Een wereld in stukken : eenheid en fragmentatie.

Geen enkele afbakening is absoluut. De keuze van een ruimte- en tijdsperspectief hangt samen met een inhoudelijke keuze. Men spreekt in de wereldgeschiedenis van schalen. We spreken ook over zones van contact in interactie. Hier komen verschillende maatschappelijke systemen samen. Er zijn vele schalen, en deze werken op elkaar in, dit op verschillende niveaus. Het menselijke gedrag kan nooit in zijn geheel worden verklaard door de grote processen, net zo min dat deze processen een loutere optelsom zijn van ontelbare menselijke beslissingen. Richard Dawkin stelt dat macrogroei (van een mens) de opstelsom is van een heleboel episoden van microgroei (van cellen). De twee vormen van groei vinden echter plaats op een heel andere tijdsschaal en vereisen daarom verschillende onderzoeksmethoden en manieren van denken. Globale patronen interageren met een regionale en lokale, dat is de kern van de wereldgeschiedenis. De patronen hebben tevens een gedeeltelijke autonomie. Het loop fout wanneer de historische en sociale analyse zich beperkt tot dat ene niveau, wanneer de inzichten niet geplaatst worden in een context van andere schalen. We maken een onderscheid tussen schalen en patronen van ruimte en tijd.