Fase 2: 1896-1914

 1896: aankondiging deelname Duitsland aan imp.

 nieuwe imperialistische mogendheden – Duitsland
(Weltpolitik), V.S., Japan, Italië, Leopold II –
stappen ook in deze beweging van territoriale

vraatzucht en zorgen voor een langzame toename

van de rivaliteit, wat zal uitmonden in de helse

spiraal die zou leiden tot WO I

 Afrika:

Boerenoorlogen: de opmars van U.K. in Z-Afrika stuit op verzet van de inlandse oud-

Nederlandse kolonisten (Boeren) van de Oranjevrijstaat en Transvaal
 oorlog over controle Z-Afrika  U.K. wint, wat echter heel negatief was voor de

publieke opinie, die solidair was met de Boeren (~ V.S. & Irak nu: toont arrogantie

grote imperialistische mogendheid, en de aversie van oorlog van de p.o.)

 Voltooiing opdeling Afrika: tegen 1914 worden de definitieve grenzen vastgelegd, die

er nu nog altijd zijn

• Italië: Eritrea
• Duitsland: Tanzania, Kameroen
• Leopold II: Congo Vrijstaat

 Break-up of China / Wedren of China :

 Japans-Chinese oorlog (1894-1895):
 oorzaak: oorlogen zijn regulatoren van

gewijzigde machtsverhoudingen, en

Japan wil haar grotere macht verzilveren

en haar leidersrol in Azië opnemen.

 aanleiding: controle over Korea, dat

Japan in de eigen invloedszone wil krijgen

 Japan wint, wat leidt tot de wedren op
China, want alle grote westerse

mogendheden springen op China als

aasgieren op een lijk  Westen vormt

een coalitie om een deel van de Japanse

claims, verworven bij het verdrag van

Sjimonoseki, over te nemen[1] (zie kaart:

Liau Toeng & P.A. zouden echter toch

naar Rusland gaan na het Russisch-

Chinees verdrag in 1896)

 geen invloedszones! Er worden echte concessies gedaan waardoor stukken

gebied uit de Chinese soevereiniteit geplukt worden en onder Westerse

bevoegdheid worden geplaatst.

 doordat G.B. schrik krijgt wegens de Russische expansie, zal het in reactie op het

Russisch-Chinees verdrag van 1896, een verdrag met Japan afsluiten (1902)

 Break-up of China loopt echter slecht af: 1900: Bokseropstand, xenofobe opstand

gericht tegen de groeiende westerse penetratie van China
 breekt de dynamiek v.d. wedren op China
 Chinese regering kan wegens zwakte niet ingrijpen, & een internationaal hulp-

leger slaat de opstand neer. Na de vraag van wat er nu zou gebeuren zal men

uiteindelijk in 1910 de 1^e nationale verkiezingen houden (stichting republiek +

opkomst v. bv. Sun Yatsen)  deels te maken met V.S. die ook invloed in China

wou, en ijverde voor een open door policy (zie verder)

 V.S.: in 1890 is de expansie in N-Am. compleet en is het gebied eengemaakt en

geconsolideerd (einde indianenoorlogen, …)
 Intern debat over hoe het nu verder moet: Annexionisten VS. anti-imperialisten

• Annexionisten: willen verder gaan dan het vooralsnog gevoerde commercieel-financeel penetratiebeleid, en willen de invloed blijven vergroten
• anti-imperialisten: vinden dat de V.S. anders en beter is dan Europa, en niet moet deelnemen aan het Imperialisme (~ nu nog steeds Messiaanse visie)

 Annexionisten winnen, mede dankzij de economische crisis die zorgde voor een

nood aan overzeese afzetmarkten en investeringsplaatsen om deze op te lossen.

 Theodore Roosevelt (≠ Roosevelt v.d. New Deal!): snelle inschakeling in Imperialisme

 stap 1: versteviging v.d. aanwezigheid in de Atlantische oceaan: Amerikaans-

Spaanse oorlog (1898) n.a.v. een explosie op een Amerikaanse kruiser in Havana.
V.S. wint, & na de Vrede van Parijs verliest Spanje haar kolonies in het Caribische

gebied, t.v.v. de V.S. die haar invloed in o.a. Puerto Rico & Cuba vestigt

 stap 2: aanwezigheidspolitiek i.d. Stille Oceaan: Filippijnen, Hawaï, …
= stepstones richting Azië en China
 als laatkomer in China, verdedigt de V.S. een open door policy t.o.v. China, &

vraagt de V.S. het recht op vrijhandel & vestiging t.o.v. iedereen in China te
eerbiedigen. Zo zal de dynamiek v.d. wedren op China inderdaad gebroken

worden na de repressie v.d. Bokseropstand (en de deelname v.d. V.S. daaraan)

 door grote omweg vloot naar Stille Oceaan echter nood aan het Panamakanaal

 Akkoord met Colombia wordt door de Colombiaanse senaat verworpen, zodat

de V.S. het Panamese separatisme gaat steunen, Panama als onafhankelijke

staat zal erkennen, en een nieuwe afspraak voor een kanaal zal maken.

 Roosevelt-corollary (1904): is een aanhangsel aan de Monroedoctrine, die zegt

dat de veiligheid van de V.S. enkel gegarandeerd wordt als de V.S. gewapend

mag ingrijpen in het Caraïbische gebied en in Midden-Amerika. Dit werd ook

opgenomen in akkoorden met Caribische staten zoals Panama, Cuba (legitimatie!)

Toenemende rivaliteit en climax, iedereen wil steeds meer gebied controleren

 zou uitmonden in WO I, maar de evolutie naar WO I is geen automatisme en zit

ingewikkelder in elkaar + meerdere oorzaken spelen mee waarvan imperialisme

slechts één tak is.

• conclusies:

 tot 1914 is Europa het centrum v.d. wereldpolitiek.
 Maar: toch organisatie globalisering, wegens de groeiende behoefte om de overzeese

koloniale rijkdommen veilig te stellen. Globalisering is geen automatisch proces, maar

een gevolg van politieke en economische doelstellingen en behoeften!

 wereldmarkt & wereldhandel: maar niet in de vorm van wereldwijde vrijhandel zoals

we die vandaag kennen, maar via een opdeling in neo-mercantillistische blokken, die

gezien worden als uitbreidingen v.d. eigen nationale markt, en als dusdanig

afgeschermd worden van andere mogendheden[2]. De hele wereld is nu betrokken in

het raderwerk van een wereldeconomie bestuurd door Europa
 maar: geen centrale planning! Of geen orgaan dat alles regelt (zoals WTO nu)