Dynamiek, geografie en conjunctuur van de heksenvervolgingen

 hersenspinsels van een kleine groep intellectuelen hadden verwoestende impact: er is geen enkel bewijs voor de historische realiteit van de heksensabbat

• directe aanleiding van elke heksenvervolging bleef echter nog altijd een lokaal conflict
• de Kerk of de staat waren niet de motor vd heksenvervolgingen: zoals de Spaanse als Romeinse Inquisitie als het Parlement v Parijs waren opvallend terughoudend
• meeste zaken werden op gang gezet door wereldlijke rechtbanken op regionaal of lokaal niveau
• afwezigheid van een sterk centraal gezag is zeker een determinerende factor geweest : felste heksenjachten vonden plaats in semionafhankelijke regio’s

 Absolute hoogtepunt van de heksenvervolgingen : 1570 – 1660

• na eerste golf in late 15^e E was er aanvankelijk een daling in de eerste helft vd 16^e E
• periode kan getypeerd worden door collectieve angst en grote maatschappelijke onzekerheid
  • economische transformaties
  • politieke en religieuze ontwrichting
  • godsdienstoorlogen hadden tot het ‘besef’ geleid dat de duivel zich diep genesteld had in de eigen gemeenschap
• grote heksenjachten hielden door hun eigen dynamiek vaak enkele jaren aan, maar doofden ook op eigen kracht uit
  • naargelang de processen vorderden, werd al vlug de halve gemeenschap genoemd als medeplichtige, en dit bracht zowel de bevolking als rechters aan het twijfelen
  • soms werd van hogerhand ingegrepen om totale chaos te voorkomen:

vb Salem – 1692

nieuwe gouverneur v Massachusetts greep in na 20 executie sen honderden beschuldigingen

 na het midden vd 17^E E nam het aantal vervolgingen gestaag af, hoewel er regionale verschillen waren

• laatste executie Nederlanden: 1685
• Laatste legale terechtstelling ve heks: 1782 te Zwitserland