Sociale status en sociale mobiliteit: Europa 1500-1800

Hiërarchie van klassen:

1. clerus
2. adel
3. ‘gewone’ burgers (derde stand)
4. boeren

ultieme autoriteit is de monarchie = vertegenwoordiger van God op aarde; gebonden aan de wet (onduidelijk wel)

de werkelijkheid is complexer:

- Rond de koning: prinsen van koninklijken bloede, grote magnaten, adel gesteund door prominente clerus

Daaronder:

- ambtenaren & andere dienaars van de kroon, ondernemers van de militaire stand en de rechterlijke macht

Daaronder:

- “Middelste stand”: kooplieden, nijverheidswerkers, winkeliers, vakmannen,…

- Buiten de stad: mozaïek van kleinschalige boerenholdings, gecontroleerd door dominante landeigenaars

- In werkelijkheid was er overgang tussen onderbetaalde arbeiders van de groeiende huisnijverheid en tussen de ongeschoolde arbeiders die pendelden tussen landbouw & stad, de “dienaars” en de bedelende/vagantenklasse

• Tijdgenoten hadden geen klassenbewustzijn (behalve adel)
• 3^e stand ging van ‘bourgeois’ over ‘middenstand’ naar ‘industrievolk’ en ‘mecaniciens’
• de echte armen hadden geen rechten, en maakten geen deel uit van een stand
• Zelfs in de toplagen: afbakeningsproblemen => dreiging door succesvolle leden van de derde stand die deel konden uitmaken van een nieuwe elite:

Traditionele statusverwerving door erfrecht ó status verwerven door diensten t.o.v. de koning => tradionalisten voelden zich bedreigd

- op sommige plaatsen werd een formele “ranking” van adel opgesteld (bv. Leopold I in Oostenrijkste landen, 1671)

- promotie door verdienste kwam voor, maar ook: door geld: geld kon toegang tot alle trappen van de elitestatus bewerkstelligen

- men kon eveneens uit de adel ontzet worden als men niet meer “nobel” leefde

• In de praktijk was het verwerven van de elitestatus een mix van persoonlijke & financiële diensten aan de kroon
• Sommige regeringen lieten de verkoop van ambten en titels toe als sociale mobiliteit (bv. Filips II)