Fase 1: Blokvorming (1919-1924)

Anti-Duitse blokvorming door Frankrijk (trekt soort cordon sanitaire rond Duitsland op)

• Meningsverschil tussen G.B. & Fr. over Duitsland:
 G.B.: (~Keynes) te zware sancties zouden Duitsland verhinderen om haar leidersrol

terug op te nemen, wat resulteert in een vacuüm in het machtsevenwicht. Tevens wordt

een heropleving van de Europese economie enorm bemoeilijkt door het wegvallen v.e.

Duitse sterke economie. Zolang de Duitse economie niet draait zijn herstelbetalingen

trouwens onmogelijk, en een té strakke houding t.o.v. Duitsland kan een toenadering tot

de S.U. in de hand werken  Fr. wil Duitsland zwak houden

• G.B. krijgt gelijk: doordat Duitsland in een economische wurggreep zit ontstaat een

binnenlands klimaat v. chaos die de politieke stabiliteit aantast  interne chaos in Duitsl.:

 Spartakistenopstand (1919): links opstand o.l.v. Luxemburg & Liebknecht, tegen de

Weimarrepubliek  neergeslagen, maar dit maakt geen einde aan de instabiliteit &

verdeeldheid. Er volgen nieuwe pogingen tot opstand, zowel van links als van rechts

 Putschpoging München (1920): de rechterzijde en het leger pogen een putsch maar

deze mislukt[1]. De instabiliteit wordt nog meer gestimuleerd…

 Algemene staking in het Ruhrgebied, zodat het Duitse industriële leven lam ligt. De Ruhr

ligt echter in het gedemilitariseerde gebied zodat de ordediensten niet mogen ingrijpen.

G.B. zou het door de vingers zien, maar Fr. is tegen omdat het een langzame afbouw

van de naoorlogse eisen vreest

 Duitsland grijpt toch in, waarop Frankrijk een Eerste Ruhrbezetting (1920) start. Deze

zal niet lang duren aangezien de staking snel is neergeslagen en de Duitsers zich

dus ook snel terugtrekken kloof G.B. & Fr. groeit! Heel nadelig als we er bij denken

dat deze 2 machten samen in moesten staan voor het beheer v.d. wereldorde

• 1920-21: akkoord over de herstelbetalingen: Duitsland zou tot 1962 een jaarlijkse vaste

som moeten betalen, en zou tot dan dus niet de financiële middelen hebben om een staat

uit te bouwen met een sterke economie of een sterk leger (= zware belasting op Duitsland!)

 dit vormt het politieke instrument van Fr. om Duitsland onder knoet te houden, en is

onderdeel van het algemeen Frans beleid dat een anti-Duitse blokvorming beoogt.

 het Franse beleid bestaat kort gezegd uit een economische & militaire omsingeling

van Duitsland + uit wederzijdse bijstandsverdragen met: België (’20), Polen (’20) en

de Kleine Entente met Tsjecho-Slovakije, Roemenië & Joegoslavië
 op een bepaald moment zegt Duitsland dat het fysiek niet meer in staat is het geld op

tafel te leggen wegens de slechte economie, en vraagt tijdelijke opschorting.
 Fr. weigert en start samen met België een Tweede Ruhrbezetting (1923), die veel

zwaarder was dan de 1^ste. Wat Duitsland zelf niet betaalde zou Fr. zelf wel halen …

 neerwaartse spiraal van de Duitse economie daalt nog scherper: economische chaos!
 de Duitsers hebben kritiek op de bezetting en het verzet neemt toe. Er breekt een
nieuwe algemene staking uit in het Ruhrgebied, alles ligt plat, en dit met steun van de

Duitse overheid  uit pure noodzaak begint men geld bij te drukken, wat uiteraard

inflatie tot gevolg heeft. Dit betekent het bankroet van de middenklasse (schept deels

basis voor Hitler!)

• Frankrijk maakt van de chaotische situatie gebruik om de anti-Duitse blokvorming te

verstevigen, en gaat deze radicaliseren. Fr. gaat afscheidingsbewegingen ondersteunen
(bv. in Beieren) en zo trachten Duitsland territoriaal te beperken en delen te amputeren.

Anti-Russische blokvorming door het Westen

• zoals hiervoor al besproken had het revolutionaire regime in Rusland zich door de Vrede

van Brest-Litovsk als geallieerde teruggetrokken, wat door de geallieerden als verraad

werd gezien

 De contrarevolutie in Rusl. wordt ondersteund door buitenlandse westerse interventie
 het ‘rode leger’ v.h. nieuwe bolsjewistische regime krijgt te maken met het ‘witte leger’
 contrarevolutie is een “opstand van de witte generaals” die een staatsgreep willen

plegen om het tsarisme terug in te voeren. Zij groeien echter snel uit tot krijgsheren

die enkel aan hun eigen macht en rijkdom denken.
 Er is dus geen sprake van een normale contrarevolutie, maar toch geeft het Westen

steun omdat het de Russische Revolutie als nefast voor het oorlogsverloop zag (de

oorlog was nog bezig en het wegvallen v.h. oostfront gaf de Duitsers de kans alle

troepen in het westen te concentreren)  Westen zag de Russische omslag als een

tijdelijke verdwazing die niet gedragen werd door de bevolking, en dacht dat een

kleine inspanning zou volstaan om het regime omver te werpen zodat Rusland de

oorlog met Duitsland alsnog zou kunnen hervatten (= opnieuw 2-frontenoorlog)

 eens de V.S. tussenkomt in de oorlog is het eigenlijk niet echt meer nodig om de contra-

revolutie in Rusland te blijven steunen. De Europese troepen trekken zich dus terug

 Trotsky slaagt erin het rode leger zo te organiseren dat een contraoffensief mogelijk

wordt, en zonder de buitenlandse steun worden de witte generaals – die voor eigen

glorie streden i.p.v. dat ze samenwerkten – verslagen.

 tegen 1921 is de contrarevolutie neergeslagen, maar dit betekent niet het einde van
de anti-Russische blokvorming, aangezien het westen weinig tevreden is met een

communistisch regime  Cordon sanitaire (cfr. met Fr. na Napoleon) met het nieuwe

Polen – dat zich tijdens de chaotische strijd tussen wit & rood oostwaarts wist uit te
breiden t.k.v. Rusland – als buffer (verklaart Russisch wantrouwen t.o.v. Polen!)

 Rusland zien de chaos in Duitsland als de voorbode van de mogelijkheid tot export van

de revolutie naar de rest van Europa. De revolutie in Europa zou niet lang meer

uitblijven, dus het Russische regime zet alles op alles om de strijd vol te houden.

De anti-Russische blokvorming wordt beantwoordt met een anti-Westerse bundeling
van de krachten, zoals we zien bij de oprichting van de Komintern (= vereniging van alle

K.P.’s onder Russische leiding, met als doel een gezamenlijk communistisch front te

bouwen, nodig om de revolutie ingang te doen vinden in Europa)

 aangezien het niet lang meer zou duren voor de revolutie uitbreekt handhaaft men

een beleid van oorlogscommunisme: er is een strikte politieke controle over de

economische rijkdommen en alle productiemiddelen (= tijdelijk autoritair &

dictatoriaal), zodat men sterk staat voor de confrontatie met het westen …