Een Europees universalisme.

18de eeuw: Secularisering van de eschatologische universele geschiedenis

19de eeuw: Europees universalisme en triomfalisme ten gevolge van hun absolute economische, politieke, militaire en ideologische hegemonie. De Europese geschiedenis is de norm, al wat hierbuiten valt, wijkt af van de norm.

19de eeuw: Nationalistische geschiedschrijving

20^ste eeuw: Modernisering als dominant concept. De staat is een opzichzelfstaande grootheid, een autonoom organisme met een eigen levenscyclus.

Er ontstaan twee tradities

Beschavingsparadigma

Spengler, Toynbee

Paradigma van de wereldeconomie

Marx, Lenin, Braudel