De tegenstelling tussen droom en werkelijkheid 8ste en 9de eeuw

Vier aspecten verdienen verdere nadruk.

- economie: grond is macht. Afgezien van een kleine handel in luxeproducten over lange afstand, was de economie beperkt tot de landbouw. In bepaalde gebieden ontstond het domoniaal systeem (hofstelsel): afhankelijke boeren bewerkten de grond van een heer, en kregen in ruil vruchtgebruik over een hoeve. Dit systeem verankerde de boeren sociaal, en later ook juridisch.

- sociale verhoudingen: Karel de Grote en zijn zoon stonden onder de invloed van kerkelijke raadgevers. Het streven naar eenvormigheid was een belangrijk kenmerk: actieve wetgeving met de capitularia, controle op het lokale bestuur, en de territoriale indeling in gouwen (pagi) met en gouwgraaf aan het hoofd.

- religie: ook een streven naar eenvormigheid. In de kloosters werd overal de Regel van Benedictus ingevoerd. Voor de stadsclerus was er de minder strenge Regel van Augustinus. Er was geen scheiding tussen kerk en staat, en de koning of keizer had de hand in kerkelijke en religieuze zaken.

- cultuur: deze was elitair. Versierde handschriften werden geproduceerd, een “tekstkritische” uitgave van de bijbel werd uitgegeven, en de eenvoudige karolingische minuskel moest de kennisoverdracht versnellen.

De inzet was echter groot en de beschikbare middelen beperkt en de tijd veel te kort. We kunnen nog het beste spreken van “de ontgoochelde hoop van de Karolingen”.