Menu

De Kerk

Buitengewoon invloedrijk beschavingsinstituut

- belangrijkste medium voor overdracht antieke cultuur, met toevoeging christelijke waarden die op vele punten dwars ingingen tegen die van de oudheid

- bepaalde principes: tegen slavernij, willekeurige doding, verdediging spirituele waarden boven materiële, armoede boven rijkdom, zwakke boven machtige, naastenliefde,…

→ ondanks dat de praktijk zich vaak verwijderde v. deze principes wist men steeds de juiste boodschap opnieuw op te vatten en uit te dragen

→ slavernij verdween, machthebbers konden geen willekeurig geweld toepassen

Scheiding Kerk – Staat

- institutionele scheiding Kerk-staat groeide langzaam

- kreeg vorm in de tweezwaardenleer

- luidde een novum in de wereldgeschiedenis in à doorbraken die elders in de wereld geen kans hadden gehad:

* autonome vormen v. rationaliteit op gebieden v. religie, bestuur, economisch handelen & wetenschappelijk denken

* ó ook soms in bepaalde periode bij de Islam maar hier ontbrak hiërarchische stand v. geestelijken

* bij Azteken & Chinezen bleven deze sferen in een theocratie verenigd zodat innovaties op 1 vlak steeds werden afgeremd door overwegingen v. andere aard

Lees meer...

Kenmerken onze cultuur uit de ME?

Culturele diversiteit:

- veelheid aan volkeren, talen & gebruiken vormt de basis v.e. zelfbewustzijn dat soms tot agressief nationalisme kon worden aangewakkerd

- consolidatie v. taalgebieden i.d. vroege ME als producten v. migratie & acculturatie

Contrast

- continenten waar ook veel culturen bestaan maar er toch overkoepelend kader bestaat in een gezamenlijke taal en waardenpatroon (China, Islam)

- ó Europa heeft zo geen verbindend cultuurpatroon à Kerk bood wel iets dergelijks, en Latijn was de universele taal tot 13de eeuw, toch werd ze geen universele macht

- staatkundige verbrokkeling stond culturele homogenisatie in de weg, en ging geleidelijk aan nationale identiteit versterken

Lees meer...

Moderne staat

=> ‘nieuwe tijden’ vaak geassocieerd met tijdperk v.d. ‘moderne staat’

→ hiervan zijn echter ook al vroegere voorbeelden (Eng. 10-13de e) maar ook late achterblijvers (Castilië, Polen 17-18de e) à enkel graduele verschillen, geen principiële + in iedere periode aanzienlijk onderscheid naar regio

→ sinds 12de eeuw schaalvergroting bij toonaangevende monarchieën v.h. W in een niet steeds rechtlijnige maar op lange termijn wel continue ontwikkeling

→ territoria v. Fr., Eng., Spaanse koninkrijken, Ned. vorstendommen & It. regionale steden breidden zich gestaag uit en hun middelen groeiden meer dan evenredig

→ superieure vernietigingskracht zorgt voor overmacht over kleine vorsten, heren of steden

→ autonomie v. lokale instanties & hun politieke medezeggenschap (via parlement, statenvergaderingen) kregen het hard te verduren à ook dit proces was al in ME ingezet en kende nu eens hier, dan weer daar een versnelling of terugslag

→ middeleeuws particularistisch staatsmodel, gebaseerd op autonome rechten v. lokale gemeenschappen & gewesten, bleef tot eind 18de eeuw voortbestaan in Europa’s meest progressieve regio’s: Verenigde Prov., N-It., Zwitserland à was dus toch niet zo achterlijk

→ monarchale staten werden groter en sterker dankzij aanhoudende onderlinge worsteling (vooral tussen Habsburgs imperium, Eng. & Fr. + door Osmaanse expansie)

Lees meer...

Reformatie

Ketters?

Reformatie is geen fundamenteel nieuw verschijnsel à roep naar hervorming sinds 10de e

- Luther was in veel opzichten conservatiever dan sommige 13de eeuwse ketters (katharen)

- sommigen kregen hun plaats binnen de Kerk (Franciscus v. Assisi), anderen (vooral zij die de sociaal-politieke orde aan de kaak stelden) bleven verketterd en verbrand worden (katharen, lollarden, hussieten, luthersen in 16de eeuw, dopers)

Inhoud

inhoud v.d. reformistische kritiek was gelijk aan die v. hun voorgangers :

- tegen weeldezucht

- tegen wereldse gedrag clerus

- tegen formeel karakter kerkelijke ritueel

- voor persoonlijke lectuur in volkstaal

- voor rol individueel geweten

-

Verschil met voorgangers

  • verschil lag in combinatie v. een moreel gezagsloze Kerk, onbekwaam om kritiek positief te incorporeren, en de grote verspreiding v.h. hervormingsdenken dankzij de drukpers
  • effecten v. d. reformatie waren dan ook veel duurzamer, ook al hadden de vroegere bewegingen een voedingsbodem geschapen
Lees meer...

Max Weber

1920: stelling dat rationele winststreven v.h. handelskapitalisme enkel tot zijn volle ontplooiing kon komen in landen waar een protestantse soberheidethiek heerste

→ hij ontkent op die manier dus dat er een middeleeuwse handelskapitalisme was

→ MAAR:

  • men is het er over eens dat in It., Vl., Z-Fr. & Catalaanse steden vanaf de 12de eeuw een kapitalistische mentaliteit was à streven naar zo hoog mogelijke winst + herinvestering
  • andere (religieuze of ethische) overwegingen werden ondergeschikt aan hun winstbejag
  • vanaf 13de e vormen v. verticale bedrijfsconcentratie + vennootschappen op aandelen
  • grote kapitalistische firma’s v.d. 16de eeuw (Fuggers, Welsers) zijn wel groter dan hun middeleeuwse voorgangers, maar niet wezenlijk anders
Lees meer...

Wereldbeeld veranderde

2 betekenissen

door Europese ontdekkingsreizen wel een verandering v.h. wereldbeeld à in 2 betekenissen:

  • geografische inzichten (via kaarten) groeiden op grond v. toenemende ervaringskennis v. zeevaarders à atlassen v. Ortelius & Mercator à veranderden beeld van de globe
  • het beeld v.e. fundamentele renaissance werd krachtig uitgedragen door de contrareformatische scholen (jezuïeten) & protestantse gymnasia

Opmerkingen

- beide stelsels zondigden aan zelfoverschatting: wetenschappelijke filologie is toch pas in 19de eeuw werkelijk op niveau gekomen dat beantwoordt aan de huidige standaarden

- zonder kopieerarbeid v.d. Middeleeuwse monniken, vertaalwerk Iberische geleerden en nieuwsgierigheid franciscanen & dominicanen zouden vele antieke geschriften nooit voor ons bewaard gebleven zijn

- aan de universiteiten handhaafde men echter nog steeds middeleeuwse methoden en concepten à nog steeds autocritas van antieke geleerden

- grondlegger moderne anatomie, Andreas Vesalius: 1543: publicatie studie v.d. menselijke anatomie waarin de fouten van Galenos werden aangetoond à tegenwerking à moest ontslag nemen aan universiteiten v. Leuven, Padua, Pisa

Lees meer...
Abonneren op deze RSS feed

Advies nodig?

Vraag dan nu een gratis en vrijblijvende scan aan voor uw website.
Wij voeren een uitgebreide scan en stellen een SEO-rapport op met aanbevelingen
voor het verbeteren van de vindbaarheid en de conversie van uw website.

Scan aanvragen

Blog

Diensten

Volg bronso