Wat bedoelen we met het concept ‘mythe’ +vb. Via welke representaties circuleert die mythe in onze samenleving? Hoe zou die mythe gedeconstrueerd kunnen worden?
- Gepubliceerd in Geschiedenis
- Lees 1210 keer
Roland Barthes paste als een van de eersten de Saussures ideeën (semiotiek/langue-parole) verder toe in een breder cultureel veld. Hij trachtte de min of meer onzichtbare, dieperke betekenissen (cf. connotaties) bloot te leggen van zeer diverse culturele fenomenen, zoals foto's, wijn, worstelsport en de Eiffeltoren. Hij beschouwt die fenomenen als ‘teksten’ die hij kan ‘lezen’ en waarvan hij de betekenissen kan interpreteren. Dit soort van connotaties die Barthes aan representaties toekent, geeft hij de term mythe. Mythes zijn betekenissen die bijna ongemerkt als natuurlijk en waar worden voorgesteld. Het zijn culturele ‘boodschappen’ of thema’s die verspreid worden in een bepaalde cultuur. Het zijn dominante vormen van discours die in een maatschappij circuleren (the dominant ideologies of our time). Dit is een ‘gedepolitiseerde spraak’ > “It abolishes the complexity of human acts, it gives them the simplicity of essences..”.
Voorbeelden hiervan zijn de mythe van het onschuldig kind, mythe van de auto (vrijheid) en de mythe van geletterdheid (meer geletterdheid, leidt tot een betere economie, culturele vooruitgang en individuele ontplooiing). Barthes bespreekt ook de foto van een zwarte, saluerende soldaat in Frans uniform. Hij 'leest' de foto in relatie tot de bredere context van de Algerijnse dekolonisatie. Zo komt meer dan één betekenislaag aan de oppervlakte: naast de denotatieve, voor de hand liggende betekenis (zwarte soldaat die de vlag groet) leest Barthes dieper liggende connotaties die bijna ‘natuurlijk’ lijken voorgesteld (kolonialisme is eigenlijk niet slecht want ook de zwarte zonen van Frankrijk zijn bereid te sterven voor de Franse vlag).