kardinalen

kiezen een nieuwe paus, maar komen op hun keuze terug omdat ze bang zijn dat hij hun invloed in de curie drastisch zou terugdringen à kozen een tegenpaus die naar Avignon gaat, terwijl de 1^ste paus in Rome bleef à = Westers Schisma à duurt 40j: 1378-1417

Schisma

- zorgt voor 2 obediënties bepaald door de grote internationale politieke scheidslijnen

* Fr. & bondgenoten (Napels, Sp. Koninkrijken, Schotland) kozen voor Avignon

* Eng., Duitse Rijk, Scandinavië, Polen, Hongarije, Portugal kozen voor Rome

- deze obediënties waren wel niet erg vast, ze wisselden naargelang de omstandigheden à nationale belangen

- pogingen om het Schisma te beëindigen à omdat wapengeweld of vrijwillig terugtreden uitgesloten was hield men uiteindelijk een concilie om er een einde aan te maken

Gezag van een concilie

- veel discussie over het gezag v.e. concilie en alles wat er mee in verband stond

- toch was gedachte om een concilie over een paus te laten oordelen niet nieuw: 1^ste helft 14^de eeuw al ideeën over rol algemene concilies in discours over verhouding Kerk-staat als natuurlijk tegenwicht tegen het groeiend pauselijk centralisme

- dit conciliarisme had toch een andere, minder dissidente basis => belangrijkste vertolkers zijn 2 Fr. Theologen: Pierre d’Ailly & Jean Gerson

- uitgangspunt conciliair denken bleef de opvatting dat een algemeen concilie over de paus kon oordelen en de plicht had dit te doen als de paus afweek v.h. geloof en de Kerk in haar voortbestaan bedreigde ó alternatieve opvatting dat algemeen concilie onder alle omstandigheden boven de paus stond kreeg nooit de overhand

Concilies

- 1409: 1^ste poging tot zo’n concilie liep uit op fiasco

- 1414-18: Concilie v. Konstanz (georganiseerd door Duitse keizer Sigismund) à succes!

- grootste kerkvergaderingen uit de ME: openbare zittingen en veel vorsten, edelen, lagere geestelijke, studenten à geestelijken hadden stemrecht

Einde Schisma

- zittende pausen moesten aftreden & Martinus V (1417-1431) wordt gekozen & erkend

- met einde Schisma leek de weg vrij voor omvorming v.d. conciliaire gedachten tot een constitutioneel element van de kerkelijke organisatie à bij Konstanz besluit men regelmatig algemene kerkvergaderingen te houden (zoals in vroegchristelijke Kerk)

Regelmatige kerkvergaderingen?

- liep al mis bij 2^de concilie v. 1431 in Basel, vooral door tegenwerking paus Eugenius IV die van de bemoeienissen van de concilies afwouà verplaatste het concilie eind 1437 naar Ferrara en verbrak zo de eensgezindheid onder de conciliegangers

- meesten voegden zich bij de paus en in Basel bleef alleen een radicale groep over die vlug marginaliseerde en in 1449 de vergadering ophieven

- verplaatsing naar Ferrara = breekpunt, begin v.h. einde v.h. conciliarisme als invloedrijke beweging binnen de Kerk

- 1460: bul Execrabilis v. Pius II: verbod om in beroep te gaan tegen een pauselijke beslissing bij een algemeen concilie à = einde conciliaire beweging