Italiaans fascisme

Noties

- Dictatuur

• ^§ Oud historisch fenomeen
• ^§ Tijdelijk in noodgevallen

- Totalitarisme

• ^§ Nieuw (na WOI)
• ^§ Niet enkel politiek, ook een theorie over mens en leven
• ^§ Permanente vorm (niet tijdelijk)

Mussolini en de Fascistische staatsgreep

- Na WOI verdwijnt de democratie

• ^§ Raar want Italië stond aan de zijde van de overwinnaars
• ^§ Maar was in de oorlog gelokt met grote beloften ivm gebiedsuitbreiding
• ^§ Teleurgesteld op de vredesverdragen van Parijs

- Mussolini

• ^§ Was eerst socialist
• ^§ Tijdens de oorlog wordt hij nationalistisch
• ^§ Streefde voor het herstel van het Italia Irredenta (= het niet teruggewonnen deel waar Italianen leven (vooral in Oostenrijk))

- Fascio di combattimento

• ^§ 1919: ° door Mussolini
• ^§ Frustraties na vredesverdragen van Parijs

 slechts een klein stuk van de beloofde expansie gekregen

 oa geen mandaatgebieden die van Turkije of Duitsland waren geweest

- Na-oorlogse depressie

• ^§ Werkloosheid Ý
• ^§ Sociale onrust Ý
• ^§ Stakingen Ý

 afgekeurd door gematigde socialisten

 gesteund door communisten (3^e Internationale)

- Fascisten

• ^§ VS communisten en stakers
• ^§ Zogezegd om onrust te vermijden
• ^§ Maar ze zijn zelf een factor van onrust

- Overheid

• ^§ Doet weinig aan het optreden van de fascisten
• ^§ Respect voor de parlementaire democratie Þ

- 1919: socialisten en christelijk socialisten verkozen

- 1921: “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “ “

- Fascisten waren bij deze verkiezingen nog niet machtig in parlementaire zin

• ^§ Hun macht groeide vooral buiten het systeem

- Mussolini besluit opportunistisch pro wetgeving, orde en bezit

• ^§ De welgestelde klasse gaf hem veel (financiële) steun

- Fascisten VS socialisten, christelijk socialisten, communisten

• ^§ Intimidatie-technieken

 moord, bedreigingen, castorolie, fysiek geweld

- 1922: Mars op Rome

• ^§ Zwarthemden van Mussolini dreigen met een coup
• ^§ De liberaal-democratische coalitie was tevreden dat de linkse zijde verdrongen werd

 maar niet akkoord met de manier waarop (maar hier: het doel heiligt de middelen?)

• ^§ Ze willen een krijswet inschakelen (het leger neemt de macht tijdelijk over)
• ^§ De koning weigert dit
• ^§ Het kabinet treedt af en Mussolini wordt premier met speciale bevoegdheden

- Mussolini duidelijk als machtigste man

- Elke vorm van oppositie wordt onmogelijk gemaakt

- Uit protest trekken linkse en centrale partijen zich terug uit het parlement

• ^§ Miscalculatie: Mussolini kan nu zijn dictatuur vestigen
• ^§ Schaft alle politieke partijen af, behalve zijn fascistische

De Fascistische staat

- Fascisme als een alternatief voor democratie

• ^§ Mussolini pleit voor actie onder één leider (duce)
• ^§ Tegen liberalisme, vrijhandel (laissez-faire), kapitalisme, marxisme, socialisme
• ^§ Voor nationale solidariteit, staats- en economisch beleid onder één leider

- Italiaans corporatisme

• ^§ Anders dan voorgaande corporatistische systemen (links en rechts)
• ^§ De staat beïnvloed de economie door corporaties (corporaties als instrument)
• ^§ De economie wordt ingedeeld in 22 sectoren
• ^§ Deze sectoren worden door de staat ingevuld (lonen, prijzen, werkomstandigheden)
• ^§ Rol van de overheid is belangrijk

 cf. afschaffing van het parlement en ° Corporatieve kamer

• ^§ Doel: verdwijnen van klassenconflicten

 gebeurt: verbieden van stakingen, afschaffing van (onafhankelijke) vakbonden

- Depressie

• ^§ Sociale extremen blijven bestaan (arm/rijk)
• ^§ Geen grote economische successen

- Desondanks toch een Italiaans superioriteitsgevoel Ý

• ^§ Mussolini versterkt dit door militarisme en imperialisme

- Fascisme vond aanhang in sommige delen van Europa

• ^§ Vooral bij de rijkeren (angst voor Bolsjewisme)