaande regeringen (NADEEL)

De Britse constitutionele monarchie

- (Second) Reform Bill

• ^§ Uitbreiden electoraat (nog geen algemeen mannelijk stemrecht)

- Stabiel parlementair regime

• ^§ Whigs (liberaal) en Torries (conservatief)
• ^§ Respecteren elkaar
• ^§ In handen van rijken (geen vergoeding)
• ^§ Toch sociale politiek: stemmen winnen van arbeiders

Britse politieke veranderingen na 1900

- ° Labour

- De liberale partij wordt linkser

• ^§ Sociale welvaart

 progressieve inkomstenbelasting

• ^§ Vergoeding voor leden van House of Commons
• ^§ Pro staatsinterventie (economisch en sociaal)

- De liberalen gaan op in Labour en een minderheid gaat naar de conservatieve zijde

De Ierse Kwestie

- 1801: “Verenigd Koninkrijk van GB en Ierland”

- Slechte omstandigheden voor boeren in Ierland

• ^§ Kerkelijke tienden betalen
• ^§ Sterke afhankelijkheid van grootgrondbezitters

- Ieren willen home rule

• ^§ Gesteund door liberalen in GB
• ^§ Tegengewerkt door conservatieven in GB

- 1914: home rule

• ^§ De Ulstermen (N-Ierland) willen geen afgescheiden Ierland
• ^§ Bijna burgeroorlog

- Na WOI: home rule voor Eire (Ierland zonder het Noorden)

• ^§ Eire wordt al snel helemaal onafhankelijk
• ^§ ° Ierse Republiek

- Ulster blijft een deel van GB

• ^§ Protestants

Bismarck en het Duitse Rijk (1871 – 1890)

- Herhaling

• ^§ Hervormingen van bovenaf (parlementair systeem)
• ^§ Alle macht blijft bij keizer en kanselarij (verkozen kamer heeft weinig macht)

- Macht van de Junkers blijft hoog

 zijn heel kritisch t.o.v. Bismarck

- Bismarck gaat steunen op liberalen

• ^§ Tegen de zin van de katholieken
• ^§ Zij erkennen bijgevolg een grotere macht: de paus

- Kulturkampf: anti-klerikaal bestuur van Bismarck

• ^§ Katholieke tegenreactie: °Centraal katholieke partij

 vormt geen bedreiging voor Bismarck

• ^§ Bismarck gaat met hen samenwerken VS socialisme

- Anti-socialistische wetten (socialistische meetings/kranten verbieden)

- Jaren 1880: Sociaal programma van Bismarck om arbeiders voor zich te winnen

- Paradox

• ^§ Politiek: Minder democratisch dan andere staten
• ^§ Sociaal: Meest vooruitstrevend van Europa
• ^§ (De mensen via welvaart overtuigen)

- Socialisme groeit niet echt

• ^§ Maar ook nooit verdwenen

Het Duitse Rijk na 1890: William II

- William II als laatse Duitse keizer

- Onenigheid met Bismarck

• ^§ Bismarck wordt gedwongen uit zijn positie te stappen

- Afschaffen van de anti-socialistische wetten

- Sociaal-democratische partij 

• ^§ Eisen herziening van de grondwet van 1850

- Agressieverse kolonialistische politiek

Italië

- Constitutionele monarchie (na 1870)

- Onstabiel

• ^§ Katholieken en paus erkennen Italiaanse eenmaking niet
• ^§ Kloof arme Zuiden – rijke Noorden
• ^§ Transformismo: politici zijn niet verankerd in één partij, maar wisselen regelmatig

Oostenrijk-Hongarije

- Grootste probleem: etnische verdeeldheid (Slavische volkeren)

- Oostenrijk: algemeenstemrecht

- Hongarije: streng tegengewerkt door Magyars (angst voor Slavische volkeren)

Vergelijking West-, Centraal-, Oost-Europa

- West: bijna complete parlementaire macht

- Centraal: niet echt een parlementaire macht

- Oost: geen democratie (wel bvb Doema, maar is eigenlijk geen echte verandering)

De tweede Industriële Revolutie

- Vooral in de Eerste Zone

- Technologische innovaties (elektriciteit, verbrandingsmotor, petrochemie, explosieven, telefoon, radio, uitbreiding sporennet)

- Veranderd consumptiepatroon (ook voor de gewone consument)

- Amerika: pionier ivm bandwerk

- Duitsland: grootste producent van Europa (ipv GB en BE)

Vrijhandel

- GB

- als motor (afschaffen Corn Laws)

- Ook Napoleon III stapt in dit systeem

- Raar want tegen het (toen dominante) nationalisme

• ^§ Strookt wel met het imperialisme

- Focus op import van ruwe materialen en voedsel

- Export alleen kon de import niet betalen

- “Onzichtbare export”: verscheping, verzekeringen en intrest op uitgeleende bedragen

Export van Europees kapitaal

- Investeren in landen waar expansie mogelijk was (vooral VSA)

• ^§ Aandelen kopen van bedrijven die daar gevestigd waren
• ^§ Geld lenen

- Vooral door rijke burgerij

- Grootste kapitaalexport door GB, Frankrijk en DE

De Goudstandaard

- Balans tussen de verschillende munten te stabiliseren (VOORDEEL)

- Universeel aanvaard (VOORDEEL)

- De hoeveelheid goud bepaalt de marktprijs ervan en dus de waarde van geld (NADEEL)

- Goudschaarste was nadelig voor de gewone man (leven wordt duurder)

- GB als eerste dit systeem ingevoerd

1. ^§ Pond als belangrijkste munt

Gemondialiseerde economie

- Eerste Zone: produceert industriële producten, bezit kapitaal

- Tweede Zone: levert grondstoffen, koopt industriële producten

- Concurrentie  (producenten van dezelfde producten)

^§ Druk op de economie 
^§ Bij een economische crisis (prijzen ) in een deel van een zone wordt de gehele wereldeconomie verplicht de prijzen te doen dalen

- Zwakheid van het ongereguleerde kapitalsme

^§ Werkloosheid  (door besparingen)
^§ Afwisselende hoogte- en dieptepunten

- Iedereen wordt dus meer kwetsbaar

• ^§ Implicaties op de politiek (door economische onrust)
• ^§ Overheden trachten de vrijhandel steeds meer te reguleren

 protectionisme

Veranderingen in organisatie: kapitaalconcentratie

- ° Grote corporaties

^§ Verschillende economische processen onder één bestuur (“Verticale integratie”)

 van ontginning tot afgewerkt product onder één corporatie

- “Horizontale integratie”

^§ Verschillende branches onder één “trust” of “kartel”

 zich beschermen tegen fluctuaties van de markt

- Hierdoor: kapitaalconcentratie

- Meer stabiliteit (prijzen, werkgelegenheid)

^§ Niet per se betere lonen

Demografische groei

- Wereldwijd

- Oorzaken:

• ^§ Einde van een periode van burgeroorlogen in Europa
• ^§ Stabiele regimes in China en Japan
• ^§ Britse regime in India

- Uitzondering: Afrika

• ^§ Slavenhandel

Europa

- Medische doorbraken (ivm epidemieën)

- Technische innovaties (landbouw)

- Voedseltransport 

- Bevolking X4 (ongeveer 1/3^e van de wereldbevolking)

Stabilisatie in Europa

- Geboortecijfer 

• ^§ Anti-conceptie
• ^§ Laat huwelijk
• ^§ Versnippering via erfopvolging (Code Napoleon) tegengaan

 belang van economische welvaart van de kinderen

• ^§ Stadsleven: plaatsgebrek
• ^§ Kinderarbeid beperkt

 Kind brengt niet meer op

- Nog steeds globale groei door hogere levensverwachting

Groei van de steden en het stadsleven

- Fenomenale groei van de steden

• ^§ Migratie naar de steden
• ^§ Invloed spoorwegen (bereikbaarheid, voedseltransport)

- Leven is anoniem

- Publieke opinie (+ openheid voor nieuwe ideeën)

- Verspreiden socialisme en nationalisme

Migratie uit Europa

- Vooral trans-Atlantisch (VSA)

• ^§ Belang ivm verspreiding van Europese politieke, sociale, religieuze en sociale tradities

- Andere:

• ^§ Aziatisch Rusland, Zuid- Amerika

- Oorzaken:

• ^§ Migranten waren welkom (arbeiders) (PULL)
• ^§ Mogelijkheid ver te reizen (trein, stoomschip, lagere prijs) (PUSH)
• ^§ Hoop op materiële verbetering (PUSH)
• ^§ Politieke redenen na 1848
• ^§ Liberalisme: vrijheid om te verhuizen

De eerste zone

- West-Europa en VSA

- Concentratie van wetenschap

- Grondwettelijke en parlementaire regeringen

- Liberale, humanitaire, socialistische, reformistische bewegingen

- Laag sterftecijfer

- Hoge levensverwachting

- Hoge graad van geletterdheid

- Hoge arbeidsproductiviteit

De tweede zone

- Ierland, Spanje, Italië, Oost-Europa

- Agrarisch

- Hoger sterftecijfer

- Lage levensverwachting

- Lage graad van geletterdheid

- Kleinere arbeidsproductiviteit

De derde zone

- De rest van de wereld

- Door de eerste zone gedomineerd