SOCIALE POLARISATIE EN DE STRIJD OM HET BESTAAN: ARMOEDE, BEDELARIJ EN LANDLOPERIJ

 meest omvangrijke groep gemarginaliseerde personen

 Vroegmoderne samenleving was een subsistentiemaatschappij : het bereiken van het levensminimum was het socio-economische doel bij uitstek

• armen zijn in die zin personen die er niet in slaagden het absolute vitale minimum te bereiken
• armoede nam in de 2^e helft vd 15^e E nooit geziene proporties aan

 oorzaken

• geleidelijke daling vd koopkracht en levensstandaard
  • arbeidsreserve was te groot, lonen minimaal
  • prijsstijgingen
  • crisissen nav misoogsten
  • oorlogscampagnes waarbij de gewassen op het veld werden vernield en de aanvoerwegen geblokkeerd

 koopkracht daalde tot ver onder het levensminimum

• crisis van het feodale systeem en het ontluiken vh kapitalisme
  • veranderingen in de structuur vh grondbezit
  • grote groepen boeren waren landloos en moesten bedelen om te overleven
  • kleine en middelgrote producenten werden kapotgeconcurreerd door het kapitalistisch systeem en moesten als loonarbeider aan de slag

 plaats van de armen in de maatschappij

• in middeleeuwse en vroegmoderne standenstaat: hadden armen een duidelijk betekenis: rijken konden zo aan naastenliefde doen en zich van hun zielenheil verzekeren
• onderscheid goede- slechte armen
  • goede armen: weduwen, zieken, gehandicapten, bewuste asceten uit christelijke overtuiging
  • slechte armen: werkbekwame personen zoals onderbetaalde loonarbeiders of werklozen

 alleen de goede armen konden aanspraak maken op liefdadigheid

• ommekeer in de houding tov armen nav de exponentiële vermeerdering ervan
  • verloren hun religieus belang
  • maatschappelijke orde leek bedreigd
  • voorwerp van wantrouwen van meer gegoede stadsbewoners en het rechtsapparaat
  • gecriminaliseerd: vagebonden werden gevaarlijke personen en verdacht van diefstal en banditisme

 strenge repressie vd armen vanaf midden 15^e E

• exemplarische straffen moesten afschrikken
• repressieve maatregelen gecombineerd met hervorming vd liefdadigheid
  • lijsten van goede armen miserabilis personae
  • liefdadigheidsinstellingen onder hoede van lokale autoriteiten
  • gebod om gecentraliseerde kassen (= gemene beurzen of aumône générales) te subsidiëren

- veel weerstand bij de rijken, zij moesten bijdragen aan anonieme organisaties

- symbolische betekenis ging verloren en was dan ook veel minder populair

• echter ook lang nog volkse solidariteit met allerlei marginalen en specifiek vagebonden

 mensen beseften door de crisissen dat hun eigen positie ook erg kwetsbaar was