Uitholling binnenlands status-quo

• Het liberalisme: eerste verzetsgolf tegen de restauratie van het Ancien Régime
 is een subversieve beweging, met veel kenmerken die we nu vinden in het Djihad-
terrorisme  geen internationale structuur, maar bestaat uit lokale groepen met

gemeenschappelijke kenmerken, met een gemeenschappelijke kern.

 gelijke sociologische achtergrond: Zakenwereld, met veel econ. macht (dankzij de

industriële rev.), maar geen politieke  ontevreden want wil delen in politieke macht

 gezamenlijke filosofie en ideeëngoed:

- individu centraal: de “burger” moet inspraak krijgen

- wantrouwen tegenover (dynastieke) staat: de rol van de staat blijft zo klein mogelijk

- vrijhandel i.p.v. mercantilisme: vrije export & geen handelsbelemmeringen v.d. industriële activiteit ( mercantilisme gebruikt economie voor pol. doeleinden)

 als de hele international politiek op vrijhandel zou gebaseerd zijn, heeft de vorst

geen geld om oorlog te voeren of om kolonies te veroveren…

- geen democraten: enkel stemrecht voor bezittenden, niet voor bezitslozen

- liberalisme  patriottisme  patriottisme wil de macht voor het volk, en doet voor het hele land, wat liberalisme voor het individu doet. Het zijn dus twee keerzijden van dezelfde medaille (subversieve beweging!)  nationaal-liberale bewegingen gebruiken het patriottisme als middel om liberalisme te internationaliseren,
& het buitenlandse juk af te werpen  dus wel een nauwe ban

Eerste golf: de jaren 20

Vorm:

Revoltes door geheime genootschappen  ontstaan tegelijk in ≠ landen

Reactie Concert van Europa: ‘Toetsingsconferenties’:
 afspraken over het te hulp komen van een bedreigde natie. Vb.: Oostenrijk slaat eerst

met het eigen leger interne revoltes neerslaan, & roept pas hulp in wanneer dat niet lukt.

- Aken (1818): Fr. leeft het Verdrag van Parijs goed na, zodat de bezettingstroepen teruggetrokken worden, en Frankrijk wordt nu ook opgenomen in de Viervoudige Alliantie (wat er ook voor zou zorgen dat de revoltes meer ontmoedigd werden)

- Karlsbad (Karlovy-Vary), augustus 1819: enkel de Duitse Bond is aanwezig
 besluit tot tegenactie tegen de Deutsche Burschenschaften (die opstanden

aanwakkeren). De D.B. en andere nationaal-liberale verenigingen worden

verboden + Metternich krijgt toestemming om in de Duitse Bond in te grijpen

- Troppau, oktober-december 1820: bespreking acties tegen de geheime liberaal-nationalistische genootschappen in vorstendommen Napels-Sicilië & Piëmonte (de Carbonari)  Britten geven echter geen steun meer aan militaire interventies in interne staatsaangelegenheden, doen niet mee en nemen afstand van het Concert v. Europa als repressie-apparaat  vanaf nu kloof tussen Vijfvoudige & Heilige Alliantie

- Laybach (Ljubljana), januari 1821: de Heilige Alliantie neemt steeds verregaandere maatregelen, Metternich speelt hier een centrale rol in.  kloof met U.K. groeit

- Verona, oktober-december 1822: de Spaanse koning vraagt steun tegen Spaanse nationaal-liberale opstanden, en Frankrijk krijgt de toestemming die te onderdrukken (instabiliteit zou immers de restauratie in Fr. kunnen tegenwerken). U.K. is nogmaals tegen, zodat de kloof blijft groeien. Hierna zal Fr. echter de Britse houding overnemen en enkel ingrijpen als het algemeen machtsevenwicht verstoord wordt.

Resultaat:

einde Concert van Europa als repressie-instrument liberale opstanden. Vanaf nu

gaat het meer om een aantal stilzwijgend aanvaarde regels & afspraken tussen de grote
mogendheden, om een nieuwe grote Europese oorlog te vermijden.

De tweede golf: 1830-1848: De dijkbreuk van 1830

• naast revoltes komt men hier ook in de problemen
inzake internationaal evenwicht…

• aanleiding: Julirevolutie in Parijs, waarbij de absolute

Lodewijk XVIII opzijgeschoven wordt voor de

burgerkoning Louis Philippe.

 heeft een sneeuwbaleffect: Tweede golf.

• Vorm: nationaal-liberale revoluties (gebruik
patriottisme i.f.v. liberalisme) in Polen, Z-Ned.,

Duitse staten, Italië, Griekenland

• Reactie Concert van Europa:
‘Toetsingsconferentie’ Londen (1830)

 Belgische Revolutie slaagt doordat de Russische

troepen die gemobiliseerd zijn om de Belgische

Revolutie te onderdrukken, worden opgehouden door de onafhankelijkheidsstrijd in

Polen + doordat in U.K. net de liberale regering Palmerston aan de macht komt

 men tracht de dynastieke legitimiteit te herstellen door de zoon van Willem in België

tot vorst te maken, maar België blijft koppig en het wordt Leopold I (die het zich

achteraf beklaagde dat hij niet voor Griekenland had gekozen)
 uiteindelijk erkend onder bep. voorwaarden (o.a. neutraliteit), en vastgelegd in het

Traktaat van de XVIII Artikelen. Willem I tracht er nog iets aan te veranderen in een

tiendaagse veldtocht, maar zal uiteindelijk in 1839 de regeling moeten aanvaarden

 opstanden in Polen, de Duitse staten en in Italië worden onderdrukt.
 Italië: de Carbonari waren fout bezig want ze bleven steeds in een minderheids-

positie. Dit zou veranderen eens de It. nationalisten doorhadden dat ze de liberale

ideeën aan een nationaal gevoel moesten koppelen, om de grote massa achter zich

te krijgen.

• Resultaten: Onafhankelijk Griekenland en België

De derde golf:De revoluties van 1848

• Vorm: Nat.-liberale opstanden + democratische

eisen tegen het liberalisme, het liberalisme wordt

als hypocriet beschouwd en men wil dezelfde

rechten voor iedereen! (vooral in Parijs)
• inspiratiebron: de februarirevolutie in Parijs en

oprichting van de Tweede Franse Republiek doet

een derde revolutiegolf ontstaan

• Verloop:

 Frankrijk: radicalisering v.d. liberale opstand,

maar wordt onderdrukt door Franse leger zelf

(in naam v.h. liberalisme het volk onder-
drukken… ironisch)  als het liberalisme

bedreigd wordt gaat men ook onderdrukken

 Oostenrijk: begin van het einde van het keizerrijk, Metternich vlucht naar België. Een

Hongaarse afscheidingsbeweging wordt onderdrukt en de rust wordt hersteld

 Duitse staten: oprichting ‘Vorparlement’, een nieuwe incarnatie van de macht over heel

Duitsland  faalt, Pruisen (Bismarck) grijpt in en het Vorparlement wordt ontbonden

 Italië: Cavour mist nog de “realpolitik” om echt iets te kunnen forceren…

 Zwitserland: Sonderbund-oorlog: de Sonderbund, die de Zwitserse Bond in liberale zin

wil hervormen, lijdt een nederlaag, en de macht wordt hersteld  omvorming tot

bondsstaat in meer liberale zin

• Resultaat: einde liberalisme als subversieve beweging

 het liberalisme wordt geïnstitutionaliseerd, waar het aan de macht komt wordt het

behoudsgezind en een verdediger van het status-quo

 nieuwe uitdagers: democratische beweging & socialistische beweging, radicale liberalen

 einde nauwe band liberalisme – patriottisme / nationalisme  Realpolitik.

 patriottisme/nationalisme enkel gebruikt ter legitimering (als ‘sausje’), om de massa

mee te krijgen in de politiek van revolutie & liberalisering.  nu verlaten, want niet

langer nodig. Enkel belangen spelen nu de rol, men voert Realpolitik.