Hollands gouden 17de eeuw: reeds voor midden eeuw verstarringsverschijnselen

- moedernegotie begon in belang af te nemen à structurele moeilijkheden in Poolse economie

- daling wereldvraag naar Hollands graan door demografische stagnatie in Europa (1630-1700)

- toenemende agrarische autarchie DE & meer eigen voedselproductie in Eng., Sp., Port., Vl.

- 17^de eeuw = volledige ontplooiing Europees mercantilisme: protectionisme i.p.v. liberalisme

1. protectionisme nog versterkt door stagnatie continentale & Z-Europese economie
2. grote financiële offers van Republiek voor zeeoorlogen met Eng. + Lod. XIV

- binnenlandse factoren: republikeinse bestuursvorm & decentralisatie v. instellingen hadden zich tegen eind 17^de e. geconsolideerd tot een oligarchisch & thalassocratisch beleid[1]

• nationale rijkdom geconcentreerd binnen conservatieve machtselite die via bestaande instellingen macht behield à ondermijnde dynamisme v. commerciële middengroepen
• kooplieden trekken beleggingen weg uit handel & investeren in financ. sector & speculaties

d. oorzaak in de aard v.h. Hollands commerciële kapitalisme zelf

• maritieme expansie was hoogtepunt Europees kapitalisme dat met opkomst steden was ontstaan à plafond was bereikt: Gouden Eeuw niet gedragen door radicale vernieuwing v. productiestructuur of economisch systeem, maar door kwalitatieve verfijningen & organisatorische vooruitgang binnen de gegeven traditie v.h. handelskapitalisme
• Atlantische handel: verdere uitbouw v. Portugees systeem van handelsfactorijen a.d. kust, roofeconomie, plantagecultuur, slavenarbeid
• dit systeem belet ontwikkeling ruime vraag in kolonies zelf, er is geen echte agrarische kolonisatie
• poging tot agrarische kolonisatie in N-Am., maar mislukt wegens hoge kost + snel toenemende niet-Hollandse bevolking
• Holland had zich te diep ingegraven in het traditionele commerciële kapitalisme en oppervlakkige exploitatie v. kolonies !!!