• stad = administratief-bestuurlijk gescheiden van het omringende platteland
• platteland: heerlijkheid = basisniveau voor bestuur n rechtspraak

- grote typologische diversiteit

- hoge justitie (seigneur haut-justicier)

middelbare/middele justitie (seigneur justicier)

lage justitie (seigneur bas-justicier/seigneur foncier)

GROVE VERALGEMENING !!!

• heerlijkheid ó parochie, dorp

- parochie: laagste kerkelijke niveau

- dorp: levensgemeenschap

- één parochie is meerdere heerlijkheden of meerdere parochies vormen één heerlijkheid

• de dorpsheerlijkheid is de heerlijkheden waar de kerk ligt

• enkele kenmerken

- intermediaire instellingen

- tussen het lokaal niveau en het graafschap Vlaanderen

- plattelandsdistricten

- ingericht door de graaf in functie van de uitoefening van zijn gezag

- 14 in Vlaanderen: o.a. Land van Waas, Land van Aalst, Brugse Vrije, Kortrijk, Veurne, Land van Dendermonde

• ontstaansgeschiedenis

- vanaf circa 1000

- tot 12^e eeuw o.l.v. burggraaf

- vanaf 12^e eeuw o.l.v. baljuw

- oorspronkelijke taken

• grafelijke rechtbank
• uitvoering van grafelijke beslissingen
• indeling en bestuur

- indeling

• de keure: het grafelijk gebied
• de heerlijkheid

- bestuur: baljuw aan het hoofd van een leenhof en/of een hoofdcollege

• evolutie vanaf de 14^e eeuw

- 1305: verdrag van Athis-sur-Orge

- Gevolg: omslag van boete en vervolgens beden over het graafschap op basis van het Transport van Vlaanderen

- Kasselrijen worden ingeschakeld voor de verdeling van de bedragen en het beoordelen van geschillen in verband ermee

- Gevolg: meer bevoegdheden en uitbouw van de instellingen

• uitbreiding van het takenpakket

- bekendmaking van ordonnanties van de centrale regering

- waken over de naleving van ordonnanties van de centrale regering

- maatregelen i.v.m. welzijn en volksgezondheid

- verdeling van de militaire lasten

- recht op belastinginning

• tegelijkertijd

- groei van gemeenschapsbesef

- steeds verdere uitbouw van de kasselrij-instellingen, in het bijzonder op bestuurlijk vlak

- toenemende invloed:

• 1540: verzoekschriften indienen bij de regering
• 1614: adviesrecht in Staten van Vlaanderen
• 1754: beslissingsrecht in Staten van Vlaanderen
• concreet voorbeeld: Hoofdcollege van het Land van Waas

- ontstaan

• 843: Verdrag van Verdun: gouw in het Westfrankische Rijk
• 1241: uitvaardiging Keure door Johanna van Constantinopel

à oprichten van het Hoofdollege (zetel: Sint-Niklaas)

- taken

• aanstellen van de lokale besturen (= mindere wetten)
• rechtspraak in hoofdlasting
• rechtspraak in beroep

- grondgebied

• Keure: van Lokeren tot Moerkerke en Keure in Haasdonk
• Apanage: Temse, Ruppelmonde, Burcht en Eksaarde (juridisch onafhank.)
• Land van Beveren: speciaal staat

= samen: de generaliteit

- samenstelling

• 1 hoofdbaljuw
• 7 hoofdschepenen
• 1 pensionaris (juridisch expert)
• 1 griffier

Vergaderingen in het Landshuis te Sint-Niklaas

- financiële organisatie

• keure
  • directe belasting: rijksgeld
  • indirecte belasting: oude landaccijns (wijn, bier, graan)
  • generaliteit
    • directe belasting: ommeslagen
    • indirecte belasting: nieuwe landaccijns (wijn, bier, tabak)

- bestuurlijke taken

• goedkeuring en omslag van de beden
• toezicht op de mindere wetten
• aanstelling van de Keure-besturen
• vertegenwoordiging van de kasselrij in de staten van Vlaanderen
• verdeling van de militaire lasten
• bevorderen van landbouw, handel en nijverheid
• coördinatie van openbare werken

- gerechtelijke taken

• eerste aanleg (geschillen van beden) in de generaliteit
• rechtspraak in hoofdlasting (enkel in de keure)
• in beroep (enkel in de keur)