EXPLOITATIESYSTEMEN EN LANDBOUWTECHNIEKEN 1500-1700

 grote onderlinge verschillen tussen de Europese regio’s

 producenten bezaten zelf het grootste deel vh land:

gronden oorspronkelijk van adel, Kerk, hogere ambtenaren en stedelijke handelaars
gebruikers konden in ruil voor een jaarlijkse vergoeding (= cijns) vrijwel volledig onafhankelijk over de grond beschikken

 verdelen over erfgenamen, hypothekeren, verkopen, verpachten..

ook veel gronden in pacht uitgebaat
pachters zowel sociaaleconomisch als politiek belangrijke rol
- politieke vertegenwoordigers
in regio’s met hoge urbanisatie waren ook stedelingen eigenaar vd gronden
echter: pachtprijzen stegen sneller dan de landbouwopbrengsten  veel winst ging dan ook naar de stedelingen
Zuidelijk Europa: mezzadria of métayage

 overeenkomst eigenaar-pachter waarbij ook een deel vd bewerkingsmiddelen ter beschikking worden gesteld in ruil voor een deel vd productie

 dit systeem remde echter de economische groei vh platteland

 meeste West-Europese landen werkten begin VMT nog met het drieslagstelsel

 grote afhankelijkheid van menselijke en dierlijke energie

 laat 16^e –vroeg 17^e E: nieuwe landbouwtechnieken in Nederlanden en Engeland

 groei mest- en zuivelproductie

nieuw rotatiesysteem: ook uitputtende gewassen zoals vlas voor linnen (rest in HB)