Dekolonisatie 1935-2005

België zou snel en nagenoeg onvoorbereid overgaan tot de dekolonisatie van Congo, Rwanda en Burundi. Dit had alles te maken met het feit dat kolonisatie een randfenomeen was gebleven in het Belgische politieke leven.

Congo werd na 1908 vooral beheerst door het Belgische grootkapitaal en de succesvolle katholieke missies. De economie werd beheerst door de Société Générale en haar dochterondernemingen en gericht op ondermeer de ontginning van koper, diamant, goud en uranium. In het onderwijs, volledig in handen van de Kerk, werd weinig middelbaar en hoger onderwijs opgericht.

Aan het begin van de jaren 50 geloofde men nog in een blijvende eenheid tussen Kongo en België maar vanaf 1956 verschenen verscheen voor het eerst het zwart nationalisme. In 1958 werd in België reeds beslist om op lange termijn naar emancipatie over te gaan. Onlusten begin 59, een “gebrek” aan tegenkrachten, een afzijdige publieke opinie en kerk versnelden deze ontwikkeling. De blanke kolonisten waren niet politiek georganiseerd. Er werd dus redelijk snel beslist onafhankelijkheid te verlenen aan Congo.

De nieuwe staat kreeg politieke structuren als blauwdruk van Belgische instellingen maar bleek niet aangepast aan de heterogene Kongolese samenleving en personen kregen steeds meer betekenis in het politieke vacuüm in Congo. De radicale Lumumba kwam tegenover de pro-westerse Katangese leider Tsjombé te staan en enkele dagen na de onafhankelijkheid brak in juli 60 een opstand uit in het leger.

Na de exodus van de blanken en een interventie van de VN kon de eenheid wel hersteld worden maar dat met de vestiging van een militaire dictatuur door Mobutu in 1965.

De Belgische dekolonisatiepolitiek was onvoldoende voorbereid en mislukt, ook in Rwanda en Burundi die in 1962 onafhankelijk werden.

Etnisch geweld in de jaren 90 leidde tot een ware genocide in Rwanda en Congo werd na de verdrijving van Mobutu in 97 verscheurd door burgeroorlogen.