Verloop Eerste Wereldoorlog

• Wereldoorlog, want mondialisering zorgde ervoor dat zowat de hele wereld er bij betrokken

was, en gaf deze oorlog zo een wereldwijde dimensie

 naast de ‘gewone’ oorlog speelt zich intussen ook de Armeense genocide af in het Ott.

Rijk + wordt in Rusland een oorlog tussen roden & witten uitgevochten (zie verder)

• we kunnen WO I opdelen in een vijftal fases:

Fase 1: het begin van de oorlog

• in WO I spelen twee partijen mee: de Geallieerden en de Centrale mogendheden:

- Geallieerden: Frankrijk, G.B., Rusland, België, Roemenië, Griekenland, Japan en nog vele niet-europese staten
 daarnaast tekenden de Triple Entente-mogendheden het Akkoord v. Londen (1914)
om geen afzonderlijke vrede met de Centralen af te sluiten. Het revolutionaire

Rusland zou zich later echter niet aan deze afspraak gebonden voelen…

- Centralen: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Ottomanen, Bulgarije

 in 1915 zou Italië aansluiten bij de geallieerden (ondanks dat het lid was van de Triple

Alliantie) omdat het in het geheim Verdrag van London uitzicht kreeg op gebieds-

uitbreiding, wat O-H niet wou bieden.

• de Duitse inval in België maakte deel uit van de geplande Duitse strategie, het “Von-

Schlieffenplan”, waarbij men door een zijdelingse opmars doorheen België hoopte het

Franse leger tot een snelle nederlaag te dwingen. Als men doorstootte tot Calais kon men

immers de Franse hoofdstad isoleren van haar Britse bondgenoot. Na de overwinning op

Fr. zou het volgens de Duitsers dan al veel makkelijker zijn om eerst Rusland en

vervolgens G.B. tot een vredesverdrag te overhalen. Zo zou de oorlog tot een ‘Derde

Balkanoorlog’ worden beperkt…

Fase 2: mislukking Duitse strategie & overgang van bewegingsoorlog naar loopgravenoorlog

• helaas voor Duitsland mislukt haar strategie: het Duitse leger slaagt er niet in voorbij

Verdun te breken en krijgt zelfs een succesvol Frans tegenoffensief aan de Marne te

verwerken. Hierop trachten de Duitsers in een boogbeweging doorheen België te trekken,

maar uiteindelijk moeten zij halt houden aan de Ijzer

 stabilisatie westfront, einde bewegingsoorlog & start loopgravenoorlog/uitputtingsoorlog

Fase 3: de uitputtingsoorlog

• nu krijgen we te maken met een uitputtingsoorlog, waarbij alle sectoren v.h maatschappelijk

bestel werden betrokken  men zet alles op een doorbraakstrategie
 1916: Slag om Verdun & de Slag aan de Somme  elk miljoen doden, maar geen effect

 oorlogsmoeheid komt op, maar de eerste onderhandelingspogingen halen niets uit
(onverenigbare standpunten) + beide zijden blijven hopen op een positieve wending

Fase 4: de interventie v.d. V.S. en de Russische verandering van kamp

• V.S. wil aanvankelijk neutraal blijven, en pleit zelfs na de keldering v.h. passagierschip

Lusitania nog voor een “vrede zonder overwinnaar”  Maar vanaf 1917 starten de Duitsers

echter met een onbeperkte duikbotenoorlog om bevoorrading van G.B. te verhinderen,

zodat ook neutrale schepen het risico lopen aangevallen te worden. De V.S. pikt deze
aantasting van de vrije scheepvaart niet, en besluit na de keldering v.e. 2^e Amerikaans

passagierschip tot interventie  is van cruciale betekenis voor het oorlogsverloop!
 doel = democratie & rechten van vrije staten veilig stellen

 Wilson stelt zijn 14-puntenprogramma op, dat streefde naar een betere internationale

orde, waarbij nationalistische doelstellingen meer naar de achtergrond verdwenen

 bevat onder meer:

- afschaffing geheime diplomatie

- vrije zeevaart

- beperkte bewapening

- einde koloniale uitbuiting

- afschaffing tolgrenzen (vrijhandel)

- Volkenbond

- zelfbeschikkingsrecht voor alle volkeren

- visie v.d. V.S. op de toekomstige politieke grenzen in Europa

• in 1917 laten de Duitsers de Russische revolutionaire leiders toe om doorheen bezet

gebied naar hun thuisland te reizen en de Oktoberrevolutie in gang te zetten. Zo wordt er

als het ware een revolutionaire tijdsbom achter de Duits-Russische gevechtslinies gedropt.

 de Oktoberrevolutie maakt een einde aan het voorlopige Kerenski-regime en er wordt

een raad van volkscommissarissen o.l.v. Lenin opgericht. Het nieuwe regime sluit

vervolgens de Vrede van Brest-Litovsk met Duitsland, zodat het zich op de

revolutionaire situatie in Rusland zelf zou kunnen concentreren
 vrede is nadelig voor Rusl. want verliest Poolse & Baltische gebieden aan Duitsland

 geallieerden zien dit als een eenzijdige opzegging van het Akkoord van Londen, en

sturen het ‘witte leger’ op het nieuwe regime af. (vervolg zie verder: anti-Russische

blokvorming)

Fase 5: einde van de oorlog en overwinning geallieerden

• door het wegvallen van het oostfront hoopten de Duitsers nu op een doorbraak aan het
westfront, nog voor de Amerikaanse interventie toekwam.

 1918: offensief o.l.v. Luddendorff tegen Amiens

 geallieerden geven Foch het bevel en hij weet Amiens te redden en de Duitse

aanvallen op Ieper, aan de Marne en rond Reims te weerstaan.

 Foch start een tegenoffensief en weet de Duitsers na de tweede slag aan de Marne

terug te drijven. Toch weigert de Duitse keizer voorlopig te onderhandelen.
 de geallieerden slagen erin de Balkanlinie te doorbreken en ook op het westfront wordt

de Hindenburghlinie gepenetreerd. Het Duitse verlies lijkt onvermijdelijk, en Ludendorff

wil enkel nog de eer van het Duitse leger redden, door een burgerlijk regime de

verantwoordelijkheid te laten nemen voor de aanvraag v.e. wapenstilstand (verklaart

verhaal van de dolksteek in de rug door dat regime achteraf!)

 september 1918: wapenstilstand met Bulgarije en een maand later met Turkije. De

Kroaten, Tsjechen & Slovenen roepen een groot-slavische staat uit. Italië en Oostenrijk

sluiten een wapenstilstand waarop It. de gebieden bezet die de regering had opgeëist.

 intussen breekt in Duitsland de socialistische Spartakistenopstand uit. Men poogt deze

af te wenden door de keizer troonsafstand te laten doen en een Democratische

Republiek op te richten, maar uiteindelijk moet de opstand onderdrukt worden. Op 11

november geeft Duitsland zich over en start de wapenstilstand  directe eisen:

- binnen de twee weken alle bezette gebieden verlaten

- uitlevering van alle militaire infrastructuur aan de geallieerden