vraag naar Afrikaanse slaven nam toe met de groei vd suikerteelt in Brazilië en de West-Indische eilanden
in totaal wss 8 à 10 miljoen slaven verscheept naar Nieuwe Wereld
deel van groter handelscircuit; Het Atlantisch systeem (supra)
- Jan Huygen van Linschoten: zowel in Sevilla als Lissabon verbleven, werkte vanaf 1584 als klerk voor aartsbisschop van Goa en vertrok samen met hem naar de Westkust v Indië - Kopieerde cruciale nautische gegevens ed en gaf deze door aan de Nederlanden - 1596: publicatie van zijn Itinerario: met kaarten geïllustreeerde routebeschrijving, koopmansgids en verhandeling over de landen en volkeren in Azië |
de Republiek had ook handelsrelaties en steunpunten in West-Afrika, het Caraïbisch gebied en op de noordkust van Amerika
oprichting v West-Indische Compagnie (WIC) in 1621 (na afloop van 12jarig bestand)
Heren XIX: bewindvoerders van de WIC, echter geen soevereiniteitsrechten
oostkust Noord-Amerika:
- Jan Huygen van Linschoten: zowel in Sevilla als Lissabon verbleven, werkte vanaf 1584 als klerk voor aartsbisschop van Goa en vertrok samen met hem naar de Westkust v Indië - Kopieerde cruciale nautische gegevens ed en gaf deze door aan de Nederlanden - 1596: publicatie van zijn Itinerario: met kaarten geïllustreeerde routebeschrijving, koopmansgids en verhandeling over de landen en volkeren in Azië |
de Republiek had ook handelsrelaties en steunpunten in West-Afrika, het Caraïbisch gebied en op de noordkust van Amerika
oprichting v West-Indische Compagnie (WIC) in 1621 (na afloop van 12jarig bestand)
Heren XIX: bewindvoerders van de WIC, echter geen soevereiniteitsrechten
oostkust Noord-Amerika:
nav de Opstand in de Nederlanden begonnen staatse kooplieden zich in de Iberische wateren te begeven omwille van:
in Republiek was genoeg kapitaal en voldoende kennis voor de reizen naar het Verre Oosten
1595-1602: Verenigde Provinciën rusten 15 vloten uit voor handel op Azië (zgn. Voorcompagnieën )
Engeland richt als reactie de East-India Compagny op in 1600
1602: oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) met monopolie op de staatse handel ten oosten van Kaap de Goede Hoop
soevereine rechten over toegewezen gebied
Heren XVII = bestuursdirectorium vd VOC
versterkte handelsposten en factorijen
in Indië en China was VOC slechts handelsaanwezigheid, in Indonesië heeft men gebieden verworven
1619: stichting van Batavia (huidige Jakarta): residentie van gouverneur generaal
1652: stichting van Kaapstad als tussenstop voor VOC-schepen; werd staatskolonie
1534: Jacques Cartier verkent in opdracht van Frans I Newfoundland en omstreken
Frans-Spaanse oorlogen (1e helft 16e E): aanleiding voor de Fransen om in de Caraïbische regio te gaan verkennen
omwille van binnenlandse problemen geen centraal geleide of doelgerichte expansie
pogingen vd Franse hugenoten om in Florida nederzettingen te stichte
Engeland
aanvankelijk geen koloniale aanspraken (oa door bondgenootschap met Spanje
1551: oprichting van de Company of Merchant Adventurers om weg naar China te vinden om Scandinavië heen
mislukte; echter wel weg naar Moskovië via Barents- en Witte Zee
naamwijzigiging naar ‘ Muscovy Compagnie’
onder Elisabeth I koloniale concurrentie met Spanje en Portugal
Engelse boekaniers (vb. Francis Drake) plunderen Iberische schepen
1570-1580: Drake verkent kustlijn van Mexico – Panama en Caraïben
+ maakte reis om de wereld (1577-1580)
eind 16e E: kolonisering en bevolking van de Oostkust van Amerika
1584: stichting van Virginia (1e permanente Engelse kolonie in Amerika)
1620: stichting van Plymouth door Pilgrim Fathers (puriteinse protestanten) (met Mayflower, aan land bij Cape Cod)
‘ Grote Puriteinse Emigratie’: 1000en vetsigen zich in New England
1600: East India Company voor specerijenhandel
vestiging van factorijen in Indië en Borneo (ook confrontatie met Republiek)
- geestelijke die vanaf 1502 in de Nieuwe Wereld verbleef - getuige van de mishandeling en uitbuiting vd indianen - voerde campagne om het encomienda-systeem af te schaffen 1542: uitvaardiging vd Nuevas Leyes: strikte reglementering vd encomienda’s en het verklaren van de indianen als onderdanen van Castilië, en dus geen slaven (bleef echter dode letter) - werd in 1544 verkozen tot bisschop van Mexicaanse Chiapas en bepleitte een nieuwe aanpak van missionering met respect voor de autochtonen bevolking en hun cultuur - productief auteur: 1562: Historia general de las Indias 1552: Brevissima relacion de la destruycion de las Indias (in Nederlands vertaald nav de Zwarte Legende (infra)) |
de Nieuwe wereld was een multiculturele maatschappij met een raciale (!) classificatie:
1) peninsulares: keren terug naar Spanje
2) Criollos: Zuid-Amerikaans met Spaanse ouders
3) Mestiezen: kinderen van een indiaan en een blanke
4) Mulatten: kinderen van een afrikaan en een blanke
5) …..
