SOCIALE POLARISATIE EN DE STRIJD OM HET BESTAAN: ARMOEDE, BEDELARIJ EN LANDLOPERIJ

 meest omvangrijke groep gemarginaliseerde personen

 Vroegmoderne samenleving was een subsistentiemaatschappij : het bereiken van het levensminimum was het socio-economische doel bij uitstek

armen zijn in die zin personen die er niet in slaagden het absolute vitale minimum te bereiken
armoede nam in de 2^e helft vd 15^e E nooit geziene proporties aan

 oorzaken

geleidelijke daling vd koopkracht en levensstandaard
- arbeidsreserve was te groot, lonen minimaal
- prijsstijgingen
- crisissen nav misoogsten
- oorlogscampagnes waarbij de gewassen op het veld werden vernield en de aanvoerwegen geblokkeerd

 koopkracht daalde tot ver onder het levensminimum

crisis van het feodale systeem en het ontluiken vh kapitalisme
- veranderingen in de structuur vh grondbezit
- grote groepen boeren waren landloos en moesten bedelen om te overleven
- kleine en middelgrote producenten werden kapotgeconcurreerd door het kapitalistisch systeem en moesten als loonarbeider aan de slag

 plaats van de armen in de maatschappij

in middeleeuwse en vroegmoderne standenstaat: hadden armen een duidelijk betekenis: rijken konden zo aan naastenliefde doen en zich van hun zielenheil verzekeren
onderscheid goede- slechte armen
- goede armen: weduwen, zieken, gehandicapten, bewuste asceten uit christelijke overtuiging
- slechte armen: werkbekwame personen zoals onderbetaalde loonarbeiders of werklozen

 alleen de goede armen konden aanspraak maken op liefdadigheid

ommekeer in de houding tov armen nav de exponentiële vermeerdering ervan
- verloren hun religieus belang
- maatschappelijke orde leek bedreigd
- voorwerp van wantrouwen van meer gegoede stadsbewoners en het rechtsapparaat
- gecriminaliseerd: vagebonden werden gevaarlijke personen en verdacht van diefstal en banditisme

 strenge repressie vd armen vanaf midden 15^e E

exemplarische straffen moesten afschrikken
repressieve maatregelen gecombineerd met hervorming vd liefdadigheid
- lijsten van goede armen miserabilis personae
- liefdadigheidsinstellingen onder hoede van lokale autoriteiten
- gebod om gecentraliseerde kassen (= gemene beurzen of aumône générales) te subsidiëren

- veel weerstand bij de rijken, zij moesten bijdragen aan anonieme organisaties

- symbolische betekenis ging verloren en was dan ook veel minder populair

echter ook lang nog volkse solidariteit met allerlei marginalen en specifiek vagebonden

 mensen beseften door de crisissen dat hun eigen positie ook erg kwetsbaar was