HANDELSSTROMEN EN NETWERKEN 1500-1800

 brede waaier aan handelsactiviteiten

• stedelijke behoeften: boeren uit het omringende platteland
• grotere centra kregen hun goederen via tussenpersonen
• stad diende als markt voor goederen die de plattelandsbevolking nodig had
• marskramers

 grootste gedeelte handelsvolume bestond uit verkeer van basisgoederen zoals graan, hout en baksteen

• hoge transportkosten zorgden voor grote prijsverschillen tussen lokale producten en geïmporteerde
• meer intensieve internationale handelscontacten
• men probeerde zoveel mogelijk zware en volumineuze goederen via zee of waterwegen te vervoeren

 interregionale handel bleef niet beperkt tot luxegoederen:

• vanaf 15^e E importeerden de Nederlanden rogge vanuit de Baltische streken
• 17^e E: graan werd belangrijkste handelsgoed voor Holland
• in de loop van de Vroegmoderne Tijd sloten Engeland, Frankrijk, Spanje en Italië zich aan bij dit netwerk van de graanmarkt
• verder ook: ossenhandel, lakens, …
• Italië exporteerde op grote schaal nijverheidsgoederen naar alle delen van Europa
• Wijn en zout werden vanuit Frankrijk, Rijnland en MZgebied geëxporteerd
• Metalen werden dichtbij hun ontginningsgebied bewerkt maar er ontwikkelde zich ook een langeafstandshandel omwille van de grote vraag
  • Duitse handelshuizen Fugger en Welser hebben hun kapitaal aan de koper- en zilverbewerking te danken
  • Vanaf de 17^e werd Zweden de hoofdproducent van koper en ijzer, in de 18^e E werd dat Engeland

 internationale handel:

• Venetië en Genua hadden handelscontacten met het Ottomaanse rijk en voorzagen Europa van Aziatische producten als specerijen, zijde en andere luxeproducten
• Portugese ontdekking vd zeeroute naar de Indische Oceaan verbrak dat monopolie, en later voegden ook de Nederlanden en Engeland zich bij dit circuit
• Ontdekking vd Nieuwe Wereld
  • 16^e E: zilver
  • 17^e E: suiker, katoen, tabak
  • havensteden langs Atlantische kust begonnen ook belangrijke rol te spelen

 Europees handelsnetwerk functioneerde als basis van de ontwikkeling vd kapitalistische wereldeconomie

• beschreven door Braudel: Civilisation matérielle, économie et capitaliste
• inspireerde Wallerstein: a Modern World: wederzijdse afhankelijkheid kern-periferie in de wereldeconomie
• één commercieel en financieel centrum in een wereldeconomie:

 16^e E: Antwerpen

• stapel- en distributiecentrum van Engels laken, Centraal-Europese metalen en Portugese specerijen
• later ook Italiaanse zijde, Spaanse wol en wijn
• ook belangrijk centrum van nijverheidsgoederen zoals textiel en luxegoederen zoals tapijten en juwelen
• 1531: oprichting beurs
• Opstand tegen Spanje was het einde voor de Antwerpse hegemonie (1568)

 17^e E: Amsterdam

• was al in de 16^e E de belangrijkste havenstad van Holland
• veel handelaars vluchtten eind 16^e E naar Amsterdam met hun kapitaal, technologische kennis en handelscontacten
• bloeiperiode tijdens de bloeiperiode vd Republiek
• 1609: wisselbank – 1613: beurs
• zetel van zowel de VOIC als de WIC

 18^e E: Londen

• mercantilistische handelspolitiek van Engeland
• unieke positie als enige Engelse grootstad
• > 500 000 inwoners